Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, một số yếu tố liên quan và biện pháp can thiệp tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh

Vàng da tăng bilirubin gián tiếp (GT) là một biểu hiên khá thường gặp ở trẻ sơ sinh, 70% trẻ đủ tháng và 80% trẻ thiếu tháng trong tuần đầu của cuộc sống [24]. Đa số các trường hợp vàng da sơ sinh là vàng da sinh lý. Vàng da sơ sinh được xem là vàng da bênh lý khi có sự tăng sản xuất quá mức và sự giảm đào thải bilirubin trong những ngày đầu sau sinh, tương ứng với nồng độ bilirubin TP > 12,9 mg%. Biểu hiên này gặp ở 5-25% trẻ sơ sinh [17], [43],[44],[54]
Tại Mỹ, hàng năm có từ 60-70% số trẻ sơ sinh, trong số 4 triệu trẻ mới sinh, có triệu chứng vàng da trên lâm sàng. Vàng da cũng chính là một nguyên nhân hay gặp nhất làm trẻ phải tái nhập viện những ngày đầu sau sinh [12].
Ở Việt Nam, theo Cam Ngọc Phượng, vàng da sơ sinh gặp ở 50% trẻ đủ tháng và đặc biệt gần 100% trẻ đẻ non[10]
Ở Viện Nhi trung ương năm 2002 có 17,9% số trẻ sơ sinh vào viện vì vàng da tăng bilirubin GT, 28,8% số này phải thay máu trong đó tổn thương thần kinh gặp 61,2% [4]. Theo Ngô Minh Xuân tại bệnh viện Từ Dũ thành phố Hồ Chí Minh, vàng nhân não có xu hướng tăng dần, năm 1995 gặp 147 trường hợp, năm 1996 có 158 trường hợp, năm 1997 là 238 trường hợp [12]
Vàng da sơ sinh tuy thường gặp nhưng dễ bỏ qua, do đó tình trạng vàng da nặng đe dọa nhiễm độc thần kinh hay xảy ra trong những trường hợp phát hiện quá muộn điều này không chỉ xảy ra ở những trẻ non tháng, bệnh lý, mà còn gặp ở những trẻ đủ tháng khoẻ mạnh trong những tuần đầu sau sinh.
Diễn biến từ giai đoạn vàng da sơ sinh nặng do tăng bilirubin GT sang giai đoạn vàng da nhân thường xảy ra rất nhanh và phức tạp đôi khi chỉ trong vòng vài giờ.
Trong điều kiên hiên tại ở Việt Nam, việc chẩn đoán và theo dõi vàng da sơ sinh ở các tuyến y tế cơ sở còn nhiều khó khăn, chưa có sự phối hợp chặt chẽ giữa các nhà sản khoa và nhi khoa, chưa có kế’ hoạch theo dõi trẻ có nguy cơ cao tại nhà nhằm phát hiện sớm vàng da, chẩn đoán và điều trị kịp thời các trường hợp vàng da bệnh lý. Điều này có thể do bệnh vàng da sơ sinh chưa được chú trọng đúng mức, thậm chí còn bị bỏ sót hoặc bị xem thường ở một số nơi.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn tới vàng da tăng bilirubin GT, trong đó gặp khoảng 30% do BĐNM Mẹ – con còn rất nhiều các trường hợp căn nguyên vẫn chưa có điều kiện xác định được
Các nghiên cứu về vàng da ở nước ta cũng đã được đề cập chủ yếu về lĩnh vực điều trị mà ít đề cập tới đặc điểm lâm sàng của vàng da theo nguyên nhân cũng như một số yếu tố liên quan đến vàng da
Chính vì vậy chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, một số yếu tố liên quan và biện pháp can thiệp tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh” với 2 mục tiêu như sau:
1.    Nghiên cứu lâm sàng xét nghiệm và tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến vàng da tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh.
2.    Nhận    xét kết quả can thiệp vàng da tăng bilirubin gián tiếp ở trẻ sơ sinh tại Bệnh viên nhi Trung ương.
MỤC LỤC
Trang
Đặt vấn đề    1
Chương 1. Tổng quan    3
1.1.    Lịch sử nghiên cứu    3-4
1.2.    Dịch tễ học vàng da sơ sinh    4-6
1.3.    Sự hình thành, cấu trúc và đặc tính của bilirubin    6-8
1.4.    Các    nguyên nhân gây vàng da tăng bilirubin GT ở trẻ sơ sinh    9-10
1.5.    Chẩn đoán phân biệt vàng da     10-14
Chương 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu    15-21
2.1.    Địa điểm nghiên cứu     15
2.2.    Đối tượng     15
2.3.    Phương pháp nghiên cứu        16-21
2.4.     Xử lý số liệu     21
Chương 3. Kết quả nghiên cứu     23-45
3. 1 .Một số đặc điểm lâm sàng của vàng da tăng bilirubin GT ở trẻ sơ sinh 23- 30
3.2.    Đặc điểm cận lâm sàng     31-37
3.3.    Các yếu tố liên quan đến vàng da     37- 39
3.4.    Điều trị        39-45
Chương 4. Bàn luận     46
4.1.    Đặc điểm lâm sàng        45-50
4.2.    Đặc điểm cận lâm sàng        51-54
4.3.    Các yếu tố nguy cơ    54-58
4.5.    Kết quả điều trị        59- 60
Chương 5. Kết luận    61-62
Kiến nghị     63
Tài liệu tham khảo
Phụ lục