Nghiên cứu biểu hiện lâm sàng, mô bệnh học của suy thận cấp trong hội chứng thận hư – nguyên phát ở người trưởng thành

Hội chứng thận hư (HCTH) là biểu hiện thường gặp của bệnh cầu thận nguyên phát, diễn biến kéo dài nhiều năm với các đợt kịch phát, xen lẫn những thời kỳ thuyên giảm. Nếu không được điều trị thì đại đa số sẽ sớm dẫn đến viêm cầu thận mạn tính và suy thận mạn [2].

Bệnh nhân (BN) bị hội chứng thận hư có thể được điều trị bằng liệu pháp Corticoid và các thuốc  giảm  miễn  dịch.  Tuy  nhiên  trong  quá trình diễn biến của bệnh có thể gặp một số biến chứng do bản thân quá trình bệnh lý ở thận hoặc do điều trị. Một trong những biến chứng đó là suy thận cấp (STC) [5; 6; 9; 10]. STC là một biến chứng thường gặp ở bệnh nhân có hội chứng thận hư. STC có thể xảy ra ở mọi giai đoạn, thậm chí biểu hiện ngay ở trong thời kỳ đầu của bệnh. Chức năng thận có thể được hồi phục nhưng cũng có thể dẫn đến tử vong trong bệnh cảnh suy thận không hồi phục. Cho đến nay cơ chế bệnh sinh của STC ở bệnh nhân hội chứng thận hư vẫn còn nhiều vấn đề chưa sáng tỏ. Mặt khác HCTH tuy biểu  hiện lâm sàng là đồng nhất với các đặc trưng cơ bản là: phù – protein niệu cao – protein máu giảm – cholesteron máu tăng, nhưng về tổn thương mô bệnh học thì rất đa dạng.

Như vậy STC và tiên lượng của STC ở BN HCTH người lớn phụ thuộc vào những yếu tố nào? Diễn biến lâm sàng, các biến loạn về sinh hoá, tổn thương mô bệnh học hay sự kết hợp các yếu tố đó ? Ở Việt Nam còn ít công trình đề cập và công bố về vấn đề này. Vì vậy để góp phần chẩn đoán, điều trị và hạn chế sự xuất hiện  STC  ở  người  lớn,  chúng  tôi  tiến  hành nghiên cứu đề tài: “Biểu hiện lâm sàng và mô bệnh học của suy thận cấp trong hội chứng thận hư nguyên phát ở người lớn” với mục tiêu:

1. Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học của suy thận cấp trong hội chứng thận hư nguyên phát người lớn.

2. Đánh giá khả năng hồi phục chức năng lọc của cầu thận ở các bệnh nhân  suy thận cấp trong hội chứng thận hư.

I. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu

Bệnh nhân được chẩn đoán xác định có HCTH nguyên phát và có biến chứng suy thận cấp (STC).

– Tiêu chuẩn chẩn đoán xác định HCTH [2]:

1.  Phù;  2.  Protein  niệu  >  3,5  g/24h;  3. Protein máu < 60g/l, albumin máu < 30g/l ; 4. Cholesterol máu > 6,5 mmol/l; 5. Lipid máu > 9g/l.

Trong đó tiêu chuẩn 2 và 3 là bắt buộc, các tiêu chuẩn khác không đầy đủ cũng được chẩn đoán là HCTH.

– Tiêu chuẩn chấn đoán STC: Urê máu >  8 mmol/l và/hoặc Creatinin máu > 130 micromol/l có thiểu niệu hoặc vô niệu.

– Tiêu chuẩn chẩn đoán loại trừ: HCTH thứ phát xuất hiện sau một số bệnh khác như: Lupus ban đỏ, đái tháo đường, Schonlein –  Henoch, đợt cấp của STC…

2. Phương pháp nghiên cứu:

Nghiên cứu mô tả cắt ngang, thăm khám lâm sàng theo bệnh án mẫu.

– Các thăm dò cận lâm sàng.

Tiến hành làm: Công thức máu, Hematocrite, Hemoglobine, Ure, Creatinin,  glucose, điện giải, Albumin máu, Lipid, Cholesterol máu.Định lượng Protein niệu /24h, điện giải niệu K+, Na+, Cl-, tế bào, trụ niệu. Đo mức lọc cầu thận: bằng độ thanh thải Creatinin nội sinh trung bình trong ngày. Sinh thiết thận đựơc làm theo phương pháp sinh thiết qua da dưới sự hướng dẫn của siêu âm, thực hiện tại khoa Thận – Tiết niệu bệnh viện Bạch Mai. Làm tiêu bản và đọc kết quả tại bộ môn  Giải Phẫu bệnh – Trường Đại học Y Hà Nội

Suy thận cấp (STC) ở bệnh nhân hội chứng thận hư (HCTH) có thể xảy ra ở mọi giai đoạn, nguyên nhân gây suy thận cũng rất khác nhau. Mục tiêu: Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng và mô bệnh học của suy thận cấp trong hội chứng thận hư. Đối tượng nghiên cứu: Bệnh nhân được chẩn đoán hội chứng thận hư và có biến chứng suy thận cấp. Phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu tiến cứu, mô tả.Bệnh nhân được khám theo bệnh án mẫu làm các xét nghiệm sinh hóa máu, nước tiểu, đo mức lọc cầu thận, sinh thiết thận. Kết quả: Tần suất suy thận cấp trong thời gian 1 năm là 17,7%. Suy thận cấp trong hội chứng thận hư xuất hiện ở bất cứ giai đoạn nào của bệnh. Bệnh nhân đáp ứng với điều trị, hầu hết chức năng thận trở về bình thường. Tổn thương cầu thận là đa dạng, bao gồm: Tổn thương tối thiểu, tăng sinh gian mạch, xơ hoá cục bộ, viêm cầu thận màng, viêm cầu thận màng tăng sinh, nhưng gặp nhiều nhất là thể tăng sinh gian mạch. Kết luận: Hoại tử, thoái hoá tế bào ống thận, tắc ống thận, xâm nhập viêm và phù tổ chức kẽ thận là các yếu tố chính gây suy thận cấp trong hội chứng thận hư nguyên phát người lớn.