Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh Bowen

Luận văn thạc sĩ y học Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh Bowen tại Bệnh viện Da liễu Trung ương.Bowen là một bệnh hiếm gặp của da, nó được coi là một loạn sừng tiền ung thư nhưng nhiều tác giả coi như là một ung thư thực sự của tế bào vẩy tại chỗ (in situ).

Nhiều nghiên cứu của các tác giả nước ngoài thì bệnh hay bị chẩn đoán nhầm lẫn với một số bệnh khác như dày sừng ánh sáng, bệnh Paget ngoài vú, nấm da, vảy nến… dẫn đến quan điểm điều trị và xử lý không đúng đắn gây những hậu quả đáng tiếc [11].
Bệnh chủ yếu được xác định dựa vào triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm, trong đó giải phẫu bệnh được xem là tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán bệnh [14].
Bệnh Bowen có nhiều cách lựa chọn điều trị khác nhau, tùy theo vị trí, kích thước tổn thương, cũng như điều kiện y tế tại địa phương. Trong đó nổi bật là các phương pháp như phẫu thuật Mohs hoặc phẫu thuật cắt rộng tổn thương. Ngoài ra các phương pháp như điều trị bằng ni tơ lạnh, laser, đốt điện hay bôi các thuốc miễn dịch tại chỗ cho kết quả tốt [3].
Bệnh Bowen đã được chứng minh có sự liên quan tương đối rõ với các yếu tố như sự nhiễm độc Arsen kéo dài, chấn thương liên tục, sự tiếp xúc trong thời gian lâu dài với ánh sáng mặt trời hoặc các loại tia cực tím, cũng như nhiễm HPV liên tục [8], [43].
Tại Việt Nam, cho đến nay vẫn chưa có tác giả nào nghiên cứu về bệnh Bowen đồng thời làm rõ hơn về những yếu tố liên quan khiến bệnh nhân được chẩn đoán và điều trị không kịp thời, và những yếu tố nguy cơ đặc thù của bệnh Bowen tại Việt Nam.
Xuất phát từ sự cần thiết của việc nghiên cứu nhằm giúp cho công tác chẩn đoán và điều trị các bệnh lý về ung thư da, đồng thời đánh giá mối liên quan giữa yếu tố nguy cơ và bệnh. Chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh Bowen tại Bệnh viện Da liễu Trung ương” với mục tiêu
1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng, các yếu tố liên quan của bệnh Bowen
2. Đánh giá kết quả điều trị bệnh Bowen tại Bệnh viện Da liễu Trung ương từ 2009 đến 2014.

TÀI LIỆU THAM KHẢO Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh Bowen tại Bệnh viện Da liễu Trung ương

18. Trần Hậu Khang, Vũ Thái Hà, Nguyễn Hữu Sáu (2014) Đặc điểm lâm sàng, một số yếu tố liên quan của ung thư biểu mô vảy tại Bệnh viện Da liễu Trung ương giai đoạn 2007 – 2014. Báo Khoa học quân sự.

25. Nguyễn Đại Bình, Đặng Thế Căn (1999). Phân bố ung thư da theo giới tuổi, vị trí và mô bệnh học. Tạp chí Y học TP.HCM. Số đặc biệt chuyên đề ung bướu học, phụ bản số 4, tập 3, tr16-23

MỤC LỤC Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan và kết quả điều trị bệnh Bowen tại Bệnh viện Da liễu Trung ương
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3
1.1 Ung thư da 3
1.1.1 Ung thư tế bào hắc tố 4
1.1.2 Ung thư da không hắc tố 5
1.1.2.1 Ung thư tế bào đáy 5
1.1.2.2 Ung thư tế bào vảy 6
1.1.2.3 Một số ung thư da khác: 8
1.2. Cơ chế bệnh sinh của ung thư da. 9
1.2.1.Tia cực tím 10
1.2.2. Biến đổi về gen 10
1.2.3 Human papilloma virus 12
1.2.4 Các yếu tố khác 13
1.3. Bệnh Bowen 14
1.3.1 Dịch tễ 14
1.3.2 Nguyên nhân và yếu tố liên quan 14
1.3.3 Biểu hiện lâm sàng 15
1.3.4 Cận lâm sàng 17
1.3.5 Chẩn đoán xác định 18
1.3.6 Chẩn đoán phân biệt 18
1.3.7 Tiên lượng 20
1.3.8 Điều trị 20
1.3.9. Các nghiên cứu về bệnh Bowen . 22
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 24
2.1. Đối tượng nghiên cứu 24
2.1.1 Tiêu chuẩn chẩn đoán: 24
2.1.2 Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân vào nghiên cứu 24
2.1.3. Tiêu chuẩn loại trừ 25
2.2. Phương pháp nghiên cứu 25
2.2.1 Thiết kế nghiên cứu 25
2.2.2. Cỡ mẫu: 25
2.2.3. Các bước tiến hành 25
2.3. Phương pháp xử lý số liệu 29
2.4. Địa điểm và thời gian nghiên cứu 29
2.5. Đạo đức trong nghiên cứu 29
2.6 Hạn chế của nghiên cứu 29
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 31
3.1 Đặc điểm lâm sàng, yếu tố liên quan 31
3.1.1 Tỷ lệ Bowen trong các ung thư tế bào vảy 31
3.1.2 Tỷ lệ của Bowen trong các loại ung thư da 31
3.1.3 Tỷ lệ mắc theo giới 32
3.1.4 Tỷ lệ mắc theo độ tuổi 32
3.1.5 Nghề nghiệp 33
3.1.6 Tiền sử bản thân 33
3.1.7 Tiền sử phơi nhiễm với các yếu tố nguy cơ cao 34
3.1.8 Tiền sử bệnh lý ung thư 34
3.1.9. Phương pháp điều trị trước 35
3.1.10 Thời gian mắc bệnh tới khi vào viện 36
3.1.11 Khởi phát tổn thương 36
3.1.12 Hình thái 37
3.1.13 Phân bố theo số lượng 38
3.1.14 Hình dạng tổn thương 39
3.1.15 Vị trí tổn thương. 39
3.1.16 Kích thước tổn thương 40
3.1.17 Triệu chứng cơ năng 40
3.1.18 Tổn thương dày sừng từng điểm lòng bàn tay, bàn chân phối hợp 41
3.1.19 Xét nghiệm PCR với HPV tại tổn thương 41
3.1.20 Xét nghiệm định lượng Asen 42
3.2 Kết quả điều trị 42
3.2.1 Phương pháp điều trị 42
3.2.2 Điều trị da khuyết 43
3.2.3 Biến chứng sau điều trị 43
3.2.4 Theo dõi bệnh nhân sau khi điều trị 44
3.2.5 Nguyên nhân tử vong 44
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 45
4.1 Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và các yếu tố liên quan 45
4.1.1 Phân bố bệnh nhân theo giới, độ tuổi mắc bệnh 46
4.1.2 Phân bố bệnh nhân theo nghề nghiệp 48
4.1.3 Thời gian mắc bệnh và vị trí khởi phát 48
4.1.4 Một số yếu tố liên quan 49
4.1.5 Đặc điểm tổn thương lâm sàng 51
4.2. Kết quả điều trị 56
KẾT LUẬN 62
KIẾN NGHỊ 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG

Bảng 3.1 Tỷ lệ mắc theo độ tuổi 32
Bảng 3.2 Phân bố bệnh mắc theo nghề nghiệp 33
Bảng 3.3 Các bệnh lý liên quan phối hợp 33
Bảng 3.4 Các phương pháp từng điều trị 35
Bảng 3.5 Tổn thương da trước khi xuất hiện bệnh 36
Bảng 3.6 Hình thái tổn thương 37
Bảng 3.7 Tỷ lệ bệnh nhân phân bố theo tổn thương. 38
Bảng 3.8 Hình dạng tổn thương 39
Bảng 3.9 Kích thước tổn thương theo đường kính 40
Bảng 3.10 Các triệu chứng cơ năng thường gặp 40
Bảng 3.11: Xét nghiệm định lượng arsen 42
Bảng 3.12 Phương pháp điều trị 42
Bảng 3.13 Các phương pháp đóng khuyết da sau phẫu thuật cắt bỏ tổ chức Bowen 43
Bảng 3.14 Các biến chứng gặp sau quá trình điều trị 43
Bảng 3.15 Theo dõi sau điều trị 44
Bảng 3.16 Phân tích nguyên nhân tử vong 44

DANH MỤC BIỂU ĐỒ

Biểu đồ 3.1: Tỷ lệ các loại ung thư tế bào vảy 31
Biểu đồ 3.2: Tỷ lệ mắc các loại ung thư da trong thời gian nghiên cứu 31
Biểu đồ 3.3: Tỷ lệ mắc theo giới 32
Biểu đồ 3.4: Các yếu tố phơi nhiễm 34
Biểu đồ 3.5: Tiền sử mắc bowen 34
Biểu đồ 3.6: Thời gian mắc bệnh 36
Biểu đồ 3.7: Vị trí giải phẫu của tổn thương 39
Biểu đồ 3.8 Triệu chứng dày sừng từng điểm 41
Biểu đồ 3.9 Xét nghiệm PCR với HPV 41
DANH MỤC HÌNH ẢNH
Hình 1.1. Tổn thương lâm sàng 16
Hình 1.2. Tổn thương bowen lan tỏa 17
Hình 1.3. Hình ảnh mô bệnh học tổn thương 18