Nghiên cứu chẩn đoán và kết quả điều trị phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng lệch bên bằng phương pháp mở cửa sổ xương

Thoát vị đĩa đêm (TVĐĐ) là một bênh lý thường gặp ở Việt nam cũng như trên thế giới, gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng có hơn 70% trong độ tuổi lao động [19]. Khoảng 80% trường hợp đau dây thần kinh hông to là do TVĐĐ [19]. Ở các nước phương tây tỷ lệ 5 – 10/1000 dân hàng năm bị đau cột sống thắt lưng với mức độ đau và diễn biến bệnh khác nhau [81]. Ở Pháp có 23,5% số bệnh nhân khám bệnh hàng năm do đau cột sống thắt lưng [88]. Ở Mỹ theo thống kê của Tổ chức Y tế’ Hoa Kỳ có 85% dân số ít nhất có 1 đợt đau lưng trong đời, chi phí điều trị đứng thứ 3 sau bệnh ung thư và tim mạch [81].

TVĐĐ biểu hiện lâm sàng bằng hai hội chứng chính là hội chứng cột sống và hội chứng rễ thần kinh. Về chẩn đoán cận lâm sàng trước kia có nhiều phương pháp như: chụp đĩa đệm cản quang, chụp tĩnh mạch cột sống, chụp tủy cản quang. Tuy nhiên chụp cộng hưởng từ là phương pháp chẩn đoán hình ảnh có giá trị nhất. Đây là phương pháp không cần can thiệp, an toàn cho bệnh nhân và thầy thuốc.

Có nhiều phương pháp điều trị TVĐĐ, điều trị nội khoa được áp dụng rộng rãi như dùng thuốc giảm đau chống viêm, bất động cột sống, kéo giãn cột sống, vật lý trị liệu, phong bế’ giảm đau, châm cứu bấm huyệt. Khoảng từ 10% – 20% là phải can thiệp phẫu thuật, bao gồm phẫu thuật mở, vi phẫu, phẫu thuật nội soi [19]. Tuy nhiên phẫu thuật mở vẫn được áp dụng nhiều nhất (80-90%), và là một phương pháp chuẩn mực [11, 19, 56]. Trong phẫu thuật mở có nhiều đường mổ khác nhau phụ thuộc vào mối liên hệ của thoát vị với lỗ ghép, tình trạng hẹp và thoái hóa kèm theo [29]. Các yếu tố cân nhắc là trường mổ phải đủ rộng để lấy nhân thoát vị không gây tổn thương thần kinh, tổn thương phần mềm cơ cạnh sống, mức độ mất vững cột sống sau mổ.

Phẫu thuật vi phẫu, nội soi là phẫu thuật ít xâm lấn, có hiệu quả nhất định nhưng yêu cầu đòi hỏi kỹ thuật cao, phương tiện dụng cụ hiện đại, nên số trung tâm phẫu thuật thần kinh triển khai được không nhiều. Hơn nữa một số nghiên cứu cho thấy khi chỉ định đúng thì kết quả không khác biệt giữa phẫu thuật mở cửa sổ xương, vi phẫu và phẫu thuật nôi soi [33, 78, 85]. Phẫu thuật mở cửa sổ xương là môt kỹ thuật ít xâm hại, yêu cầu phương tiện dụng cụ đơn giản, dễ áp dụng, phù hợp với điều kiện kinh tế’ của bệnh nhân còn nghèo, việc đầu tư trang thiết bị của cơ sở y tế’ còn hạn chế.

Xuất phát từ những thực tế’ đó, để góp phần giải quyết những vấn đề trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu chẩn đoán và kết quả điều trị phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng lệch bên bằng phương pháp mở cửa sổ xương” nhằm hai mục tiêu:

1. Nghiên cứu triệu chứng lâm sàng, hình ảnh học của thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng, thắt lưng – cùng lệch bên.

2. Đánh giá bước đầu kết quả điều trị phẫu thuật thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng cùng lệch bên bằng phương pháp mở cửa sổ xương.

MỤC LỤC

Trang

ĐẶT VẤN ĐỂ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Lịch sử nghiên cứu bênh 3

1.2. Giải phẫu cột sống thắt lưng 8

1.3. Dây thần kinh toạ 13

1.4. Cơ chế bênh sinh của thoát vị đĩa đêm 14

1.5. Phân loại thoát vị đĩa đêm vùng cột sống thắt lưng cùng 16

1.6. Các phương pháp chẩn đoán cận lâm sàng 18

1.7. Chẩn đoán thoát vị đĩa đêm 23

1.8. Các phương pháp điều trị thoát vị đĩa đêm Cột sống thắt lưng – cùng 24

CHƯƠNG 2: Đối TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 34

2.1. Đối tượng nghiên cứu 34

2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bênh nhân 34

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ 34

2.2. Phương pháp nghiên cứu 34

2.2.1. Thiết kế’ nghiên cứu 34

2.2.2. Cỡ mẫu 34

2.2.3. Phương pháp thu thập số liêu 35

2.2.4. Nội dung nghiên cứu 35

2.2.5. Chỉ định 39

2.2.6. Kỹ thuật mổ bằng phương pháp mở cửa sổ xương 40

2.2.7. Chăm sóc sau mổ và phục hồi chức năng 41

2.2.8. Tai biến và biến chứng phẫu thuật 42

2.2.9. Đánh giá kết quả sau mổ 43

2.2.10. Xử lý số liêu 43

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 44

3.1. Một số đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu 44

3.1.1. Đô tuổi 44

3.1.2. Giới tính 45

3.1.3. Nghề nghiệp 45

3.1.4. Thời gian phát hiện bệnh 46

3.2. Kết quả nghiên cứu 46

3.2.1. Triệu chứng lâm sàng 46

3.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 50

3.2.3. Điều trị phẫu thuật 56

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 61

4.1. Đặc điểm của nhóm nghiên cứu 61

4.1.1. Tuổi và giới 61

4.1.2. Nghề nghiệp 63

4.1.3. Thời gian phát hiện bệnh 63

4.2. Triệu chứng lâm sàng và cận lâm sàng 64

4.2.1. Triệu chứng lâm sàng 64

4.2.2. Triệu chứng cận lâm sàng 71

4.3. Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm 77

4.4. Điều trị phẫu thuật 78

4.4.1. Phương pháp vô cảm 78

4.4.2. Phẫu thuật thoát vị đĩa đệm bằng phương pháp mở cửa sổ xương 79

4.4.3. Tổn thương đại thể phát hiện trong mổ 82

4.4.4. Môt số tai biến và biến chứng do phẫu thuật 83

4.4.5. Kết quả phẫu thuật 87

KẾT LUẬN 90

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC