Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan ở trẻ em

by

Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan ở trẻ em

Luận văn Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan ở trẻ em.Bệnh viêm màng não là một trong những bệnh nhiễm trùng thần kinh nặng ở trẻ em, thời gian điều trị kéo dài, chi phí điều trị cao và trong nhiều trường hợp còn có thể tử vong hoặc để lại di chứng vĩnh viễn. Cho đến nay, VMN vẫn còn khá phổ biến trên toàn thế giới cũng như ở Việt Nam [1].

Viêm màng não tăng bạch cầu ái toan (eosinophilic meningitis) là tình trạng viêm màng não có sự tăng bạch cầu ái toan trong dịch não tủy. Bệnh do nhiều căn nguyên gây nên:nhiễm ký sinh trùng, ung thư hạchHodgkin, ung thư máu, điều trị kéo dài thuốc ibuprofen, vaccine phòng dại, phản ứng dị ứng… [2]. Trong số đó, nguyên nhân phổ biến nhất là các loại ký sinh trùng.

Ở Việt Nam, tình trạng ô nhiễm môi trường đặc biệt là ô nhiễm nguỗn nước ngày càng nghiêm trọng và ý thức vệ sinh của người dân còn chưa tốt. Thói quen nuôi cá bằng nước thải, bằng phân; sử dụng phân tươi bón rau, tưới rau bằng nước thải; ăn gỏi cá, tôm cua., ăn ốc chưa chế biến kỹ, ăn rau sống đều là điều kiện thuận lợi cho các bệnh ký sinh trùng phát triển phân bố rộng khắp cả nước.

Bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan đã gặp và được thông báo trên cả hai miền Nam, Bắc từ những năm 60 cho đến nay. Có nhiều trường hợp do nhiễm Angiostrongylus Cantonensis, Toxocarađược ghi nhận tại Bệnh viện Nhi Trung ương, Bệnh viện Nhiệt đới Trung ương; trong đó Angiostrongylus Cantonensis là căn nguyên gây bệnh hàng đầu [3]. Viêm màng não do ký sinh trùng ngàycàng được lưu ý hơn trong những năm gần đây ở Việt Nam nhờ sự phát triển kỹ thuật chẩn đoán miễn dịch học. Tuy nhiên, vẫn chưa có nhiều nghiên cứu, khảo sát về bệnh này trong cả nước, việc chẩn đoán tác nhân gây bệnh vẫn còn hạn chế.

Vì lý do đó mà chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài:‘‘Nghiên cứu đặc điểm dịch tễ học lâm sàng bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan ở trẻ em” với 2 mục tiêu sau:

1- Xác định các căn nguyên gây bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan ở trẻ em tại Bệnh viện Nhi Trung ương.

2- Mô tả các đặc điểm dịch tễ học lâm sàngvà diễn biến của viêm màng

não tăng bạch cầu ái toan do Angiostrongylus Cantonensis

 MỤC LỤC

Trang

Lời cảm ơn

Lời cam đoan

Mục lục 

Danh mục các chữ viết tắt

Danh mục bảng, biểu đồ, hình

ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………………1

Chƣơng 1 – TỔNG QUAN………………………………………………………………………..3

1.1. ĐỊNH NGHĨA VIÊM MÀNG NÃO TĂNG BẠCH CẦU ÁI TOAN………..3

1.2. BẠCH CẦU ÁI TOAN VÀ BIẾN ĐỔI BẠCH CẦU ÁI TOAN……………….4

1.2.1. Sinh lý, chức năng bạch cầu ái toan trong cơ thể…………………………………..4

1.2.2. Các nguyên nhân gây tăng bạch cầu ái toan trong cơ thể……………………….7

1.2.3. Tăng bạch cầu ái toan trong nhiễm ký sinh trùng………………………………….8

1.3. MỘT SỐ NGUYÊN NHÂN GÂY VIÊM MÀNG NÃO TĂNG BẠCH CẦU 

ÁI TOAN HAY GẶP……………………………………………………………………………….11

1.4.  VIÊM  MÀNG  NÃO  TĂNG  BẠCH  CẦU  ÁI  TOAN 

DOANGIOSTRONGYLUS 

CANTONENSIS……………………………………………………..17

1.4.1.  Vài  nét  về  lịch  sử  bệnh  viêm  màng  não  tăng  bạch  cầu  ái  toan  do 

Angiostrongylus cantonensi………………………………………………………………………17

1.4.2. Một số đặc điểm sinh học của Angiostrongylus cantonensis………………..19

1.4.3. Cơ gây bệnh của Angiostrongylus cantonensis……………………………………24

1.4.4. Lâm sàng bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do  Angiostrongylus 

cantonensis……………………………………………………………………………………………..25 

1.4.5.  Cận  lâm  sàng  bệnh  viêm  màng  não  tăng  bạch  cầu  ái  toan  do 

Angiostrongylus Cantonensis…………………………………………………………………….30

1.4.6.  Chẩn  đoán  viêm  màng  não  tăng  bạch  cầu  ái  toan  do  Angiostrongylus 

Cantonensis…………………………………………………………………………………………….33

1.4.7. Điều trị………………………………………………………………………………………….34

1.4.8. Phòng bệnh…………………………………………………………………………………….37

Chƣơng 2 – ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……………..38

2.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………………………38

2.2. Thời gian và địa điểm…………………………………………………………………………38

2.3. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………….38

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu…………………………………………………………………………38

2.3.2. Các biến số và chỉ số nghiên cứu………………………………………………………39

2.3.3. Phương pháp xử lý số liệu………………………………………………………………..41

2.3.4. Sai số và khống chế…………………………………………………………………………41

2.3.5. Đạo đức nghiên cứu………………………………………………………………………..42

Chƣơng 3 – KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU……………………………………………………43

3.1. Căn nguyên gây viêm màng não tăng bạch cầu ái toan…………………………..43

3.2. Một số  đặc điểm dịch tễ  của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..44

3.3. Một số đặc điểm lâm sàng của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..48

3.4. Một số biến đổi cận lâm sàng của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan 

do Angiostrongylus cantonensis…………………………………………………………………52

3.5.  Diễn  biến  và  điều  trị  của  trẻ  viêm  màng  não  tăng  bạch  cầu  ái  toan  do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..58 

Chƣơng 4 – BÀN LUẬN………………………………………………………………………….61

4.1. Căn nguyên gây viêm màng não tăng bạch cầu ái toan…………………………..61

4.2. Một số  đặc điểm dịch tễ  của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..62

4.3. Một số đặc điểm lâm sàng của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..65

4.4. Một số  đặc điểm cận lâm sàng của bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái 

toan do Angiostrongylus cantonensis………………………………………………………….68

4.5.  Diễn  biến  và  điều  trị  của  trẻ  viêm  màng  não  tăng  bạch  cầu  ái  toan  do 

Angiostrongylus cantonensis……………………………………………………………………..73

KẾT LUẬN……………………………………………………………………………………………77

TÀI LIỆU THAM KHẢO

MẪU BỆNH ÁN NGHIÊN CỨU

DANH SÁCH BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU

TÀI LIỆU THAM KHẢO

  1.  Nguyễn  Duy  Phong,  Phạm  Thị  Hải  Mến  (2009).  Đặc  điểm  dịch  tễ, lâm  sàng  và  cận  lâm  sàng  ở  bệnh  nhân  viêm  màng  não  do  ký  sinh trùng.  Hội nghị  khoa học toàn quốc Hội y tế  công cộng Việt nam lần thứ 5- tháng 5/2009.
  2.  Senthong,  V.  J.  Chindaprasirt,  and  K.  Sawanyawisuth  (2013).Differential  diagnosis  of  CNS  Angiostrongyliasis:  a  short  review. Hawaii J Med Public Health, 72 (6 Suppl 2), 52-4.
  3.  Phạm Nhật An (2002). Một số  nhận xét về  bệnh viêm màng não tăng bạch cầu ái toan  ở  trẻ  em tại Viện Nhi quốc gia từ  1996 tới hết 2000. Tạp chí Y học Thực hành, số 3, 66-69.
  4.  Charles  .E  .Davis  –  Trần  công  Đại  (1999).Chẩn  đoán  xét  nghiệm nhiễm ký sinh trùng. Harrison tập 2. Nhà xuất bản Y học (lần xuất bản thứ 13). 713-728.
  5.  Lo Re Vincent, Gluckman S.J. (2003). Eosinophilic meningitis.  Am J Med, 114: 217-223.
  6.  Gerald  S.  Murphy,  MD   and  Stuart  Johnson,  MD  (2013),  Clinical Aspects  of  Eosinophilic  Meningitis  and  Meningoencephalitis  caused by  Angiostrongylus  cantonensis,  the  Rat  Lungworm.  Hawaii  J  Med Public Health, 72 (6 Suppl 2): 35–40.
  7.  Trần Xuân Mai (1992).  Bệnh động vật ký sinh một chiều (ngõ cụt ký sinh)  lây  truyền  từ  phân  chó  mèo  sang  người.  Luận  án  Phó  tiến  sĩ khoa học Y dược, Trường Đại học Y Dược TP. Hồ Chí Minh.
  8.  Jeng Min Lim, Cheng Chuan Lee,  and Annelies Wilder-Smith (2004). Eosinophilic  Meningitis  Caused  by  Angiostrongylus  cantonensis:  A Case Report and Literature Review. J Travel Med, 11:388–390.
  9.  Lê Thị Xuân, Phạm thị Lệ  Hoa, Trần Thị Huệ Vân và cộng sự (2005). Đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của bệnh Gnathostoma. Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, tập 9, số 1, 110-113. 
  10.  Trần Minh Hậu, Lê Thị  Tuyết (2007). Đánh giá nhận thức, thực hành của  người  dân  về  bệnh  Toxocara.  Tạp  chí  y  học  việt  nam,  tháng 6/2007, 86-90.
  11.  Trần Vinh Hiển, Trần Thị  Kim Dung,  Trần Thị  Hồng (2001). Một sốđặc điểm trong hội chứng ấu trùng di chuyển nội tạng do giun đũa chó Toxocara canis. Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh, số 4, tập 5, 192-198.
  12.  Đỗ Thị Phượng Linh, Lương Trường Sơn, Đặng Thị Nga và cs (2013). Đánh  giá  một  số  chỉ  số  sinh  hóa,  huyết  học  trên  những  bệnh  nhân nhiễm ấu trùng Toxocara. Tạp chí Y học Tp. Hồ Chí Minh, tập 17, phụbản Số 1.
  13.  Nguyễn  Văn  Đề  và  cộng  sự  (2013).  Ký  sinh  trùng  trong  lâm  sàng.  Nxb. Y học, tr. 60 – 61.
  1.  Le Thi Xuan, Pham Thi Hai Men, Pham Thi Le Hoa (2007). Study of eosinophilic  meningitis  in  Ho  Chi  Minh,  Vietnam.  Southeast  Asean Journal Trop Med Public Health, Vol 38 (suppl 1), 47-50
  1.  Trần Phủ  Mạnh Siêu, Trần Thị  Kim Dung, Đinh Xuân Sinh (2010). Thông báo 2 trường hợp viêm não-màng não do ký sinh trùng tại Bệnh viện Nhiệt dới Tp. Hồ  Chí Minh.  Tạp chí Y dược Tp. Hồ  Chí Minh, tập 14, số 2, 66-69.
  2.  Lê Thị Xuân, Trần Thị Huệ Vân, Phạm Thị Lệ Hoa và cộng sự (2011). Nuôi giữ  chủng  Angiostrongylus cantonensis  trong phòng thí nghiệm. Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh, tập 15, Phụ bản Số 1.
  3.  Lê Thị Xuân, Trần Thị Huệ Vân, Phạm Thị Lệ Hoa và cộng sự (2012). Khảo  sát  đáp  ứng  kháng  thể  ở  chuột  nhiễm  Angiostrongylus cantonensis  bằng kỹ  thuật ELISA.  Tạp chí Y học TP. Hồ  Chí Minh, tập 16, Phụ bản Số 1.
  1.  Lê  Thị  Xuân  (2002).  Ứng  dụng  kỹ  thuật  ELISA  để  phát  hiện  bệnh Angiostrongylus cantonensis. Tạp chí Y học Tp. Hồ  Chí Minh,Tập 6, Số 1, 64.
  2.  Phạm Thị  Hải Mến, Nguyễn Trần Chính, Lê Thị  Xuân (2007).  Viêm màng não do Angiostrongylus Cantonensis  tại Bệnh viện Nhiệt đới từnăm 2002 đến 2005. Tạp chí Y học TP. Hồ Chí Minh, Tập 11 (Phụ bản Số 1).
  1.  Phạm  Nhật  An,  Nguyễn  Văn  Lâm,  Nguyễn  Thị  Loan  (2013).  Đặc điểm dịch tễ  học lâm sàng một số  bệnh ký sinh trùng tại Bệnh viện Nhi Trung ương. Tạp chí Y học Việt Nam, tập 411, 80-94.
  1.  Trịnh  Thị  Xuân  Hoà,  Trần  Viết  Tiến,  Đỗ  Tuấn  Anh  (2011).  Thông báo một trường hợp viêm màng não do  Angiostrongylus cantonensisđược  chẩn đoán và  điều  trị  tại  Khoa  Truyền  nhiễm, Bệnh  viện  103. Tạp chí Y Dược học Quân sự, số 5, 205-211.

Leave a Comment