Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán u màng não vùng củ yên

 Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán u màng não vùng củ yên

ĐẶT VẤN ĐỀ

U màng não (UMN) là khối u có nguồn gốc từ các tế bào màng nhện. Đa số u màng não thường lành tính, phát triển chậm và ít khi xâm lấn vào nhu mô não [90]. U màng não vùng củ yên (UMNVCY ) bao gồ m các u màng não phát triển ở củ yên, hoành yên, rãnh giao thoa thị giác (chiasmatic sulcus) và rìa xương bướm (limbus sphenodale). Loại u này chiếm tỉ lệ khoảng 5-10% trong số các u màng não nội sọ [17],[ 56]. Vì nằm ở vị trí giữa sàn sọ, bên cạnh dây thần kinh thị giác và giao thoa thị giác u màng não vùng củ yên có thể phát triển chèn ép vào các cấu trúc này gây giảm thị lực, dẫn tới mù một mắt hoặc hai mắt. Triệu chứng lâm sàng điển hình của u màng não vùng củ yên được nêu trong y văn là hội chứng tổn thương giao thoa thị giác trên yên (suprasellar chiasmal syndrome) với các đặc điểm: teo gai thị, bán manh thị trường thái dương hai bên nhưng hình ảnh hố yên trên phim Xquang vẫn bình thường [56]. U màng não vùng củ yên nếu không được điều trị sẽ dẫn tới mù hoàn toàn do tổn thương thần kinh thị không hồi phục. Với những tiến bộ hiện nay trong lĩnh vực chẩn đoán hình ảnh (CĐHA) nói chung và chẩn đoán hình ảnh thần kinh nói riêng, ngày càng nhiều UMN được phát hiện tình cờ, khiến cho tỉ lệ thực của căn bệnh này cao hơn nhiều so với các báo cáo trước kia.

Các nghiên cứu gần đây tại cả Châu Âu, Châu Á, Hoa Kỳ cho thấy u màng não hiện đã trở thành loại u nội sọ phổ biến nhất, với tỉ lệ trên 30% tổng số u nội sọ [33],[ 53],[ 76],[ 85]. Cho tới nay phương pháp điều trị chính của u màng não vùng củ yên vẫn là phẫu thuật (PT) cắt bỏ u, giải phóng chèn ép thần kinh thị nhằm mục đích phục hồi thị lực cho người bệnh. Tuy nhiên do vị trí của u nằm ở vị trí có giải phẫu phức tạp, xung quanh có rất nhiều thành phần quan trọng như mạch máu,2 thần kinh, tuyến yên và cuống tuyến yên nên đây là một phẫu thuật khó và nhiều tai biến. Vấn đề chỉ định phẫu thuật cũng như lựa chọn đường mổ phụ thuộc  vào đặc điểm hình ảnh của khối u cũng như mức độ liên quan với các cấu trúc lân cận. Nhận biết trước được các yếu tố nói trên sẽ giúp cho phẫu thuật viên hoạch định chiến lược phẫu thuật, làm tăng tỉ lệ thành công và giảm tỉ lệ tai biến trong mổ. 

Hiện nay, kỹ thuật chẩn đoán hình ảnh được sử dụng nhiều nhất trong u màng não vùng củ yên là chụp cộng hưởng từ (CHT) do độ phân giải mô mềm cao, sử dụng nhiều chuỗi xung giúp hiện ảnh chi tiết các cấu trúc mạch máu, thần kinh khu vực yên và quanh yên trên nhiều bình diện. Trung tâm phẫu thuật thần kinh bệnh viện Chợ Rẫy là cơ sở ngoại khoa có tỉ lệ mổ u màng não vùng củ yên cao nhất cả nước. Một số báo cáo của các tác giả như Võ Văn Nho, Nguyễn Phong, Nguyễn Ngọc Khang đã cho thấy những tiến bộ của phẫu thuật thần kinh đối với điều trị u màng não vùng củ yên đồng thời đặt ra nhưng yêu cầu của nhà phẫu thuật với nhà chẩn đoán hình ảnh trong vấn đề chẩn đoán, đánh giá xâm lấn để hoạch định chiến lược và tiên lượng kết quả phẫu thuật [7], [8], [9], [10]. Xuất phát từ thực trạng này chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu đặc điểm hình ảnh và giá trị của cộng hưởng từ trong chẩn đoán u màng não vùng củ yên” với các mục tiêu sau: 

1. Mô tả đặc điểm hình ảnh của u màng não vùng củ yên trên cộng hưởng từ

2. Giá tri ̣của công hư ̣ ở ng từ trong chẩ n đoá n u màng não vùng củ yên đối chiếu vớ i lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả phẫu thuật.