Nghiên cứu đánh giá thể tích và chức năng tâm thu thất trái bằng siêu âm tim 3D real time ở những bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim

Nhồi máu cơ tim (NMCT) là tình trạng hoại tử cơ tim do hậu quả của thiếu máu cục bộ cơ tim mà nguyên nhân chủ yếu do mảng xơ vữa và huyết khối xuất phát từ mảng xơ vữa đó gây bít tắc lòng động mạch vành.[12], [13].

NMCT là một cấp cứu nội khoa với nhiều biến chứng nguy hiểm, tỷ lệ tử vong cao như sốc tim, rối loạn nhịp tim, suy tim. Ở các nước công nghiệp phát triển NMCT là một vấn đề sức khỏe quan trọng hàng đầu đối với cộng đồng. Tại Mỹ mỗi năm trung bình có khoảng 1,5 triệu người bị NMCT với tỷ lệ tử vong lên đến 30%. Ở Pháp mỗi năm có khoảng 100.000 người bị NMCT và tỷ lệ tử vong cũng khoảng 30% [12], [13], [7].

Tại Việt Nam, thời gian gần đây tỷ lệ bị NMCT cũng đang có chiều hướng gia tăng. Theo thông kê của Vụ kế hoạch -Bộ y tế: trong năm 2000 NMCT đứng thứ 3 trong 5 nguyên nhân chính gây tử vong của bệnh lý tim mạch và đứng thứ 4 trong các bệnh nhân vào điều trị tại các bệnh viện vì bệnh tim mạch. Theo thông kê tại Viện Tim Mạch Việt Nam thì tỷ lệ bệnh nhân nội trú bị NMCT năm 1991 là 3,0%, năm 1996 là 6,1% và năm 1999 là 9,5% [12], [7], [S]

Mặc dù hiện nay đã có rất nhiều tiến bộ trong chẩn đoán cũng như điều trị bệnh NMCT, tuy nhiên tỷ lệ biến chứng và tử vong do NMCT vẫn còn khá cao [12], [7], [9], [3].

Trong NMCT, việc đánh giá kích thước và chức năng tâm thu thất trái luôn được quan tâm hàng đầu vì đây là các thông số quan trọng giúp tiên lượng bệnh và chỉ định điều trị [12], [3], [10]. Có nhiều phương pháp để đánh giá kích thước và chức năng tâm thu thất trái, trong đó chụp buồng thất trái cản quang và CMR được coi là tiêu chuẩn vàng [12], [42]. Tuy nhiên, chụp buồng thất trái cản quang là phương pháp thăm dò chảy máu nên hiện nay ít được áp dụng khi chỉ để đánh giá kích thước và chức năng tâm thu thất trái.

CMR có độ chính xác cao nhưng giá thành khá đắt và không phải trung tâm nào cũng trang bị được. Siêu âm tim TM và 2D là thăm dò không xâm lấn, khá đơn giản, rẻ tiền và có thể làm nhiều lần đã cho thấy là có độ chính xác khá cao trong đánh giá kích thước và chức năng tâm thu thất trái [12], [3], [10]. Tuy nhiên, trong một số trường hợp NMCT có biến dạng thất trái và/ hoặc có RLVĐ vùng cơ tim thì siêu âm TM và 2D tỏ ra kém chính xác.

Siêu âm 3D real time (RT3D) từ khi ra đời đã cho thấy độ chính xác cao trong đánh giá kích thước và chức năng tâm thu thất trái so với các phương pháp siêu âm khác. Các nghiên cứu của Jenkins (2004), Caiani (2005) và của Jacobs (2006) đều cho thấy trong đánh giá thể tích và phân số tống máu thất trái so với CMR, siêu âm RT3D có độ chính xác cao hơn siêu âm 2D [34],[19],[33].

Tại Việt Nam cho đến nay vẫn chưa có công trình nghiên cứu nào về vấn đề này, vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu đánh giá thể tích và chức năng tâm thu thất trái bằng siêu âm tim 3D real time ở những bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim ” với hai mục tiêu sau:

1. Đánh giá thể tích và chức năng tâm thu thất trái bằng siêu âm 3D real time (RT3D) ở những bệnh nhân sau nhồi máu cơ tim.

2. So sánh các thông số thu được trên siêu âm RT3D với siêu âm 2D và chụp cộng hưởng từ thất trái.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 14

1.1. Đại cương về nhồi máu cơ tim 14

1.1.1. Tình hình bệnh nhồi máu cơ tim 14

1.1.2. Giải phẫu chức năng hệ động mạch vành 15

1.1.3. Nguyên nhân và cơ chế bệnh sinh trong NMCT 16

1.1.4. Chẩn đoán nhồi máu cơ tim 20

1.2. Một số phương pháp đánh giá thể tích và chức năng tâm thu thất trái trong bệnh NMCT 23

1.2.1. Chụp buồng thất trái cản quang 23

1.2.2. Chụp cắt lớp vi tính đa dãy đầu dò 23

1.2.3. Chụp cộng hưởng từ tim 24

1.2.4. Siêu âm tim 28

1.3. Siêu âm tim 3D thời gian thực 34

1.3.1. Giới thiệu 34

1.3.2. Nguyên lý 34

1.3.3. Các dạng biểu diễn của siêu âm RT3D 37

1.3.4. Các yếu tố kỹ thuật ảnh hưởng đến hình ảnh 3D 39

1.3.5. Quy trình siêu âm 3D 40

1.3.6. Siêu âm RT3D trong đánh giá thể tích và chức năng thất trái 43

1.3.7. Siêu âm 3D real time trong bệnh nhồi máu cơ tim 46

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 49

2.1. Đối tượng nghiên cứu 49

2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân 49

2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ bệnh nhân 49

2.2. Phương pháp nghiên cứu 50

2.2.1. Thiế t kế nghiên cứu 50

2.2.2. Địa điểm nghiên cứu 5G

2.2.3. Các bước tiến hành 5G

2.2.4. Phương pháp làm siêu âm tim 5G

2.2.5. Phương pháp tiến hành chụp cộng hưởng từ thất trái 56

2.2.6. Xử lý số liệu 5S

Chương 3: KÉT QUẢ NGHIÊN CỨU 60

3.1. Đặc điểm của các bệnh nhân nghiên cứu 6G

3.1.1. Đặc điểm về lâm sàng và cận lâm sàng 6G

3.1.2. Đặc điểm về siêu âm tim ở các bệnh nhân nghiên cứu 63

3.2. Kết quả đánh giá thể tích và chức năng thất trái trên siêu âm 3D real time 67

3.3. So sánh kết quả đánh giá thể tích và chức năng tim trên RT3D với 2D và với CMR 71

3.3.1. So sánh kết quả đánh giá thể tích và chức năng tim trên RT3D với 2D….71

3.3.2. So sánh kết quả đánh giá thể tích và chức năng tim trên RT3D với chụp cộng hưởng từ 72

Chương 4: BÀN LUẬN 84

4.1. Đặc điểm chung của nhóm nghiên cứu S4

4.1.1. Đặc điểm chung về lâm sàng và CLS S4

4.1.2. về kích thước và chức năng tâm thu thất trái ở bn NMCT S7

4.2. Thể tích và chức năng tâm thu thất trái trên siêu âm RT3D S9

4.2.1 Thể tích và phân số tống máu EF trên siêu âm RT3D S9

4.2.2. Siêu âm 3D real time trong đánh giá rối loạn vận động vùng 9G

4.3. So sánh siêu âm 3D real time, siêu âm 2D với CMR trong đánh giá thể tích, chức năng tâm thu thất trái và rối loạn vận động vùng 91

4.3.1. Các thông số về thể tích và phân số tống máu thất trái trên siêu âm 2D, siêu âm RT3D so với CMR 91

4.3.2. So sánh siêu âm 2D, siêu âm RT3D với CRM trong đánh giá rối loạn vận động vùng 93

KÉT LUẬN 95

KHUYÉN NGHỊ 96