NGHIÊN CỨU DỊCH TỄ VÀ YẾU TỐ TÂM LÝ XÃ HỘI LIÊN QUAN ĐẾN CÁC RỐI LOẠN TÂM THẦN THƯỜNG GẶP TAỊ PHƯỜNG XUÂN PHÚ, THÀNH PHỐ HUẾ
NGHIÊN CỨU DỊCH TỄ VÀ YẾU TỐ TÂM LÝ XÃ HỘI LIÊN QUAN ĐẾN CÁC RỐI LOẠN TÂM THẦN THƯỜNG GẶP TAỊ PHƯỜNG XUÂN PHÚ, THÀNH PHỐ HUẾ
TÓM TẮT
1.Mục tiêu:
– Đánh giá tỷ lệ hiện mắc của 11 rối loạn tâm thần thừơng gặp tại phường Xuân Phú, thành phố Huế.
– Xác định một số yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến các rối loạn tâm thần trên và riêng các rối loạn thường do căn nguyên tâm lý xã hội như trầm cảm, lo âu, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, lạm dụng rượu, nghiện rượu. Mục tiêu này lần đầu tiên được nghiên cứu trong nước.
2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Mô tả cắt ngang có phân tích trên 10.314 cư dân tại phường.
3.Kết quả:
– Tỷ lệ hiện mắc của 11 rối loạn tâm thần: 11,19% dân số, trong đó: tâm thần phân liệt:0,31%, động kinh: 0,15%, chậm phát triển tâm thần: 0,56%, trầm cảm:1,94%, lo âu: 3,35%, nghiện rượu:3,39%, lạm dụng rượu: 2,76%, rối loạn tâm thần do chấn thương sọ não: 0,34%, mất trí tuổi già: 0,81%, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên: 0, 58% và nghiện ma túy: 0%.
– Các yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến 11 rối loạn tâm thần: quan hệ vợ chồng, gia đình không hòa thuận, thất bại trong tình yêu chiếm tỷ lệ cao nhất 40,21%.
– Các yếu tố tâm lý xã hội như: quan hệ vợ chồng, gia đình không hòa thuận, thất bại trong tình yêu, bất hòa với láng giềng, mâu thuẫn với bạn bè, cơ quan là những yếu tố liên quan có ý nghĩa thống kê (p<0,01) đối với các rối loạn tâm thần thường do căn nguyên tâm lý xã hội như trầm cảm, lo âu, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, nghiện rượu, lạm dụng rượu.
4. Kết luận: Tỷ lệ hiện mắc của 11 rối loạn tâm thần trên là khá cao. Các yếu tố tâm lý xã hội có thể là căn nguyên, yếu tố thúc đẩy, yếu tố nguy cơ của một số rối loạn tâm thần thường do căn nguyên tâm lý xã hội. Vì vậy, cần tăng cường giáo dục sức khoẻ tâm thần cho cộng đồng để giúp tránh sang chấn tâm lý, rèn luyện nhân cách nhằm phòng ngừa những rối loạn tâm thần do căn nguyên tâm lý xã hội.
1.ĐẶT VẤN ĐỀ
Rối loạn tâm thần hiện nay ngày càng gia tăng cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường. Nhiều công trình điều tra trên thế giới gần đây cho thấy, có 30% dân số Mỹ mắc rối loạn tâm thần, 20% bị rối loạn tâm thần ít nhất một lần trong đời (Rob Moodie, 1998). Về yếu tố tâm lý xã hội, Araya; Rojas; Lewis (1998) cho rằng, cuộc sống kinh tế khó khăn càng làm tăng thêm các rối loạn tâm thần.
Thavichachart điều tra tại Bangkok năm 2001 cho thấy, tỷ lệ mắc phải trong đời của tâm thần phân liệt là 1,3%, trầm cảm: 19,9%, rối loạn lo âu: 10,2%, chậm phát triển tâm thần: 1,8%, động kinh:1,3%, lạm dụng rượu: 18,4%, rối loạn do nghiện các chất: 11,2%. Theo Jablensky (2000), tỷ lệ mắc phải của tâm thần phân liệt là 0,46% dân số và mới mắc trong năm là 0,42%0; tỷ lệ mới mắc ở người dân thành thị cao hơn nông thôn 61% (Allardyce, 2001). Trầm cảm ở nữ khởi bệnh thường sớm và chiếm từ 1,7 đến 2,7% dân số, cao hơn nam giới (Burt, 2002). Theo Yamada (2002), mất trí tuổi già ở tuổi trên 70 là 12,1% (5,7% do Alzheimer; 0,6% do bệnh mạch máu não; 4,5% do nhiều bệnh hỗn hợp; 1,3% do nguyên nhân khác).
Ở nước ta, điều tra 10 rối loạn tâm thần thường gặp tại 8 vùng sinh thái khác nhau trên toàn quốc (2001-2003) và xã Lộc Tiến – Phú Lộc- Thừa Thiên-Huế (2006), cho thấy: tỷ lệ mắc bệnh là 14,9% dân số (toàn quốc), 10,34% (Lộc Tiến); trong đó, rối lọan tâm căn: 2,6% (toàn quốc), 2,52% (Lộc Tiến); lạm dụng rượu và nghiện rượu: 5,3%, 2,38%; trầm cảm: 2,8%, 2,01%; chậm phát triển tâm thần: 0,63%, 1,25%; mất trí tuổi già: 0,88%, 1,03%; rối lọan hành vi của thanh thiếu niên: 0,9%, 0,15%; tâm thần phân liệt: 0,47%, 0,32%; động kinh: 0,35%, 0,26%; rối loạn tâm thần sau chấn thương sọ não: 0,51%, 0,41% và nghiện ma tuý: 0,3%, 0%.
Trong nền kinh tế thị trường, tâm lý xã hội là yếu tố thúc đẩy hoặc là một trong những căn nguyên của các rối loạn tâm thần thường do căn nguyên tâm lý xã hội như rối loạn lo âu, trầm cảm, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, lạm dụng rượu, nghiện rượu…Đồng thời, đó cũng là điều kiện thuận lợi làm phát sinh hoặc tái phát các rối loạn tâm thần thực thể hay các loạn thần nội sinh như động kinh nguyên phát, tâm thần phân liệt. Trần Hữu Bình (2005) điều tra tại Hà Nội cho biết, các yếu tố tâm lý xã hội như: kinh tế khó khăn, xung đột gia đình, làm ăn thua lỗ, con cái hư hỏng là những yếu tố thúc đẩy, hoặc là căn nguyên của trầm cảm. Tuy nhiên, ở nước ta, hiện có rất ít công trình nghiên cứu về yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến các rối loạn tâm thần tại cộng đồng. Vì vậy, để có thêm tỷ lệ mắc bệnh ở địa bàn thành phố và bước đầu tìm hiểu yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến một số rối loạn tâm thần tại cộng đồng Thừa Thiên- Huế, chúng tôi tiến hành đề tài “Nghiên cứu dịch tễ và yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến các rối loạn tâm thần thường gặp taị phường Xuân Phú-Thành phố Huế” nhằm hai mục tiêu sau:
1. Đánh giá tỷ lệ hiện mắc của 11 rối loạn tâm thần thường gặp tại phường Xuân Phú- Thành phố Huế;
2. Xác định yếu tố tâm lý xã hội liên quan đến một số rối loạn tâm thần như: trầm cảm, rối loạn lo âu, rối loạn hành vi của thanh thiếu niên, nghiện rượu, lạm dụng rượu tại phường.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất