Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp không do nguyên nhân cơ học

Luận vănNghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp không do nguyên nhân cơ học tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức từ 2005- 2010.Viêm tụy cấp (VTC) là một phản ứng viêm của tuyến tụy ngoại tiết, do các men tụy hoạt hóa ngay trong tuyến tụy gây ra hiện tượng tiêu hủy tổ chức tụy và các cơ quan lân cận VTC được chia ra hai thể: VTC thể phù và VTC hoại tử. Khoảng 80% các trường hợp VTC đáp ứng với điều trị nội khoa, số còn lại là VTC hoại tử có thể gây nhiều biến chứng nặng như sốc, suy giảm chức năng nhiều cơ quan đặc biệt là suy hô hấp, suy thận, ảnh hưởng đến chức năng sinh tồn của cơ thể với tỷ lệ tử vong cao[43],[55], VTC là một trong những cấp cứu ngoại khoa thường gặp. Theo thống kê của Trapnell tại Anh từ 1950 đến 1963 tần suất gặp VTC là 5,4/100000, còn ở châu Âu là 22/100000 chiếm tỷ lệ 1-2% các trường hợp nhập viện.

VTC gây ra bởi nguyên nhân cơ học (sỏi đường mật, giun chui ống mật), do rượu và một số nguyên nhân khác như sau phẫu thuật o bụng, sau chấn thương, triglycerid máu cao, ngoài ra còn một tỷ lệ đáng kể VTC chưa rõ nguyên nhân.

Bệnh lý VTC được Nicolas Kulpe mô tả lần đầu tiên năm 1685. Từ đó đến nay vấn đề điều trị VTC đã trải qua nhiều thời kỳ với các quan điểm trái ngược nhau. Trước năm 1980, VTC chủ yếu là điều trị phẫu thuật với tỷ lệ tử vong và biến chứng cao. Sau năm 1980,bằng các nghiên cứu sâu kết hợp áp dụng những tiến bộ trong lĩnh vực chấn đoán hình ảnh, điều trị hồi sức và những hiểu biết cụ thể trong cơ chế bệnh sinh của VTC, đa số tác giả đều đi đến thống nhất:

–  VTC do nguyên nhân cơ học ( sỏi, giun đường mật) nên được phẫu thuật hoặc nội soi can thiệp để giải quyết nguyên nhân.

–  VTC không do nguyên nhân cơ học, điều trị nội khoa là chủ yếu và chỉ phẫu thuật khi có biến chứng[1]. 

Tại Việt Nam, năm 1945 GS Tôn Thất Tùng đã tiến hành nghiên cứu bệnh lý VTC đặc biệt là VTC có nguyên nhân cơ học do sỏi mật và giun. Sau đó đã có nhiều tác giả tiếp tục nghiên cứu về bệnh lý này [3],[4],[16]

Hiện nay ở nước ta bệnh lý VTC xuất hiện ngày càng nhiều đặc biệt do nguyên nhân không cơ học. Những năm gần đây, ở Việt Nam việc ứng dụng tiến bộ của các thiết bị hiện đại (siêu âm, CLVT, CHT…) không những chẩn đoán chính xác VTC không do nguyên nhân cơ học mà còn có ý nghĩa tiên lượng, góp phần làm thay đổi thái độ trong điều trị [7]

Nhằm góp phần nâng cao hơn nữa chất lượng chẩn đoán và điều trị, đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả điều trị viêm tụy cấp không do nguyên nhân cơ học tại Bệnh viện Hữu Nghị Việt Đức từ 2005- 2010” được thực hiện với 2 mục tiêu:

1. Mô tả đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của viêm tụy cấp không do nguyên nhân cơ học tại Bệnh viện hữu nghị Việt Đức từ 2005-2010.

2. Đánh giá kết quả điều trị viêm tụy cấp.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG I: TỔNG QUAN 13

1.1 SƠ LƯỢC VỀ GIẢI PHẪU, SINH LÝ TỤY 13

1.2. SINH LÝ BỆNH VÀ GIẢI PHẪU BỆNH CỦA VTC 18

1.3 CHẨN ĐOÁN VIÊM TỤY CẤP 21

1.4. ĐIỀU TRỊ VIÊM TỤY CẤP 34

CHƯƠNG 2: ĐÓI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 41

2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 41

2.3. CÁC CHỈ TIÊU NGHIÊN CỨU 41

2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 47

CHƯƠNG III: KÉT QUẢ 48

3.1. ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ 48

3.2. LÂM SÀNG 50

3.3. CẬN LÂM SÀNG 51

3.4. CHẨN ĐOÁN 64

3.5. PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ 64

CHƯƠNG IV: BÀN LUẬN 78

4.1. ĐẶC ĐIỂM DỊCH TỄ CỦA VTC 78

4.2. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG 81

4.3. ĐẶC ĐIỂM CẬN LẤM SÀNG 85

4.4. ĐẶC ĐIỂM CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH 90

4.5. CHẨN ĐOÁN XÁC ĐỊNH 98

4.6. CHỈ ĐỊNH ĐIỀU TRỊ 99

4.7 PHƯƠNG PHÁP PHẪU THUẬT 104

4.8. ĐIỀU TRỊ KHÁNG SINH 110

4.9 THUỐC ỨC CHẾ TIẾT DỊCH TỤY 112

4.10 KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ 112

KÉT LUẬN 118

TÀI LIỆU THAM KHẢO