Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng của một số bệnh phần mềm quanh khớp

Bệnh phần mềm quanh khớp là một nhóm bệnh rất thường gặp, bao gồm các tổn thương tại chỗ của gân, bao gân, dây chằng, túi thanh dịch. Tuy bệnh không gây tàn phế song thường gây ra nhiều khó chịu, hạn chế hoạt động hàng ngày, giảm khả năng lao động của bệnh nhân. Theo McCormack – 1990, tỷ lệ viêm gân, bao gân ở công nhân dệt là 11,6% [4]. Có 1 – 3% dân số bị viêm  lồi  cầu  ngoài  đầu  dưới  xương  cánh  tay, thường ở tuổi 40 – 60 [1]. Căn nguyên gây bệnh có thể do chấn thương, nghề nghiệp, bệnh lý toàn thân hoặc do nhiễm khuẩn. Chẩn đoán bệnh chủ yếu dựa vào triệu chứng lâm sàng. Bệnh nói chung có diễn biến lành tính, song dễ bị tái phát; có thể biến chứng đứt gân, chèn ép thần kinh kế cận [1, 5]. Nếu được phát hiện và điều trị sớm, tiên lượng bệnh sẽ tốt hơn, giảm biến chứng, ít phải phẫu thuật [3]. Trong thực hành lâm sàng, bệnh phần mềm quanh khớp có thể bị chẩn đoán nhầm với viêm khớp, các thương tổn xương hoặc mạch máu, thần kinh. Chẩn đoán các bệnh phần mềm quanh khớp chủ yếu vẫn dựa vào các triệu chứng lâm sàng, không cần thiết sử dụng các phương tiện hiện đại. Ở Việt Nam, ngoài một số nghiên cứu về viêm quanh khớp vai, dường như chưa có nghiên cứu về nhóm bệnh phần mềm quanh khớp nói chung. Do vậy chúng tôi tiến hành đề tài nhằm mục tiêu:
1.    Mô tả đặc điểm lâm sàng một số thể bệnh phần  mềm  quanh  khớp  (trừ  thể  viêm  quanh khớp vai).
2.    Mô tả các yếu tố nguy cơ gây bệnh.
II.    ĐỐI    TƯỢNG    VÀ    PHƯƠNG    PHÁP NGHIÊN CỨU
1.    Đối tượng nghiên cứu
Gồm 118 bệnh nhân được chẩn đoán bệnh phần mềm quanh khớp từ tháng 12/2005 đến tháng 9/2006 tại khoa Cơ xương khớp bệnh viện Bạch Mai, đáp ứng các tiêu chuẩn chọn bệnh nhân dưới đây.
    Tiêu chuẩn lựa chọn BN nghiên cứu
–    Được chẩn đoán xác định bệnh phần  mềm quanh khớp theo các tiêu chuẩn kinh điển:
+ Đau khu trú tại một vị trí bám tận của gân hoặc đau dọc đường đi của một gân, đau tăng khi vận động. Có thể kèm theo sưng hoặc nóng, đỏ.
+ Ấn dọc gân đau tăng lên hoặc đau chói.
+ Làm một số nghiệm pháp vận động cơ, gân nơi tổn thương thấy đau tăng rõ rệt.
+ Loại trừ bệnh do các căn nguyên khác.
–    Chấp nhận tham gia nghiên cứu.
    Tiêu chuẩn loại trừ BN khỏi nghiên cứu
–    Mới bị chấn thương trực tiếp gây thương tổn tổ chức tại chỗ.
–    Không đồng ý tham gia vào nghiên cứu.
2.    Phương pháp nghiên cứu
–    Nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang.
–    Xử lý số liệu theo thuật toán thống kê y học, phần mềm SPSS 11.5.
Việt Nam dường như chưa có nghiên cứu về bệnh phần mềm quanh khớp, trừ viêm quanh khớp vai. Mục tiêu: (1) Mô tả đặc điểm lâm sàng một số thể bệnh phần mềm quanh khớp (trừ thể viêm quanh khớp vai); (2) Tìm hiểu các yếu tố nguy cơ gây bệnh. Đối tượng và phương pháp: 118 bệnh nhân mắc bệnh phần mềm quanh khớp đáp ứng tiêu chuẩn chẩn đoán kinh điển, tại khoa Cơ Xương Khớp bệnh viện Bạch Mai từ tháng 12/2006 đến tháng 8/2006. Phương pháp tiến cứu mô tả. Kết quả: (1) Đặc điểm lâm sàng bệnh phần mềm quanh khớp: Tuổi trung bình: 50,2 ± 10,4; tỷ lệ nam: nữ = 1: 4. Thể lâm sàng gặp: Viêm lồi cầu ngoài đầu dưới xương cánh tay (25,4%); Viêm bao gân vùng mỏm châm quay (hội chứng De Quervain) (22,9%), ngón tay lò xo (17,8%), viêm nơi bám gân cơ chân ngỗng (23,7%). Biểu hiện lâm sàng: Mức độ đau: Thang điểm VAS trung bình: 5,8 ± 1,3; Bệnh ảnh hưởng đến vận động từ mức độ nhẹ đến vừa; Biểu hiện viêm trên lâm sàng không rõ: Sưng nhẹ 55%; hiếm khi nóng, đỏ (4 – 5%). Tính chất đau: Viêm lồi cầu ngoài đầu dưới xương cánh tay và viêm nơi bám gân cơ chân ngỗng: Đau âm ỉ liên tục (73,6% và 68,0%); hội chứng De Quervain và ngón tay lò xo đau lan dọc gân (100%). (2) Các yếu tố nguy cơ gây bệnh: Lao động thủ công, công việc có tính chất lặp đi lặp lại, chăm sóc trẻ nhỏ (74%); tuổi trung niên (73%), giới nữ (80,5%); có bệnh toàn thân thoái hoá khớp (21,2%), tiểu đường – đối với ngón tay lò so (19%). Kết luận: (1) Bệnh phần mềm quanh khớp gặp ở tuổi trung niên, đa số là nữ. Thể lâm sàng: Viêm lồi cầu ngoài đầu dưới xương cánh tay, hội chứng De Quervain, ngón tay lò xo, viêm nơi bám gân cơ chân ngỗng có tỷ lệ gần tương đương nhau. Đau ở mức độ trung bình, biểu hiện viêm không rõ. (2)Các yếu tố nguy cơ gây bệnh: Công việc có tính chất lặp đi lặp lại; nữ, trung niên, có bệnh toàn thân thoái hoá khớp, tiểu đường.