Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và biên đoi mọt số chỉ số cận lâm sàng ở bệnh nhân sảng rượu

Sảng rượu là một trạng thái bênh lý cấp tính do rượu, thường xuất hiên ở những người nghiên rượu, sau khi ngừng uống rượu. Sảng rượu được coi là một cấp cứu tâm thần, biểu hiên bằng hội chứng mê sảng, ảo thị giác thật, hưng phấn vận động, tăng thân nhiệt, rối loạn nước-điên giải và các rối loạn bênh lý cơ thể nghiêm trọng như: viêm phổi, suy thận, suy gan, suy tim,.. .nếu không được điều trị kịp thời thì tỷ lê tử vong không dưới 20% [21].

Các triêu chứng chính của sảng rượu thường gặp là mất ngủ hoàn toàn và kéo dài trong vài ngày hoặc hàng tuần, hội chứng paranoid rất rầm rộ, hoang tưởng bị hại cùng với ảo thị thật thấy các động vật đa dạng như chim, chuột, dơi, kiến, giun, sâu bọ,.. .cũng có thể gặp ảo thanh thật nội dung đe doạ, chửi bới. Rối loạn ý thức đa dạng, biểu hiên nổi bật là trạng thái mê sảng đổng thời kèm theo run các chi và thậm chí cả lú lẫn. Ngoài ra còn các rối loạn thần kinh thực vật nổi bật là run các thớ cơ ở chi nhất là đầu chi, giảm trương lực cơ, tăng phản xạ gân xương, xung huyết da, tăng tiết mổ hôi, tim đập nhanh, huyết áp dao động, có thể có cơn co giật dạng động kinh, có hành vi tự sát và có hàng loạt bênh lý cơ thể kèm theo như: nhiễm khuẩn huyết, viêm phổi, viêm tuỵ, viêm dạ dày, viêm túi mật,. [2]

Theo các tác giả Liên Xô (cũ) (1985) thì sảng rượu chiếm từ 1/2-3/4, thậm chí còn nhiều hơn nữa trong số các trường hợp bị loạn thần do rượu [16]. Theo các tác giả Cộng hoà liên bang Đức nghiên cứu mối liên quan đến rượu ở các bênh nhân đang điều trị nội trú tại một bênh viên đa khoa cũng cho thấy tỷ lê của sảng rượu là 12,8% trong số những người uống rượu [107]. Tại Nam Tư (cũ), trong một nghiên cứu thống kê qua 10 năm (1978-1987) các tác giả nhận thấy sảng rượu chiếm tới 2/3 số bênh nhân loạn thần do rượu [87].

Trước đây, ở nước ta trong lâm sàng tâm thần rất ít gặp các bênh lý loạn thần do rượu, nhưng từ năm 1990 trở lại đây người ta nhận thấy các bênh lý tâm thần do rượu có xu hướng ngày càng tăng. Các báo cáo khoa học tại “Hôi nghị nghiên cứu dịch tễ lâm sàng lạm dụng rượu” tổ chức tại Hà Nôi năm 1994 đã báo đông về môt loại bênh lý mới xuất hiên ở nước ta là sảng rượu. Cũng theo nghiên cứu của các tác giả này, tỷ lê sảng rượu chiếm 16,7% số bênh nhân loạn thần do rượu. Cho đến năm 2002 Nguyễn Văn Ngân thấy mức đô phổ biến của sảng rượu chiếm đến 2/3 số trường hợp loạn thần do rượu [22],[33],[38].

Sảng rượu có xu hướng ngày càng gia tăng, nhưng ở nước ta cho đến nay vẫn chưa có các số liêu chính thức về vấn đề này. Vì vậy, việc nghiên cứu chuyên sâu về sảng rượu sẽ giúp cho các bác sỹ và nhân viên y tế hiểu biết rõ hơn bênh cảnh lâm sàng của sảng rượu, từ đó giúp cho viêc chăm sóc, cấp cứu và điều trị những bênh nhân này được tốt hơn nhằm hạn chế tỷ lê tử vong, góp phần làm giảm bớt gánh nặng cho nền kinh tế và đảm bảo an ninh xã hôi của Quốc gia. Chúng tôi tiến hành đề tài “’Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và biên đoi mọt số chỉ số cận lâm sàng ở bệnh nhân sảng rượu” nhằm các mục tiêu sau:

1. Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng ở bệnh nhân sảng rượu.

2. Nghiên cứu một số chỉ số xét nghiệm chức năng gan, hoá sinh máu, công thức tế bào máu và mối liên quan của chúng với các nhóm triệu chứng lâm sàng sảng rượu.

3. Khảo sát một số trắc nghiệm tâm lý (test nhân cách MMPI rút gọn và test trí nhớ Wechsler) ở bệnh nhân sau sảng rượu.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đổ

MỞ ĐẦU 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIÊU 3

1.1. Đặc điểm chung lạm dụng rượu và nghiện rượu 3

1.1.1. Về lạm dụng rượu 3

1.1.2. Về nghiên rượu 4

1.1.4. Hậu quả của lạm dụng rượu và nghiên rượu 6

1.2. Khái niệm chung về mê sảng, loạn thần do rượu và sảng rượu 7

1.2.1. Khái niêm chung về mê sảng 7

1.2.2. Khái niêm chung về loạn thẩn do rượu và sảng rượu 9

1.3. Một số nghiên cứu về đặc điểm chung sảng rượu 11

1.3.1. Nghiên cứu về tuổi và giới tính ở bênh nhân sảng rượu 11

1.3.2. Nghiên cứu về trình đô học vân và nghề nghiệp ở bênh nhân sảng rượu. . 12

1.3.3. Nghiên cứu về loại rượu, lượng rượu uống, thời gian nghiên rượu 13

1.3.4. Nghiên cứu về tiền sử gia đình 14

1.3.5. Mức đô phổ biến của sảng rượu 14

1.4. Nghiên cứu về lâm sàng ở bệnh nhân sảng rượu 15

1.4.1. Đặc điểm lâm sàng chung ở bênh nhân sảng rượu 15

1.4.2. Các hình thái lâm sàng khác nhau của sảng rượu 17

1.4.3. Tiến triển và tiên lượng ở bênh nhân sảng rượu 19

1.5. Phân loại sảng rượu 20

1.5.1. Sảng rượu trong hê thống các bảng phân loại bênh của Tổ chức

Y tế Thế giới (ICD) 20

1.5.2. Sảng rượu trong hê thống các bảng phân loại bênh của Hôi tâm

thần học Mỹ (DSM) 21

1.6. Một số nghiên cứu về bệnh nguyên và bệnh sinh của sảng rượu. .. 21

1.6.1. Bênh nguyên của sảng rượu 21

1.6.2. Bênh sinh của sảng rượu 23

1.7. Tổn thương thực thể ở bệnh nhân sảng rượu 25

1.7.1. Những tổn thương ở gan và hê thống tiêu hóa 25

1.7.2. Những tổn thương ở hê thống thần kinh 28

1.7.3. Những tổn thương ở hê thống tạo máu 31

1.7.4. Những tổn thương ở hê thống tim mạch 32

1.7.5. Những tổn thương ở hê thống nôi tiết và rối loạn chuyển hóa 33

1.7.6. Tăng nguy cơ bị ung thư ở bênh nhân sảng rượu 36

1.8. Nghiên cứu một số chỉ số cận lâm sàng ở bệnh nhân sảng rượu. … 36

1.8.1. Nghiên cứu môt số chỉ số hóa sinh máu ở bênh nhân sảng rượu. . 36

1.8.2. Nghiên cứu môt số chỉ số công thức tế bào máu ở bênh nhân

sảng rượu 37

1.8.3. Nghiên cứu về môt số test tâm lý ở bênh nhân sảng rượu 38

CHƯƠNG 2: Đối TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 39

2.1. Đối tượng nghiên cứu 39

2.1.1. Đặc điểm của mẫu nghiên cứu 39

2.1.2. Phân nhóm đối tượng nghiên cứu: 39

2.1.3. Cỡ mẫu nghiên cứu 40

2.1.4. Tiêu chuẩn lựa chọn nhóm đối tượng nghiên cứu 40

2.1.5. Tiêu chuẩn chọn nhóm chứng để làm trắc nghiêm Wechsler 41

2.1.6. Tiêu chuẩn loại trừ 41

2.1.7. Phác đổ điều trị cho đối tượng nghiên cứu 42

2.2. Phương pháp nghiên cứu 42

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu lâm sàng ở bênh nhân sảng rượu 42

2.2.2. Phương pháp nghiên cứu một số chỉ số xét nghiêm cận lâm sàng

ở bênh nhân sảng rượu 47

2.3. Phương pháp xử lý số liệu 54

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 55

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 55

3.2. Đặc điểm lâm sàng của bệnh nhân sảng rượu 60

3.2.1. Đặc điểm giai đoạn khởi phát ở bênh nhân sảng rượu 60

3.2.2. Đặc điểm lâm sàng giai đoạn toàn phát ở bênh nhân sảng rượu. .. 62

3.3. Kết quả một số xét nghiệm máu ở bệnh nhân sảng rượu 82

3.4. Mối liên quan giữa triệu chứng lâm sàng với một số kết quả xét

nghiệm máu ở bệnh nhân sảng rượu 86

3.5. Kết quả một số trắc nghiệm tâm lý ở bệnh nhân 90

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 94

4.1. Đặc điểm chung của nhóm đối tượng nghiên cứu 94

4.1.1. Lứa tuổi ở bênh nhân sảng rượu 94

4.1.2. Về giới tính 94

4.1.3. Về trình độ học vấn ở bênh nhân nghiên cứu 95

4.1.4. Về nghề nghiệp đối tượng nghiên cứu 96

4.1.5. Về tình trạng hôn nhân và hoàn cảnh gia đình của bênh nhân sảng rượu .. 97

4.1.6. Về tiền sử gia đình 97

4.1.7. Thời gian nghiên rượu ở bênh nhân sảng rượu 98

4.1.8. Lượng rượu uống hàng ngày ở bênh nhân nghiên cứu 99

4.2. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân sảng rượu 100

4.2.1. Các yếu tố làm khởi phát sảng rượu 100

4.2.2. Khoảng thời gian từ khi ngừng uống rượu đến khi xuất hiên sảng. 100

4.2.3. Tính chất khởi phát và thời gian tổn tại của giai đoạn khởi phát. 101

4.2.4. Các triêu chứng cơ thể chung ở bênh nhân sảng rượu 101

4.2.5. Các triêu chứng rối loạn thần kinh thực vật ở bênh nhân sảng rượu. 102

4.2.6. Rối loạn ý thức ở bênh nhân sảng rượu 103

4.2.7. Rối loạn cảm xúc, lo âu ở bênh nhân sảng rượu 105

4.2.8. Rối loạn chú ý và trí nhớ ở bênh nhân sảng rượu 106

4.2.9. Rối loạn vận đông và nhân cách ở bênh nhân sảng rượu 108

4.2.10. Rối loạn tri giác ở bênh nhân sảng rượu 109

4.2.11. Rối loạn tư duy ở bênh nhân sảng rượu 113

4.2.12. Kết hợp của hoang tưởng và ảo giác trong bênh cảnh 114

4.2.13. Thời gian tổn tại giai đoạn toàn phát và tính chất thuyên giảm

của sảng rượu ở bênh nhân nghiên cứu 115

4.2.14. Các bênh cơ thể kết hợp ở bênh nhân sảng rượu 116

4.3. Về các kết quả xét nghiệm một số chỉ số cận lâm sàng 117

4.3.1. Thay đổi môt số chỉ số xét nghiêm chức năng gan ở bênh nhân 117

4.3.2. Thay đổi môt số chỉ số xét nghiêm sinh hóa máu ở bênh nhân

sảng rượu 119

4.3.3. Thay đổi môt số chỉ số xét nghiêm tế bào máu ở bênh nhân

sảng rượu 123

4.3.4. Liên quan giữa các triêu chứng lâm sàng với sự thay đổi nổng

đô enzyme của gan trong máu 124

4.3.5. Liên quan giữa các triêu chứng lâm sàng với sự thay đổi nổng

đô môt số chỉ số hoá sinh trong máu 125

4.3.6. Liên quan giữa các triêu chứng lâm sàng với sự thay đổi môt

số chỉ số tế bào và công thức tế bào máu 125

4.3.7. Sự tương quan giữa triêu chứng lâm sàng sảng rượu với chỉ số

xét nghiêm theo thời gian 126

4.3.8. Kết quả trắc nghiêm nhân cách bằng test MMPI rút gọn 127

4.3.9. Kết quả trắc nghiêm trí nhớ bằng test Wechsler 129

KẾT LUẬN 131

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG Bố

CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 133

TÀI LIÊU THAM KHẢO 134

PHỤ LỤC