Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh học và điều trị phình mạch não thuộc vòng tuần hoàn phía sau bằng can thiệp nội mạch

Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh học và điều trị phình mạch não thuộc vòng tuần hoàn phía sau bằng can thiệp nội mạch. Phinh động mạch nào (PĐMN) tuần hoàn sau ít gặp hơn tuần hoàn trước (chiếm khoảng 10-15%) tùy theo nghiên cứu. Trước đây đa số phát hiện khi đã xảy ra biến chứng vỡ phỉnh, tuy nhiên hiện nay với sự phát triển của các phương tiện CĐHA hiện đại như CLVT đa dây và CHT 1.5 Tesla trở lên vì vậy tỷ lệ phát hiện và điều trị PĐMN chưa vỡ có nguy cơ cao đã tăng lên đáng kể. Nguy cơ vỡ túi phình hàng năm theo thống kê là từ 0,05-2%. Theo một nghiên cứu đa trung tâm (ISUIA) của David O. Wiebers (2003) tiên đoán nguy cơ vỡ túi phình hàng năm dựa theo kích thước và vị trí phình động mạch là: kích thước > 10mm, vị trì tuần hoàn sau đình thân nền và ĐM đốt sống có nguy cơ tương đối vỡ cao hơn các vị trí khác là 13,6 và 13,8; với p=0,001 và 0,007. Ở nước ta vỡ PĐMN gây xuất huyết dưới nhện cũng là bệnh lý khá thường gặp, tuy nhiên việc chẩn đoán xác định, điều trị kịp thời và triệt để túi phình ở tuần hoàn sau còn là một khó khăn lớn tại đa số các bệnh viện tuyển cơ sở hạn chế trang thiết bị và nhân lực. Ngày nay bên cạnh điều trị hồi sức nội khoa sau xuất huyết dưới nhện việc chẩn đoán xác định túi phình bằng chụp mạch máu và điều trị triệt để túi phình vỡ càng sớm càng tốt là nguyên tắc chung trong thực hành. 

Có hai phương pháp điều trị triệt để PĐMN vòng tuần hoàn sau là phẫu thuật kẹp cổ túi phình và can thiệp nội mạch bít tắc túi phình. Phẫu thuật là phương pháp được thực hiện từ lâu nhưng từ sự phát triển của vòng xoắn kim loại (VXKL- Coils) có thể tách rời bằng điện từ thập niên chín mươi của thể kỷ trước, can thiệp nội mạch điều trị PĐMN tuần hoàn sau dần trở thành một lựa chọn tốt cho những phình tuần hoàn sau này vì hiệu quả cao, ít xâm lấn và an toàn. PĐMN tuần hoàn sau là một nhóm riêng biệt, các biểu hiện về lâm sàng khi vỡ đều để lại những hậu quả nặng nề hơn so với phình tuần hoàn trước. Phương pháp phẫu thuật PĐMN tuần hoàn sau có nhiều thách thức hơn so với nhóm PĐMN tuần hoàn trước do túi phình nằm sâu, liên quan chặt chẽ đến thân não, các dây thần kinh sọ và được bao quanh bởi các động mạch xiên quan trọng do đó có nhiều nguy cơ khi làm phẫu thuật. Xuất huyết do vỡ PĐMN tuần hoàn sau nghiêm trọng hơn xuất huyết do vỡ phình tuần hoàn trước với tình trạng lâm sàng nặng hơn khi nhập viện và tỷ lệ tử vong cao hơn. 5-10 Theo nghiên cứu của Schievink WI và cộng sự (1995) thì tỷ lệ sống sau 48 giờ của PĐMN vỡ với nhóm tuần hoàn sau là 32% và tuần hoàn trước là 77%, giảm xuống sau 30 ngày là 11% và 57%. Ngoài ra, tỷ lệ tái vỡ túi phinh tuần hoàn sau cao hơn so với tuần hoàn trước. 5.12 Có nhiều lựa chọn can thiệp nội mạch điều trị chứng PĐMN tuần hoàn sau phụ thuộc vào vị trí giải phầu như đình thân nền, động mạch tiểu não trên, động mạch tiểu nào sau dưới và đoạn V4 của ĐM đốt sống và biểu hiện lâm sàng của PĐMN như: tắc túi phình bằng VXKL đơn thuần hoặc có các thiết bị hỗ trợ như bóng hoặc giá đỡ nội mạch hoặc Stent đổi hướng dòng chảy chẹn cổ, tắc mạch mang vĩnh viễn và hiện nay là Stent đổi hướng dòng chảy làm tắc túi phình nhưng vẫn bảo tồn mạch mang 10 10
Mặc dù tại Việt Nam nghiên cứu điều trị phình mạch nào đã thực hiện tại nhiều trung tâm, nhưng chưa có nhiều nghiên cứu nào đánh giá hiệu quả điều trị can thiệp nội mạch PĐMN tuần hoàn sau cũng như theo dõi bệnh nhân sau thời điểm điều trị trung hạn từ 3-12 tháng. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh học và điều trị phình mạch não thuộc vòng tuần hoàn phía sau bằng can thiệp nội mạch” nhằm hai mục tiêu sau:
1. Mô tả đặc điểm lâm sàng và hình ảnh của các phình động mạch não tuần hoàn sau trên cắt lớp vi tính, cộng hưởng từ và chụp mạch số hóa xóa nền.
2. Đánh giá kết quả can thiệp nội mạch và theo dõi trung hạn sau can thiệp đối với các phình mạch não tuần hoàn sau.