Nghiên cứu dịch tễ học, lâm sàng, căn nguyên của nhiễm khuẩn đường niệu ở trẻ em tại khoa thận tiết niệu bệnh viện Nhi Trung ương

Nhiễm khuẩn tiết niệu (NKĐN) là một trong những bệnh khá phổ biến và phức tạp trong bệnh lý nhi khoa nói chung và thận – tiết niệu học nói riêng. Bệnh đã thu hút sự chú ý của các thầy thuốc, đặc biệt là các nhà thận – tiết niệu học trên thế’ giới không chỉ có tần suất mắc bệnh cao, với những diễn biến phong phú và phức tạp mà hậu quả nặng nề của bệnh sẽ ảnh hưởng tới sức khoẻ cuộc sống và tương lai của các bệnh nhi. Bệnh dễ bị bỏ qua vì triệu chứng không điển hình, diễn biến tiềm tàng, ít gây ra những biến chứng trầm trọng trước mắt, nhưng có thể để lại những hậu quả lâu dài ở người lớn như cao huyết áp, suy thận mãn, ngộ độc thai nghén… [44].

Nếu phát hiện sớm và điều trị kịp thời kết quả mang lại sẽ rất khả quan.

Hầu hết các tác giả trên thế’ giới đều nhận thấy rằng NKĐN là một trong những bệnh nhiễm khuẩn phổ biến ở trẻ em. Tại một số nước phát triển.

Ở Mỹ theo Kass, bệnh đứng hàng thứ 2 sau nhiễm khuẩn đường hô hấp [16]. Theo Stanley và Cochat thì một trong những nguyên nhân gây suy thận mạn giai đoạn cuối phải vào viện và mất sức lao động hoàn toàn là NKĐN mạn tính chiếm 10% [52].

Kunin nhận xét ở lứa tuổi học sinh được coi là khoẻ mạnh thì 1.2% trẻ gái và 0.03% trẻ trai có vi khuẩn niệu rõ rệt [44].

Các tác giả đều nhận thấy, một trong những nguyên nhân gây suy thận mãn giai đoạn cuối phải vào viện và mất sức lao động hoàn toàn là NKĐN mãn tính chiếm 10% [50,52].

Ở Việt Nam theo Trần Đình Long và Lê Nam Trà bệnh đứng hàng thứ 3 trong các bệnh tiết niệu (chiếm tỉ lệ 12,11% số bệnh nhi vào khoa thận trong 10 năm 1981-1990) [12]. Lê Nam Trà và Đỗ Hán nghiên cứu thấy NKĐN đứng thứ 2 trong các bênh thận tiết niêu (chiếm 11,89% tổng số bênh nhi vào khoa thận trong 5 năm 1975-1979) [19].

Hậu quả của bênh với đời sống bênh nhi và sức ép đối với cha mẹ, gia đình, các cháu không phải là nhỏ. Ở Viêt Nam còn nhiều trường hợp bênh nhi chưa được phát hiên và điều trị kịp thời và sự lạm dụng kháng sinh ngày càng bữa bại. Mặc dù đã có nhiều nghiên cứu về nhiễm khuẩn đường niệu và tác hại của nó ở các lứa tuổi và các thời kỳ khác nhau.

Xuất phát từ thực tế trên chúng tôi xin tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu dịch tễ học, lâm sàng, căn nguyên của nhiễm khuẩn đường niệu ở trẻ em tại khoa thận tiết niệu bệnh viện Nhi Trung ương” với các mục tiêu như sau:

1. Nhận xét một số đặc điểm dịch tễ học, lâm sàng,cận lâm sàng của NKĐN ở trẻ em tại khoa thận tiết niệu Bênh viện Nhi Trung Ương trong thời gian từ 1/6/2008 đến 31/5/2010.

2. Nhận xét căn nguyên VK và tính kháng sinh của nghiên cứu gây NKĐN

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỂ 1

CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN 3

1.1. Định nghĩa NKĐN 3

1.2. Vài nét lịch sử nghiên cứu NKĐN 3

1.2.1. Nghiên cứu nước ngoài 3

1.2.2. Nghiên cứu trong nước 4

1.3. Tần suất mắc bênh 5

1.4. Cơ chế bênh sinh 6

1.4.1. Sơ đồ cơ chế bệnh sinh VTBT theo P.Grossman 6

1.4.2. Cơ chế’ đề kháng tự nhiên của cơ thể 7

1.4.3. Căn nguyên VK 7

1.4.4. Sự nhạy cảm của vi khuẩn với kháng sinh 9

1.4.5. Các yếu tố thuận lợi 10

1.4.6. Các yếu tố khác 12

1.4.7. Đường xâm nhập vào hê thống tiết niêu của VK 13

1.4.8. Mối tương tác của vi khuẩn và vật chủ 13

1.5. Lâm sàng 14

1.5.1. NKĐN có triệu chứng 14

1.5.2. NKĐN không triệu chứng 16

1.6. Cận lâm sàng 17

1.6.1. Xét nghiệm máu 17

1.6.2. Xét nghiệm nước tiểu 17

1.6.3. Xét nghiệm chức năng thận 17

1.6.4. Chẩn đoán hình ảnh 17

1.7. Phương pháp chẩn đoán 18

1.7.1. Xét nghiệm nước tiểu 18

1.7.2. Cách lấy bệnh phẩm 18

1.7.3. Xét nghiệm khác 21

1.8. Diễn biến bệnh 22

CHƯƠNG 2: Đốĩ TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 23

2.1. Đối tượng nghiên cứu: 23

2.2. Địa điểm nghiên cứu 24

2.3. Phương pháp nghiên cứu 24

2.4. Nôi dung nghiên cứu 24

2.4.1. Nghiên cứu môt số yếu tố dịch tễ 24

2.4.2. Nghiên cứu môt số đặc điểm LS 24

2.4.3. Nghiên cứu môt số đặc điểm cận LS 25

2.5. Xử lý số liêu 27

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 28

3.1. Đặc điểm dịch tễ 28

3.1.1. Tỉ lê mắc bênh theo giới 28

3.1.2. Tỉ lê mắc bênh theo tuổi 28

3.1.3. Tỉ lê mắc bênh theo tháng trong năm 29

3.2. Đặc điểm lâm sàng 30

3.2.1. Lý do vào viên 30

3.2.2. Các triệu chứng lâm sàng của NKĐN 31

3.2.3. NKĐN phối hợp với bênh khác 32

3.2.4. Các nguyên nhân gây ứ đọng nước tiểu thứ phát thường gặp .. 33

3.2.5. Nhận xét về các trường hợp chẩn đoán và điều trị trước khi đến

Bênh viên Nhi 34

3.3. Đặc điểm cận lâm sàng 35

3.3.1. Kết quả xét nghiêm nước tiểu 35

3.3.2. Kết quả xét nghiêm máu 36

3.3.3. Các xét nghiêm chẩn đoán hình ảnh 37

3.3.4. Liên quan giữa BC niêu và VK niêu 38

3.4. Căn nguyên vi khuẩn 38

3.4.1. Kết quả cấy VK 38

3.4.2. Phân bố VK niêu theo tuổi 39

3.4.3. Phân bố VK của nghiên cứu 39

3.5. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của các loại vi khuẩn trên kháng sinh đồ. ..42

3.5.1. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Ecoli 42

3.5.2. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Klebsilla 44

3.5.3. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Proteus SPP 46

3.5.4. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Enterococus 48

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 50

4.1. Đặc điểm dịch tễ 50

4.1.1. Tỷ lê mắc bênh theo giới và tuổi 50

4.1.2. Tỷ lê mắc bênh theo tháng trong năm 51

4.2. Đặc điểm lâm sàng 51

4.2.1. Lý do vào viên 51

4.2.2. Các triệu chứng lâm sàng của NKĐN 51

4.2.3. NKĐN phối hợp với bênh khác 52

4.2.4. Các nguyên nhân gây ứ đọng nước tiểu 53

4.2.5. Chẩn đoán nhẩm ở tuyến trước và y tế tư nhân 54

4.3. Đặc điểm cận lâm sàng 54

4.3.1. Kết quả xét nghiêm nước tiểu 54

4.3.2. Kết quả xét nghiêm máu 55

4.4. Căn nguyên vi khuẩn 56

4.5. Mức đô nhạy cảm của VK với KS trên KSĐ 56

4.5.1. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của E.coli 56

4.5.2. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Klebsiella spp 57

4.5.3. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Proteus spp 57

4.5.4. Mức đô nhạy cảm với kháng sinh của Enterococus 58

KẾT LUẬN 59

TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC