Nghiên cứu các biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường tại tỉnh Bắc Ninh

Đái tháo đường là bệnh rối loạn chuyển hoá glucid mạn tính. Bệnh phổ biến có tính chất xã hội, là một trong ba bệnh không lây truyền có tốc độ phát triển nhanh nhất: ung thư, tim mạch, đái tháo đường [4] [26]. Theo thống kê của tổ chức y tế thế giới ( WHO ): Năm 1985 có 30 triệu người mắc bệnh đái tháo đường. Năm 1997 là 124 triệu người và năm 2000 là 200 triệu người. Theo dự đoán con số này sẽ tăng lên 221 triệu người vào năm 2010 [2] .
Ở Việt Nam cuộc điều tra dịch tễ học bệnh đái tháo đường được tiến hành năm 2001 tại bốn thành phố lớn là Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh cho thấy tỷ lệ đái tháo đường là 4% [2 ] [4].
Biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường rất hay gặp. Đặc biệt là bệnh võng mạc đái tháo đường. Theo WHO tỷ lệ bệnh võng mạc đái tháo đường chiếm từ 20% đến 40% người bị đái tháo đường, giới hạn này tuỳ theo từng quốc gia và khu vực. Thời gian mắc bệnh đái tháo đường và kiểm soát đường huyết là yếu tố nguy cơ chủ yếu của bệnh võng mạc đái tháo đường: Đái tháo đường týp I sau 5 năm 25% bệnh nhân có bệnh võng mạc đái tháo đường, sau 10 năm là 60%. Đái tháo đường týp II sau 5 năm là 40% có bệnh võng mạc đái tháo đường và 2% có bệnh võng mạc đái tháo đường tăng sinh[29]. Đây là nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực và gây mù ở các nước phát triển. Bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường có nguy cơ mù loà tăng gấp 20-30 lần so với người cùng tuổi và giới [60].
Tại Việt Nam chưa có số liệu thống kê chính thức về tổn thương mắt trên bệnh nhân đái tháo đường. Những cuộc nghiên cứu nhỏ như Phạm Thị Hồng Hoa nghiên cứu trên 100 bệnh nhân đái tháo đường nằm điều trị tại khoa nội tiết bệnh viện Bạch Mai thấy tỷ lệ biến chứng mắt là 33.4% trong đó tổn hại thị lực là 79% [15]. Trần Minh Tiến nghiên cứu trên 327 bệnh nhân đái tháo đường týp II tỷ lệ tổn thương võng mạc là 37.3% trong đó giai đoạn tăng sinh chiếm 34.9% [19].
Theo thời gian bệnh đái tháo đường nói chung và biến chứng mắt do đái tháo đường nói riêng đang có chiều hướng ngày một gia tăng, làm ảnh hưởng về kinh tế, tinh thần và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân. Cùng với sự phát triển của mạng lưới y tế cơ sở đời sống kinh tế xã hội và sự nhận thức của người dân ngày một nâng cao. Người dân đã được phát hiện và quản lý bệnh đái tháo đường tốt hơn. Do đó các biến chứng cấp tính giảm đi, các biến chứng mãn tính có thời gian bộc lộ. Các biến chứng võng mạc trên mắt bệnh nhân đái tháo đường chủ yếu là các biến chứng vi phình mạch. Nếu được chẩn đoán muộn các biến chứng trên mắt bệnh nhân đái tháo đường sẽ dẫn đến giảm thị lực và có thể gây mù loà. Vì vậy việc phát hiện, điều trị sớm các biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường cùng với sự quản lý đường huyết tốt có vai trò quan trọng trong quá trình bảo tồn thị lực cho bệnh nhân.
Bắc Ninh là một tỉnh đồng bằng nhỏ nằm giáp phía đông Hà Nội. Sự phân bố dân cư tương đối tập trung do đó sự phát hiện và quản lý bệnh nhân đái tháo đường tại trung tâm y tế dự phòng tỉnh Bắc Ninh tương đối tốt với hơn 2100 bệnh nhân. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu này với 2 mục tiêu sau:
1.    Mô tả các biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường tại Trung tâm y tế dự phòng tỉnh Bắc Ninh.
2.     Nhận xét mối liên quan giữa các biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường và một số yếu tố nguy cơ.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1 : TỔNG QUAN    3
1.1.    Sơ lược giải phẫu sinh lý mắt    3
1.1.1.    Thể thuỷ tinh    3
1.1.2.    Dịch kính    4
1.1.3.    Màng bồ đào    4
1.1.4.    Các lớp võng mạc và đặc điểm tuần hoàn võng mạc    5
1.2.    Đại cương về bệnh đái tháo đường    ĩ
1.2.1    Định nghĩa    ĩ
1.2.2    Phân loại đái tháo đường    ĩ
1.2.3    Chẩn đoán bệnh đái tháo đường    s
1.2.4    Các biến chứng của bệnh đái tháo đường    s
1.3.    Tổn thương mắt do đái tháo đường    9
1.3.1    Cơ chế đục thể thuỷ tinh do đái tháo đường    9
1.3.2    Các tổn thương cơ bản của và các giai đoạn của bệnh võng mạc
đái tháo đường    11
1.3.3    Glôcôm    14
1.3.4    Liệt vận nhãn    15
1.4.    Các yếu tố nguy cơ    15
1.4.1    Thời gian mắc bệnh    15
1.4.2    Tăng đường huyết và kiểm soát đường huyết    ló
1.4.3    Tăng huyết áp    ló
1.4.4    Hoàn cảnh kinh tế, địa bàn dân    cư, trình độ    văn hoá    lĩ
1.5.    Một vài đặc điểm của tỉnh Bắc Ninh và sự quản    lý đái tháo đường tại
tỉnh    lĩ
1.5.1    Đặc điểm tự nhiên, kinh    tế-xã hội ở Bắc Ninh    lĩ
1.5.2    Vài nét về trung tâm y tế dự phòng tỉnh Bắc Ninh và sự quản lý
đái tháo đường tại tỉnh    18
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    19
2.1    Đối tượng nghiên cứu    19
2.1.1    Tiêu chuẩn lựa chọn    19
2.1.2    Tiêu chuẩn loại trừ ra khỏi nghiên cứu    19
2.2    Phương pháp nghiên cứu    19
2.3    Các bước tiến hành    20
2.3.1    Trang thiết bị phục vụ nghiên cứu    20
2.3.2    Các bước tiến hành    21
2.4    Xét nghiệm bổ xung    27
2.5    Xử lý số liệu    27
2.6    Khía cạnh đạo đức của đề tài    27
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    28
3.1.    Đặc điểm bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu    28
3.1.1    Đặc điểm về tuổi    28
3.1.2    Đặc điểm về giới    29
3.1.3    Đặc điểm bệnh nhân theo địa dư    29
3.1.4    Đặc điểm về phân bố bệnh nhân theo trình độ văn hoá    30
3.1.5    Đặc điểm về thời gian mắc bệnh    30
3.1.6    Đặc điểm về phân bố týp đái tháo đường    31
2.1.7    Đặc điểm về chế độ kiểm soát đường huyết của bệnh nhân    32
3.1.8    Đặc điểm huyết áp của bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu    33
3.2     Đặc điểm các biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường trong nhóm nghiên cứu    33
3.2.1    Tỷ lệ các biến chứng trên mắt    33
3.2.2    Tình trạng thị lực của bệnh nhân    34
3.2.3    Các hình thái đục thể thuỷ tinh trong nhóm nghiên cứu    35
3.2.4    Các giai đoạn của tổn thương võng mạc đái tháo đường    36
3.3    Mối liên quan giữa các biến chứng mắt và các yếu tố nguy cơ    37
3.3.1    Tình trạng giảm thị lực và một số yếu tố nguy cơ    37
3.3.2    Đục thể thuỷ tinh và một số yếu tố nguy cơ    40
    3.3.3 Bệnh võng mạc đái tháo đường và một số yếu    42
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN    46
4.1    Đặc điểm bệnh nhân trong nhóm nghiên cứu    46
4.1.1.    Đặc điểm về tuổi và giới    46
4.1.2    Đặc điểm về trình độ văn hoá và địa dư    46
4.1.3    Về týp đái tháo đường    47
4.1.4    Đặc điểm về huyết áp trên bệnh nhân đái tháo đường    47
4.1.5    Đặc điểm về thời gian mắc bệnh và chế độ kiểm soát đường
huyết    48
4.2    Đặc điểm tỷ lệ biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường trong
nhóm nghiên cứu    49
4.2.1    Bệnh đái tháo đường gây ảnh hưởng đến thị lực    49
4.2.2    Đặc điểm tỷ lệ biến chứng mắt trên bệnh nhân đái tháo đường
trong nhóm nghiên cứu    50
4.3    Đặc điểm đục thể thuỷ tinh trên bệnh nhân đái tháo đường và một số
yếu tố liên quan    51
4.3.1    Đặc điểm đục thể thuỷ tinh trên bệnh nhân đái tháo đường    51
4.3.2    Đục thể thuỷ tinh và một số yếu tố liên quan    53
4.4.1    Đặc điểm bệnh võng mạc trên bệnh nhân đái tháo đường    54
4.4.2    Bệnh võng mạc đái tháo đường và một số yếu tố liên quan    58
4.5    Đặc điểm glôcôm trên bệnh nhân đái tháo đường    60
KẾT LUẬN    63
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC