Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cộng hưởng từ và điếu trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng bằng phương pháp chọc cắt đĩa đệm qua da

Thoát vị đĩa đêm cọt sống thắt lưng (TVĐĐCSTL) là nguyên nhân phổ biến gây đau lưng, bênh thường gặp ở Viêt nam cũng như trên thế giới [1], [2], [54]. Mặc dù bênh lý TVĐĐCSTL đã được các tác giả trong và ngoài nước nghiên cứu từ lâu song cho đến nay viêc chẩn đoán và điều trị bênh vẫn còn nhiều nôi dung cần được bổ xung và hoàn thiên thêm.

Hiên nay, chẩn đoán TVĐĐCSTL chỉ căn cứ vào hội chứng cọt sống và hội chứng rễ thần kinh thắt lưng cùng trên lâm sàng cũng có thể đạt tỷ lê chính xác tới trên 80%. Tuy vây, các tác giả đều hướng tới nọi dung tìm kiếm những dấu hiêu có tính chất đặc trưng của bênh giúp quá trình chẩn đoán bênh nhanh và đạt hiêu quả cao hơn [2], [19]. Đây là mọt trong những vấn đề mà chúng tôi muốn làm rõ thêm thông qua phần nọi dung của bản luân văn.

Với sự ra đời của phương pháp chụp cọng hưởng từ (CHT), các thầy thuốc đã có điều kiên thu nhân được những thông tin chính xác và tin cây để phục vụ tốt cho viêc chẩn đoán và điều trị bênh lý TVĐĐCSTL. Tuy nhiên, vẫn cần xác định rõ hơn mối quan hê giữa lâm sàng và nọi dung chẩn đoán hình ảnh CHT ở bênh lý TVĐĐCSTL. Vấn đề này được nhiều tác giả đề câp đến trong các bài viết của mình [48], [69], [71] và cũng cần được bổ xung.

Mặc dù điều trị bảo tổn cho đến nay vẫn là sự lựa chọn trước tiên và đảm bảo điều trị cho trên 90% số bênh nhân có TVĐĐCSTL [2], [7], [36], [74], [145]. Tuy nhiên những phương pháp điều trị khác vẫn rất có ý nghĩa đối với những trường hợp khi điều trị bảo tổn không đạt hiêu quả.

Hiên nay, những thiết bị y học hiên đại đã tạo điều kiên cho sự phát triển nhiều phương pháp điều trị TVĐĐCSTL mới, trong đó phải kể đến là nhóm kỹ thuât can thiêp tối thiểu đĩa đêm qua da với sự trợ giúp của phương tiên chẩn đoán và hỗ trợ về hình ảnh rất hiên đại. Những thành tựu đó đã làm tăng khả năng điều trị, giảm thiểu tối đa những tổn thương và biến chứng trong các khâu thực hiên kỹ thuât, rút ngắn được thời gian nằm viên và làm giảm chi phí điều trị cho bênh nhân. Phương pháp can thiệp tối thiểu đĩa đêm qua da trong điều trị thoát vị đĩa đệm (TVĐĐ) đã được ứng dụng tương đối rông rãi trên thế giới từ hơn 40 năm nay [55], [131]. Song ở Việt nam, cho đến năm 1991 mới có những thử nghiệm ban đầu tại thành phố Hổ Chí Minh [10].

Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành đề tài “’Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, hình ảnh cộng hưởng từ và điếu trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng bằng phương pháp chọc cắt đĩa đệm qua da” nhằm 3 mục đích:

1) Nhận xét đặc điểm lâm sàng của bệnh lý TVĐĐCSTL, xác định những triệu chứng lâm sàng đặc trưng giúp định hướng chẩn đoán bệnh sớm ở những nơi chưa có CHT.

2) Đặc điểm hình ảnh CHT ở bệnh lý TVĐĐCSTL và mối liên quan của chúng với lâm sàng.

3) Đánh giá kết quả điều trị TVĐĐCSTL của phương pháp chọc cắt đĩa đệm qua da sau khi sử dụng phương pháp điều trị bảo tổn không khỏi bệnh.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục

Những từ viết tắt

Danh mục các bảng

Danh mục các hình ảnh, biểu đổ

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TổNG QUAN TÀI LIỆU

1.1. Đặc điểm giải phẫu, sinh lý cọt sống thắt lưng và bệnh sinh,

bệnh căn của thoát vị đĩa đệm cọt sống thắt lưng 3

1.1.1. Đặc điểm giải phẫu, sinh lý cột sống thắt lưng 3

1.1.2. Bênh sinh, bênh căn thoát vị đĩa đêm cột sống thắt lưng 9

1.2. Lâm sàng và chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cọt sống thắt lưng 14

1.2.1. Triệu chứng lâm sàng 14

1.2.2. Phân loại thoát vị đĩa đệm 19

1.2.3. Chẩn đoán thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 21

1.2.4. Chẩn đoán phân biệt 28

1.3. Điều trị thoát vị đĩa đệm cọt sống thắt lưng 29

1.3.1. Điều trị bảo tổn 29

1.3.2. Điều trị phẫu thuật 33

1.3.3. Điều trị can thiệp tối thiểu đĩa đệm qua da 34

Chương 2: Đối TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu

2.1. Đối tượng nghiên cứu 41

2.2. Phương pháp nghiên cứu 42

2.2.1. Khảo sát lâm sàng 43

2.2.2. Khảo sát đặc điểm hình ảnh công hưởng từ 44

2.2.3. Điều trị bảo tổn và điều trị chọc cắt đĩa đêm qua da 49

2.2.4. Xử lý thông kê y học 61

2.3. Mô hình nghiên cứu 62

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cúu

3.1. Lâm sàng thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 63

3.1.1. Tuổi và giới tính 63

3.1.2. Khởi phát bênh 64

3.1.3. Đau côt sống thắt lưng 65

3.1.4. Hôi chứng côt sống 66

3.1.5. Hôi chứng rễ thần kinh thắt lưng cùng 66

3.1.6. Đặc điểm lâm sàng đối chiểu với tiêu chuẩn chẩn đoán của Saporta (1970) 67

3.2. Hình ảnh cộng hưởng từ thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 67

3.2.1. Dấu hiệu trực tiếp của thoát vị đĩa đêm 68

3.2.2. Dấu hiệu gián tiếp của thoát vị đĩa đệm 70

3.3. Kết quả điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 76

3.3.1. Kết quả điều trị bảo tổn trên lâm sàng (n=130) 76

3.3.2. Kết quả điều trị của phương pháp chọc cắt đĩa đệm qua da (n=68/130) 80 Chương 4: BÀN LUẬN

4.1. Đặc điểm lâm sàng bệnh lý thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 95

4.1.1. Phân bố bệnh nhân theo tuổi và giới 95

4.1.2. Đặc điểm về khởi phát bệnh 96

4.1.3. Triệu chứng đau lưng ở bệnh lý thoát vị đĩa đệm côt sống thắt lưng …97

4.1.4. Đặc điểm lâm sàng của hôi chứng côt sống 100

4.1.5. Đặc điểm lâm sàng của hôi chứng rễ thần kinh thắt lưng cùng 101

4.1.6. Đặc điểm lâm sàng của nhóm nghiên cứu đánh giá theo

tiêu chuẩn chẩn đoán của Saporta (1970) 102

4.2. Đặc điểm hình ảnh cộng hưởng từ thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 103

4.2.1. Phân bố vị trí và số tầng thoát vị 103

4.2.2. Phân loại và chỉ định phương pháp chọc cắt đĩa đêm qua da 104

4.2.3. Hình ảnh hẹp ống sống do thoát vị đĩa đêm 106

4.2.4. Hình ảnh chèn ép rễ thần kinh do thoát vị đĩa đêm 107

4.2.5. Hình ảnh thoái hoá đĩa đêm trên công hưởng từ 109

4.2.6. Hình ảnh thoái hoá côt sống thắt lưng trên công hưởng từ 111

4.3. Đánh giá kết quả của điều trị thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng 112

4.3.1. Đánh giá kết quả điều trị bảo tổn trên lâm sàng 112

4.3.2. Đánh giá kết quả của phương pháp điều trị chọc cắt đĩa đêm qua da 116

KẾT LUẬN 128

DANH Mực CÔNG TRÌNH CÔNG Bố CỦA TÁC GIẢ

DANH Mực TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHự Lực