Nghiên cứu đặc điểm giải phẫu ổ cối và ứng dụng điều trị phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm
Nghiên cứu đặc điểm giải phẫu ổ cối và ứng dụng điều trị phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm.Chấn thương gãy khung chậu là loại chấn thương nặng và không hiếm gặp, phần lớn do tai nạn giao thông. Ngoài gãy xương phức tạp di lệch lớn còn thường gặp những tổn thương kết hợp (chấn thương sọ não, chấn thương ngực, bụng, tiết niệu…), là một cấp cứu ngoại khoa đe dọa đến tính mạng người bệnh, nguy cơ gây tử vong. Do đó cần thiết lập một hệ thống cấp cứu tại hiện trường hay hệ thống bệnh viện có đủ khả năng điều trị các tổn thương này [46].
Vỡ ổ cối là một dạng gãy khung chậu vì ổ cối do các thành phần của khung chậu cấu tạo thành. Trong số các loại gãy ổ cối, có một dạng đặc biệt là gãy trật khớp háng trung tâm. Đây là loại gãy đáy ổ cối đồng thời có sự di lệch của chỏm xương đùi va diện vuông vào phía bên trong tiểu khung. Nếu không kéo nắn chỏm xương đùi về vị trí giải phẫu và phục hồi lại diện khớp của đáy ổ cối sẽ dẫn đến hạn chế biên độ vận động và thoái hóa nhanh khớp háng [95], [107].
Bên cạnh việc chụp X quang qui ươc khung châu [4], hiện nay hầu hết các trường hợp được chụp cắt lớp điện toán để chẩn đoán. Hình ảnh trên phim chụp cắt lớp tái tạo không gian ba chiều cho thấy rõ chi tiết từng tổn thương. Nhờ đó, phẫu thuật viên đưa ra chỉ định điều trị thích hợp, dự kiến kế hoạch điều trị bảo tồn hay phẫu thuật một cách chi tiết và tiên lượng các biến cố biến chứng có thể xảy ra.
Trước đây, phương pháp điều trị gãy khung chậu để người bệnh nằm bất động và kéo tạ trong nhiều ngày. Phương pháp điều trị này đơn giản, an toàn nhưng tỉ lệ phục hồi chức năng, nguy cơ thoái hóa khớp háng rất cao. Dễ hiểu vì di lệch, biến dạng của ổ cối đòi hỏi phải được nắn chỉnh tốt nhất và cố định vững thì người bệnh mới có thể tập phục hồi sớm [22], [92], [98], [105]. Phẫu thuật mở nắn và cố định đối với gãy ổ cối chỉ thật sự phát triển từ những năm 1980, khi mà Letoumel thông báo những thành công đồng thời cho xuất bản cuốn sách đầu tiên về gãy ổ cối năm 1974 [30]. Sau này đã có thêm nhiều công trình nghiên cứu khẳng định tính hiệu quả của điều trị phẫu thuật đối với gãy ổ cối cũng như gãy trật khớp háng trung tâm [35], [44], [58], [65], [85]. Ở Việt Nam, từ khoảng những năm 2000, một số tác giả trong nước đã mạnh dạn thực hiện phẫu thuật kết xương đối với gay ổ cối, trong đo co gãy trật khớp háng trung tâm. Một số ít những báo cáo bước đầu đã cho thấy việc mạnh dạn nắn chỉnh mở, cố định sớm và vững chắc đã mang lại những kết quả khả quan [5], [6], [7], [8], [11], [12]. Tuy nhiên đây cũng chỉ là thông báo những kết quả ban đầu, chưa thấy có công trình nào tập trung nghiên cứu riêng về điều trị phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm. Do đó đòi hỏi phải có một nghiên cứu về vấn đề này với số mẫu đủ lớn và thời gian theo dõi đủ dài.
Thực hiện kết xương ở xương chậu và đặc biệt là ổ cối bằng nẹp vít cho thấy có hiệu quả, nhưng do không thể quan sát trực tiếp khớp háng, đường gãy thường phức tạp nên việc đặt nẹp và bắt các vít đúng vị trí thật sự là một thử thách. Vít có thể vào trong tiểu khung, có thể thấu khớp và là nguyên nhân của những biến cố, biến chứng. Một số tác giả như Benedeti, Wang, Ebraheim… đã nghiên cứu, khảo sát số đo kích thước của diện vuông, cột trụ trước, cột trụ sau, đường kính ổ cối, độ dày của xương vùng đáy ổ cối trên xương khô và trên phim chụp cắt lớp điện toán. Đây là những căn cứ để phẫu thuật viên lựa chọn đương mô, cach năn chinh di lêch va lựa chọn phương tiên kêt xương phù hợp với từng vị trí gãy [28], [112]. Tuy nhiên, các nghiên cứu trên không có đo đạc toàn diện các số đo của ổ cối liên quan đến phẫu thuật kết xương. Hiện không có công trình nào nghiên cứu giải phẫu ổ cối cho riêng dân số Việt Nam. Vì vậy, ngoài việc tham khảo, kế thừa kết quả nghiên cứu của những tác giả đi trước trên thế giới, cần thiết phải có một nghiên cứu về giải phẫu để xác định toàn diện các số đo liên quan đến ổ cối trên người Việt Nam trưởng thành.
Xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn lâm sàng, sự thường gặp của tổn thương, những khó khăn trong quá trình điều trị và khả năng hồi phục chức năng của khớp bị tổn thương… chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu đặc điêm giải phẫu ổ cối và ứng dụng điêu trị phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm”. Với hai mục tiêu:
1. Xác định một số chỉ số giai phâu ô côi trên xương chậu khô, ứng dụng trong phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm.
2. Đánh giá kết quả phẫu thuật kết xương điều trị gãy trật khớp háng trung tâm.
MỤC LỤC Nghiên cứu đặc điểm giải phẫu ổ cối và ứng dụng điều trị phẫu thuật gãy trật khớp háng trung tâm
TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ DANH MỤC CÁC HÌNH THUẬT NGỮ ANH VIỆT BẢNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN 4
1.1. Đặc điểm về giải phẫu của ổ cối khớp háng 4
1.1.1. Tổ chức sụn ổ cối 4
1.1.2. Trụ sau 7
1.1.3. Trụ trước 8
1.1.4. Diện vuông 10
1.1.5. Chỏm xương đùi 10
1.1.6. Mạch máu của ổ cối 11
1.2. Sinh cơ học của khớp háng 12
1.2.1. Thay đổi và hậu quả về cơ sinh học khi gãy ổ cối 15
1.2.2. Các đặc tính tiếp xúc trong khớp 16
1.2.3. Sự mất vững của khớp háng 17
1.3. Đặc điểm tổn thương giải phẫu trong gãy ổ cối 18
1.3.1. Cơ chế chấn thương 18
1.3.2. Vị trí thương tổn 19
1.3.3. Tương thích thứ phát 20
1.4. Gãy trật khớp háng trung tâm 21
1.4.1. Phân loại gãy 21
1.4.2. Chẩn đoán hình ảnh trong gãy trật khớp háng trung tâm 29
1.4.3. Điều trị gãy trật khớp háng trung tâm 32
CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 44
2.1. Đối tượng nghiên cứu 44
2.1.1. Nghiên cứu về giải phẫu 44
2.1.2. Nghiên cứu trên lâm sàng 44
2.2. Phương pháp nghiên cứu 45
2.2.1. Nghiên cứu về đặc điểm giải phẫu 45
2.2.2. Nghiên cứu trên lâm sàng 57
2.2.3. Xử lý số liệu 67
2.2.4. Đạo đức nghiên cứu 67
CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 68
3.1. Kết quả nghiên cứu về đặc điểm giải phẫu 68
3.1.1. Kết quả nghiên cứu giải phẫu trên xương khô 68
3.1.2. Kết quả nghiên cứu giải phẫu trên phim CT scan 70
3.2. Kết quả nghiên cứu lâm sàng 71
3.2.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu 71
3.2.2. Kết quả điều trị 80
3.2.3. Khảo sát một số yếu tố liên quan trong nghiên cứu lâm sàng 84
3.2.4. Kết quả chung 92
CHƯƠNG 4 BÀN LUẬN 94
4.1. Về nghiên cứu đặc điểm giải phẫu 94
4.1.1. Kết quả nghiên cứu giải phẫu trên xương chậu khô 94
4.1.2. Kết quả nghiên cứu giải phẫu trên phim CT scan 98
4.2. Về nghiên cứu trên lâm sàng 103
4.2.1. Đặc điểm nhóm nghiên cứu 103
4.2.2. Về kết quả điều trị 116
4.2.3. Các biến cố và biến chứng 118
KẾT LUẬN 125
KIẾN NGHỊ 127
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC