Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và nồng độ dopamine huyết tương ở bệnh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid

Tâm thần phân liệt là một bênh loạn thần nặng, tiến triển mạn tính và hay tái phát. Tâm thần phân liệt có bệnh cảnh lâm sàng rất phức tạp, được biểu hiện bằng các triệu chứng loạn thần và các triệu chứng âm tính. Bệnh thường khởi phát ở lứa tuổi trẻ (từ 15-30 tuổi), vì vậy ảnh hưởng rất lớn đến khả năng lao động và học tập của bệnh nhân. Họ dần trở thành gánh nặng cho bản thân, cho gia đình và xã hội. Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tỷ lệ người mắc bệnh tâm thần phân liệt là 0,3-1,5% dân số, ở Việt Nam tỷ lệ này là 0,47%. Tỷ lệ mới mắc hàng năm trong cộng đổng dân cư khoảng 0,015% và tỷ lệ mắc bệnh giữa nam giới và nữ giới tương đương nhau, nhưng nữ giới có xu hướng khởi phát muộn hơn [2],[10],[19].

Thể paranoid của tâm thần phân liệt là thể bệnh hay gặp nhất, chiếm hơn 50% số trường hợp tâm thần phân liệt. Thể bệnh này được đặc trưng bởi các hoang tưởng và ảo giác chiếm ưu thế trong bệnh cảnh lâm sàng. Hoang tưởng trong tâm thần phân liệt thể paranoid thường gặp là hoang tưởng bị theo dõi, bị chi phối, bị hại…, còn ảo thính giác hay gặp trong thể bệnh này là ảo thanh bình phẩm, ảo thanh ra lệnh, tiếng người trò chuyện với bệnh nhân hoặc nói chuyện về một người thứ ba nào đó. Tuy nhiên, nội dung và hình thức của hoang tưởng, ảo giác trong tâm thần phân liệt thể paranoid luôn biến đổi theo thời gian và mang tính chất của thời đại.

Bệnh sinh của tâm thần phân liệt, đến nay vẫn chưa hoàn toàn rõ ràng. Nhiều tác giả đã nghiên cứu và đạt được những thành tựu nhất định về gene di truyền, về chất dẫn truyền thần kinh, đặc biệt là vai trò của dopamine trong bệnh sinh của tâm thần phân liệt. Theo Sadock BJ. và cs. (2004), trong tâm thần phân liệt có sự tăng hoạt động của hệ dopaminergic và nổng độ dopamine trong dịch não tuỷ và trong huyết tương tăng cao. Khi các triệu chứng loạn thần được điều trị ổn định bằng thuốc an thần kinh thì nổng độ của dopamine trong dịch não tuỷ và trong huyết tương sẽ trở lại bình thường [117].

Nhiều tác giả đã chỉ ra rằng nồng đô dopamine huyết tương của bênh nhân tâm thần phân liệt có mối tương quan chặt chẽ với các triệu chứng lâm sàng của bệnh cả triệu chứng dương tính và âm tính như: hoang tưởng, ảo giác, cảm xúc cùn mòn, ngôn ngữ nghèo nàn, mất ý chí. Tuy nhiên, mối tương quan này rất phức tạp, cần được làm sáng tỏ bằng các nghiên cứu sâu về các thụ cảm thể tiếp nhận dopamine tại não và các nhân xám dưới vỏ.

Ở Việt Nam, đã có khá nhiều công trình nghiên cứu về tâm thần phân liệt, nhưng tất cả chỉ dừng lại ở mức đô mô tả các triệu chứng lâm sàng, tiến triển và điều trị bệnh. Các nghiên cứu về bệnh nguyên và bệnh sinh của bệnh tâm thần phân liệt còn gặp rất nhiều khó khăn, phức tạp cả về qui trình kỹ thuật và trang bị kỹ thuật chưa phù hợp với hoàn cảnh hiện nay ở Việt Nam. Mặc dù vậy, nghiên cứu về bệnh sinh của bệnh tâm thần phân liệt là rất cần thiết, để giúp cho chúng ta hiểu rõ hơn về bệnh nguyên và bệnh sinh của bệnh, từ đó có hướng chẩn đoán chính xác hơn và điều trị hiệu quả hơn.

Từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành đề tài: “’Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng và nồng độ dopamine huyết tương ở bệnh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid” nhằm các mục tiêu sau:

1/ Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng bệnh tâm thần phân liệt thể paranoid.

2/ Khảo sát nồng đô dopamine huyết tương ở bệnh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid.

3/ Tìm hiểu mối liên quan giữa đặc điểm lâm sàng và nồng đô dopamine huyết tương ở những bệnh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục

Các chữ viết tắt trong luận án Danh mục các bảng Danh mục các biểu đổ

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Bênh tâm thần phân liệt và tâm thần phân liệt thể paranoid. 3

1.2. Nghiên cứu nổng đô Dopamine huyết tương ở bệnh nhân 26

tâm thần phân liệt thể paranoid.

1.3. Môt số nghiên cứu về mối liên quan giữa nổng đô dopamine 34 huyết tương với các triệu chứng lâm sàng của bệnh nhân

TTPL thể paranoid

CHƯƠNG 2: ĐÔÌ TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 42

2.1. Đối tượng nghiên cứu. 42

2.2. Phương pháp nghiên cứu. 43

2.3. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu. 57

2.4. Phương pháp xử lý số liệu, phân tích và đánh giá kết quả. 57

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cúu 59

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu. 59

3.2. Đặc điểm lâm sàng tâm thần phân liệt thể paranoid. 64

3.3. Sự liên quan giữa nổng đô Dopamine huyết tương với 86

triệu chứng lâm sàng tâm thần phân liệt thể paranoid

theo điểm số thang PANSS và thang BPRS.

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 96

4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 96

4.2. Đặc điểm lâm sàng của đối tượng nghiên cứu 103

4.3. Kết quả xét nghiêm nồng đô dopamine huyết tương 124

và mối liên quan giữa chúng với các triệu chứng lâm sàng

bênh nhân tâm thần phân liệt thể paranoid

4.4. Sự liên quan giữa nồng đô dopamine huyết tương với 128

triệu chứng lâm sàng tâm thần phân liệt thể paranoid

theo điểm số thang PANSS và thang BPRS.

KẾT LUẬN 136

DANH Mực CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG Bố CỦA TÁC GIẢ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 138

TÀI LIỆU THAM KHẢO 139

PHự LựC 156