Nghiên cứu các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh và tác dụng của bài thuốc Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị

Luận án Nghiên cứu các rối loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh và tác dụng của bài thuốc Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị.Tuổi thọ của người Việt Nam hiên nay theo thống kê tính đến năm 2006 đạt 71,3 tuổi và dự đoán năm 2010 sẽ là 72 tuổi [60]. Tỷ lệ người cao tuổi đang tăng và trong những năm tới Việt Nam trở thành một nước có dân số già, vì vậy việc quan tâm chăm sóc sức khỏe người cao tuổi đang là một vấn đề lớn của xã hội đặc biệt là đối với phụ nữ vì số lượng phụ nữ cao tuổi nhiều hơn đồng thời cũng sống lâu hơn và cũng có nhiều vấn đề về sức khỏe hơn so với nam giới. Một giai đoạn khó khăn cho sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần của người phụ nữ, đó là giai đoạn quanh MK. Những thay đổi của hormon đã ảnh hưởng rất nhiều, thậm chí nặng nề đến sinh hoạt và chất lượng sống của họ [89], [108], [127], [128], [129].

Tiền mãn kinh (TMK) và mãn kinh (MK) là một giai đoạn thay đổi sinh lý bình thường mà người phụ nữ phải trải qua. Biểu hiện sinh lý trong thời kỳ này là hiện tượng bất bình thường về chu kỳ kinh nguyệt do buồng trứng giảm sản xuất hai hormon sinh dục nữ là estrogen, progesteron, vòng kinh ngắn, lượng kinh tăng hoặc giảm và cuối cùng ngừng hẳn, không có kinh nguyệt, có những chu kỳ kinh nguyệt không phóng noãn, làm thay đổi chuyển hóa, dẫn đến thay đổi rất rõ về đặc điểm tâm sinh lý. Sự thiếu hụt estrogen và gánh nặng của tuổi tác làm giảm khả năng đề kháng một số bệnh, tăng nguy cơ với bệnh tật.

Những thay đổi về tâm sinh lý của thời kỳ TMK và giai đoạn đầu của MK, đến MK thể hiện bằng các triệu chứng được gọi là hội chứng quanh MK như: cơn bốc hỏa, mất ngủ, toát mồ hôi, khô âm đạo về lâu dài những phụ nữ ở lứa tuổi này còn phải đối mặt với các nguy cơ bệnh lý về tim mạch, loãng xương, Alzheimer [2], [22], [23], [30], [31], [34], [35], [40], [48], [56], [63], [107], [109].

ở Việt Nam cũng như mọt số tác giả nước ngoài đã có các nghiên cứu về những rối loạn của phụ nữ ở lứa tuổi TMK và MK [l], [S], [4], [S], [l9], [20], 04], PS], [Sổ], [S9], [S7], [S8], [S9], [ổS], [70], [7S], [ll9], [m]. Đạc biệt, công trình của Phạm Thị Minh Đức thực hiện trên hơn lO.OOO phụ nữ MK ở Việt Nam đã cho ta mọt bức tranh khá toàn diện về các rối loạn sinh lý ở phụ nữ Việt Nam vào lứa tuổi này [Sl]. Kết quả của công trình này cũng cho thấy rối loạn của phụ nữ MK Việt Nam cũng có những đạc điểm khác với phụ nữ châu Âu [Sl]. Tuy nhiên các công trình này đều được tạp trung nghiên cứu những rối loạn của thời kỳ MK, hầu như rất ít tác giả đề cạp đến thời kỳ TMK. Phạm Thị Minh Đức và cọng sự, trong khi nghiên cứu về các rối loạn của phụ nữ Việt Nam ở thời kỳ MK, tác giả có mô tả những rối loạn cơ năng của thời kỳ MK ở các đối tượng nghiên cứu thông qua phỏng vấn hồi cứu [Sl]. Với phương pháp phỏng vấn hồi cứu, chắc chắn sẽ có những hạn chế’ về đọ chính xác của các thông tin thu thập được do khoảng cách về thời gian giữa thời điểm thu thạp thông tin với thời điểm xuất hiện các rối loạn của các đối tượng nghiên cứu. Hơn nữa công trình này cũng đã được thực hiện cách đây gần mọt thạp kỷ. Do vạy việc tiến hành nghiên cứu các rối loạn cơ năng thời kỳ TMK là mọt chủ đề cần thiết ở nước ta để có cơ sở áp dụng các biện pháp điều trị phù hợp.

Hiện nay với những thành tựu nghiên cứu y dược học, dựa trên các kết qủa thử nghiệm đã tìm ra nhiều loại tân dược điều trị TMK có kết quả tốt và đã được sử dụng. Tuy nhiên, còn hạn chế’ trong sử dụng điều trị do những thuốc này có những tác dụng không mong muốn ảnh hưởng đến sức khoẻ [S4], [79].

Số đông phụ nữ Việt Nam có mọt thực tế’ cần phải quan tâm đó là mức sống thấp, dân trí chưa cao, do tạp quán của phụ nữ phương Đông nên họ thường chịu đựng tất cả những rối loạn do thời kỳ này gây ra, đạc biệt với

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỂ 1

Chương 1: Tổng quan 4

1.1. Quan niêm của Y học hiên đại về TMK và MK 4

1.1.1. Đại cương về TMKvà MK 4

1.1.2. Cơ sở sinh lý của hiên tượng tiền mãn kinh và mãn kinh 11

1.1.3. Nguyên nhân của TMK và MK 15

1.1.4. Các thay đổi sinh lý và nguy cơ bênh lý của thời kỳ tiền mãn kinh

và mãn kinh 15

1.1.5. Điều trị 19

1.1.6. Các nghiên cứu trong nưóc và nưóc ngoài của YHHĐ về TMKvà MK….20

1.2. Quan niêm của YHCT về TMK 23

1.2.1. Nguyên nhân, triêu chứng, điều trị TMK 24

1.2.2. Các nghiên cứu trong nước và nước ngoài của YHCT về TMK và MK. ..27

1.3. Tổng quan về bài thuốc “ Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị” 31

1.3.1. Xuất xứ bài thuốc 31

1.3.2. Thành phần của bài thuốc “Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị” 31

1.3.3. Chủ trị 31

1.3.4. Phân tích ý nghĩa của bài thuốc theo YHCT 31

1.3.5. Tên thuốc, bô phận dùng làm thuốc, tính vị qui kinh, thành phần

hóa học, công năng, chủ trị, tác dụng dược lý của các vị thuốc trong bài thuốc   33

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 40

2.1. Đối tượng nghiên cứu 40

2.1.1. Địa điểm nghiên cứu 40

2.1.2. Thời gian nghiên cứu 40

2.1.3. Tiêu chuẩn chọn bênh nhân 40

2.1.4. Tiêu chuẩn loại trừ bênh nhân 43

2.2. Vật liêu nghiên cứu 44

2.2.1. Thuốc nghiên cứu 44

2.2.2. Đặc điểm nguyên phụ liêu 44

2.2.3. Dạng bào chế 47

2.2.4. Nơi sản xuất 47

2.3.  Phương pháp nghiên cứu 47

2.3.1. Thiết kế’ nghiên cứu 47

2.3.2. Phương pháp nghiên cứu trên bênh nhân 48

2.3.3. Các phương tiên được sử dụng trong nghiên cứu 49

2.3.4. Tiến hành điều trị và theo dõi kết quả 51

2.3.5. Phương pháp đánh giá kết quả 55

2.4. Xử lý số liêu 58

2.5. Đạo đức trong nghiên cứu 58

2.6. Sơ đồ thiết kế’ nghiên cứu: 59

Chương 3: Kết quả nghiên cứu 60

3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu 60

3.1.1. Đặc điểm chung 60

3.1.2. Tiền sử sản khoa 62

3.1.3. Tiền sử bênh tật liên quan đến rối loạn TMK  63

3.1.4. Các phương pháp điều trị trước khi vào viên 64

3.2. Đặc điểm các rối loạn cơ năng thời kỳ TMK ở đối tượng nghiên cứu. 65

3.2.1. Theo YHHĐ 65

3.2.2. Theo YHCT 72

3.3 Tác dụng của bài thuốc “Kỷ Cúc địa hoàng hoàn gia vị” đến các rối

loạn cơ năng thời kỳ tiền mãn kinh 75

3.3.1. Theo YHHĐ 75

3.3.2. Theo YHCT  84

3.4. Tác dụng của bài thuốc “Kỷ Cúc địa hoàng gia vị” lên mọt số các triệu

chứng lâm sàng khác và cân lâm sàng 87

3.4.1. Sự thay đổi mọt số triệu chứng lâm sàng 87

3.4.2. Sự thay đổi các chỉ số cân lâm sàng sau 3 đợt điều trị 9Q

3.5. Đánh giá kết quả chung sau điều trị 92

3.6. Đánh giá kết quả không mong muốn của thuốc điều trị tiền mãn kinh

trên lâm sàng 93

Chương 4: Bàn luận 94

4.1. Bàn luân về chọn lựa bài thuốc điều trị 94

4.2. Mọt số đạc điểm lâm sàng và cân lâm sàng của thời kỳ TMK ở các đối

tượng nghiên cứu 95

4.2.1. Đạc điểm lâm sàng 95

4.2.2. Đạc điểm cân lâm sàng trước điều trị 1Q2

4.3. Đánh giá kết quả thử nghiệm lâm sàng, cân lâm sàng trước và sau điều trị. 1Q3

4.3.1. Tác dụng của thuốc viên Kỷ Cúc địa hoàng gia vị Mẫu lệ, Hắc ngải

diệp trên lâm sàng 1Q3

4.3.2. Tác dụng của bài thuốc “Kỷ Cúc địa hoàng gia vị” trên cân lâm sàng.. 114

Kết luận 117

Kiến nghi 118

Các công trình đã công bố liên quan đến luận án

Tài liệu tham khảo Phụ lục