Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị phẫu thuật u tủy vùng cổ
Luận văn Nghiên cứu chẩn đoán và điều trị phẫu thuật u tủy vùng cổ.U tủy sống chiếm 10%-15% các u thuộc hệ thống thần kinh trung ương[1], [2]. Theo vị trí so với mô tủy, u tủy được chia làm 2 loại là u nội tủy (intramedullary tumors) và u ngoài tủy (extramedullary tumors) [3], [4]. Ởngười lớn, hai phần ba là u ngoài tủy, còn lại là u trong tủy và khoảng 36%các u nằm ở vùng tủy cổ [5].
Có nhiều thể mô bệnh học của u tủy đã được phân loại và kết quả điều trịcuối cùng phụ thuộc nhiều vào việc biết chính xác bản chất của u. Với các u ngoài tủy, chủ yếu là các u bao rễ thần kinh và u màng tủy; u thần kinh đệm chiếm gần 80% u trong tủy, phổ biến là u tế bào hình sao và u màng ống nội tủy; còn lại là các u nang, u mạch máu và u di căn… ít gặp [4], [6].
U tủy vùng cổ có thể phát triển trong thời gian dài mà không có biểu hiện triệu chứng điển hình. Đau, yếu liệt các chi, rối loạn cảm giác là các triệu chứng thường gặp nhất. So với u vùng tủy khác, u tủy vùng cổ sẽ gây nên các thiếu hụt thần kinh nghiêm trọng hơn, liệt nặng và suy hô hấp có thể đe dọa tính mạng của người bệnh. Mặt khác, với đặc điểm u nằm trong ống sống cổgần các cấu trúc quan trọng nên việc phẫu thuật lấy bỏ hoàn toàn u, bảo tồn các cấu trúc thần kinh mạch máu và sự vững chắc của cột sống vẫn còn là một thách thức lớn hiện nay.
Trải qua một thế kỉ với những tiến bộ vượt bậc của khoa học công nghệ, đặc biệt là việc phát minh ra cộng hưởng từ dùng trong y học đã giúp cho khả năng chẩn đoán bệnh lí u tủy sống được nâng cao. Cộng hưởng từ có tiêm thuốc đối quang là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán, cũng như đánh giá khả năng phẫu thuật u tủy. Trên hình ảnh CHT không những xác định vị trí u, các tổn thương liên quan mà còn có thể giúp định hướng chẩn đoán bản chất u [7].
Cùng với khả năng phát hiện u sớm, việc sử dụng kính hiển vi đã giúp cho phẫu thuật trở nên an toàn và có thể được tiến hành ngay từ khi người bệnh còn đang ở tình trạng lâm sàng tốt nhất, giúp hạn chế được mức độ tàn phế 2của người bệnh sau phẫu thuật. Yêu cầu của việc điều trị bệnh lí u tủy vùngcổ hiện nay, không chỉ là lấy hết u mà còn phải bảo tồn chức năng tủy cũng như cột sống tốt nhất cho người bệnh. Vi phẫu thuật đã cải thiện một cách đáng kể kết quả điều trị bệnh lí này [8], [9], [10], [11], [12].
Ở nước ta hiện nay với sự xuất hiện rộng rãi của các máy chụp cộng hưởng từ, bệnh lí u tủy ngày càng được phát hiện sớm nhiều hơn. Tuy nhiên,vi phẫu thuật vẫn mới chỉ được áp dụng ở các trung tâm phẫu thuật thần kinh lớn. Việc nghiên cứu một cách tổng quát về dịch tễ, các đặc điểm lâm sàng,chẩn đoán hình ảnh, phân loại mô bệnh học và kết quả phẫu thuật của u tủy vùng cổ chưa được đề cập nhiều. Vì vậy, để góp phần nâng cao chất lượngchẩn đoán, mô tả các yếu tố tiên lượng ảnh hưởng đến kết quả phẫu thuậtbệnh lý này, chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu chẩn đoán và điều trịphẫu thuật u tủy vùng cổ” với các mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, chẩn đoán hình ảnh và giải phẫu bệnh u tủy vùng cổ.
2. Đánh giá kết quả điều trị phẫu thuật u tủy vùng cổ
MỤC LỤC
TRANG PHỤ BÌA
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG BIỂU
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
DANH MỤC HÌNH
ĐẶT VẤN ĐỀ ………………………………………………………………………………………. 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN …………………………………………………………………… 3
1.1. Đặc điểm giải phẫu liên quan đến phẫu thuật u tủy cổ ………………… 3
1.1.1. Giải phẫu cột sống cổ …………………………………………………………….. 3
1.1.2. Cấu trúc thần kinh- mạch máu …………………………………………………. 3
1.2. Phân loại u tủy cổ ……………………………………………………………………….. 9
1.2.1. Phân loại theo giải phẫu …………………………………………………………. 9
1.2.1. Phân loại theo tổ chức học ………………………………………………………. 9
1.3. Đặc điểm mô bệnh học u tủy cổ thường gặp ………………………………. 10
1.4. Đặc điểm lâm sàng u tủy cổ ………………………………………………………. 13
1.4.1. Triệu chứng lâm sàng chung ………………………………………………….. 13
1.4.2. Đặc điểm lâm sàng của u ở các vị trí ………………………………………. 15
1.5. Chẩn đoán hình ảnh u tủy cổ …………………………………………………….. 16
1.5.1. Chụp X quang cột sống cổ …………………………………………………….. 16
1.5.3. Chụp cắt lớp vi tính ………………………………………………………………. 17
1.5.4. Chụp cộng hưởng từ ……………………………………………………………… 18
1.6. Điều trị u tủy cổ ………………………………………………………………………… 23
1.6.1. Điều trị phẫu thuật u tủy cổ …………………………………………………… 23
1.6.2. Hóa trị trong u tủy cổ ……………………………………………………………. 28
1.6.3. Xạ trị u tủy cổ ………………………………………………………………………. 29
1.7. Tình hình nghiên cứu u tủy cổ …………………………………………………… 30
1.7.1. Tình hình nghiên cứu trên thế giới ………………………………………….. 30
1.7.2. Tình hình nghiên cứu ở Việt Nam …………………………………………… 34
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………… 36
2.1. Đối tượng nghiên cứu ……………………………………………………………….. 36
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân …………………………………………………… 36
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ……………………………………………………………….. 36
2.2. Phương pháp nghiên cứu ………………………………………………………….. 36
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………. 36
2.2.2. Cỡ mẫu ……………………………………………………………………………….. 37
2.3. Nội dung nghiên cứu …………………………………………………………………. 37
2.3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu ……………………………………………… 37
2.3.2. Nghiên cứu biểu hiện lâm sàng ………………………………………………. 37
2.3.3. Nghiên cứu chẩn đoán hình ảnh …………………………………………….. 40
2.3.4. Điều trị phẫu thuật ……………………………………………………………….. 41
2.3.5. Đánh giá kết quả phẫu thuật ………………………………………………….. 52
2.4. Phương pháp thống kê và xử lý số liệu ………………………………………. 54
2.5. Đạo đức nghiên cứu ………………………………………………………………….. 54
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ……………………………………………….. 56
3.1. Một số đặc điểm dịch tễ học, thời gian phát hiện bệnh ………………. 56
3.1.1. Tuổi và giới …………………………………………………………………………. 56
3.1.2. Thời gian phát hiện bệnh ………………………………………………………. 57
3.2. Phân loại u tủy cổ ……………………………………………………………………… 58
3.3. Các đặc điểm chẩn đoán u tủy vùng cổ ……………………………………… 59
3.3.1. Triệu chứng lâm sàng ……………………………………………………………. 59
3.3.2. Hình ảnh cộng hưởng từ ……………………………………………………….. 66
3.4. Vi phẫu thuật u tủy cổ ………………………………………………………………. 72
3.4.1. Phương pháp phẫu thuật ……………………………………………………….. 72
3.4.2. Tai biến trong phẫu thuật – Biến chứng sau phẫu thuật …………….. 75
3.5. Điều trị phối hợp sau phẫu thuật ………………………………………………. 76
3.6. Đánh giá kết quả sau phẫu thuật ………………………………………………. 77
3.6.1. Đánh giá kết quả gần sau phẫu thuật ……………………………………… 77
3.6.2. Đánh giá kết quả xa sau phẫu thuật ……………………………………….. 80
3.7.3. Tái phát sau phẫu thuật …………………………………………………………. 86
3.7.4. Biến dạng cột sống sau phẫu thuật …………………………………………. 87
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………………. 89
4.1. Một số đặc điểm dịch tễ học, thời gian phát hiện bệnh ……………….. 89
4.2. Phân loại u tủy cổ ……………………………………………………………………… 91
4.3. Đặc điểm lâm sàng ……………………………………………………………………. 92
4.3.1. Tiền sử bệnh ………………………………………………………………………… 92
4.3.2. Triệu chứng lâm sàng ……………………………………………………………. 93
4.4. Hình ảnh cộng hưởng từ …………………………………………………………. 100
4.4.1. Hình ảnh u tủy sống vùng cổ trên phim cộng hưởng từ ……………. 100
4.4.2. Vị trí u ……………………………………………………………………………….. 107
4.4.3. Kích thước u ………………………………………………………………………. 107
4.5. Vi phẫu thuật u tủy cổ …………………………………………………………….. 108
4.5.1. Phương pháp phẫu thuật ……………………………………………………… 109
4.5.2. Khả năng của điều trị vi phẫu thuật ……………………………………… 119
4.5.3. Vấn đề mở tạo hình cung sau và cố định cột sống …………………… 121
4.5.4. Tai biến trong phẫu thuật và biến chứng sau phẫu thuật …………. 122
4.6. Điều trị phối hợp sau phẫu thuật …………………………………………….. 124
4.7. Kết quả phẫu thuật …………………………………………………………………. 125
4.7.1. Kết quả gần ……………………………………………………………………….. 125
4.7.2. Kết quả xa …………………………………………………………………………. 128
KẾT LUẬN ………………………………………………………………………………………. 139
KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………………………………… 139
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Trương Như Hiển, Vũ Văn Hòe (2017), “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng,
cận lâm sàng và kết quả vi phẫu thuật u tủy vùng cổ”, Tạp chí Y học Việt
Nam, tập 451, số 2, tháng 2, Tr 116-121.
2. Trương Như Hiển, Vũ Văn Hòe (2017), “Đặc điểm hình ảnh cộng hưởng
từ u tủy vùng cổ”, Tạp chí Y học Việt Nam, tập 451, số 2, tháng 2, Tr 51-54
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất