Nghiên cứu đột biến mất đoạn gen dystrophin ở mức độ mrna trên bệnh nhân loạn dưỡng cơ duchenne

Loạn dưỡng cơ Duchenne (DMD) là bệnh di truyềnlặn liên kết nhiễm sắc thể giới tính X, bệnh gây nên bởi đột biến gen dystrophin. Dạng đột biến thường gặp nhất là đột biến mất đoạn. Chẩn đoán ở mức độ DNA sẽ mất nhiều thời gian và tiêu tốn hóa chất nên người ta thường chỉ xác định đột biến ở 2 vùng trọng điểm (5’ tận và trung tâm) vì vậy bỏ sót đột biến gen ở 60 exon còn lại. Trong khi đó khisử dụng kỹ thuật chẩn đoán ở mức độ mRNA thì có thể xác địnhnhanh và toàn diện đột biến xóa đoạn trên gen dystrophin.
Mục tiêu:xác định tỷ lệ và phân bố vùng đột biến mất đoạn gen Dystrophin trên bệnh nhân loạn dưỡng cơ Duchenne ở mức độ mRNA. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu:10 bệnh nhân được chẩn đoán là loạn dưỡng cơ Duchenne dựa vào các triệu chứng lâm sàng điển hình và nồng độ CK tăng cao trongmáu; RNA tổng số được tách chiết từ máu ngoại vi vàtổng hợp cDNA; phản ứng nested PCR và đọc trình tự được sử dụng để phát hiện đột biến xóa đoạn. Kết quả:đột biến mất đoạn chiếm tỷ lệ 50%; phân bố vùng đột biến mất đoạn gen dystrophin chủ yếu ở vùng trọngđiểm trong đó 40% ở vùng 5’ tận và 40% ở vùng trung tâm.
Đặc biệt là phát hiện được 20% đột biến nằm ở ngoài vùng trọng điểm. Kết luận:xác định đột biến gen ở mức độ mRNA không chỉ phát hiện được đột biến xóa đoạn ở 2 vùng trọng điểm mà còn giúp phát hiện nhanh, chính xác và toàn diện đột biến xóa đoạn gen dystrophin

Bệnh  loạn  dưỡng  cơ  Duchenne  (Duchenne Muscular  Dystrophy  –  DMD)  là  một  bệnh  di
truyền lặn liên kết với giới tính. Bệnh gâynên bởi sự đột biến gen Dystrophin, gen này nằm ở vị  trí Xp21 trên NST X, có chiều dài hơn 2400 Kb, mã hóa 14 – kb mRNA, bao gồm 79 exon. Protein mã hóa  bởi  gen  này  là  Dystrophin,  có  chức  năng chính trong việc duy trì sự ổn định của màng cơ. Bệnh DMD là bệnh cơ rất nặng, hầu hết nhữngtrẻ trai mắc bệnh đều có dấu triệu chứng suy yếu cơ tiến triển, cuối cùng dẫn tới tàn phế, mất khả năng  đi  lại  ở  lứa  tuổi  12  và  tử  vong  ở  lứa tuổi 20  ÷25 do tổn thương cơ tim và rối loạn hô hấp.
Bệnh DMD chiếm tỷ lệ cao nhất trong số nhóm bệnh di truyền về thần kinh cơ (1/3500 trẻ trai) và gây  hậu  quả  nặng  nề  cho  gia  đình  người  bệnh cùng cộng đồng xã hội. Cho đến nay bản đồ đột biến  gen  Dystrophin  gần  như  đã  được  xác  định hoàn  tất,  với  hai  vùng  đột  biến  mất  đoạn  trọng điểm  (hotspot  region)  chiếm  trên  60%  tỷ  lệ  đột biến, đột biến điểm đứng thứ 2 chiếm 25 – 30%, đột biến lặp đoạn chiếm tỷ lệ khoảng 10 – 15%.
Ở Việt Nam, đã có một số nghiên cứu ở mứcđộ phân  tử.  Tuy  nhiên,  do  khó  khăn  tách  chiết
mRNA tổng số từ máu tươi, những nghiên cứu này mới chỉ xác định được đột biến ở mức DNA. Do mới sử dụng 19 cặp mồi để khuyếch đại 19 exon hay  xảy  ra  đột  biến  mất  đoạn  nên  kết  quả  chỉ phát  hiện  được  gần  40%  số  bệnh  nhân  có  độtbiến  mất  đoạn  so  với  tỷ  lệ  thường  gặp  là  60%. Điều này chứng tỏ rằng khoảng 20% đột biến nằm ở ngoài vùng 19 exon hay xảy ra đột biến mấtđoạn trên  bệnh  nhân  DMD  được  nghiên  cứu  ở  Việt Nam.  Trong  khi  đó  nếu  chẩn  đoán  ở  mức  độ mRNA thì chỉ với 15 cặp mồi đã có thể khuyếch đại  được  toàn  bộ  chiều  dài  gen  Dystrophin.  Xác định  đột  biến  ở  mức  độ  mRNA  có  thể  xác  địnhđược toàn bộ đột biến mất đoạn trên gen Dystrophin ở bệnh nhân DMD. Vì vậy, nghiên cứu nàyđược tiến hành với mục tiêu:
Xác định tỷ lệ mất đoạn từng exon và tỷ lệphân  bố  vùng  đột  biến  mất  đoạn  của  gen Dystrophin  trên  bệnh  nhân  loạn  dưỡng  cơ Duchenne ở mức độ mRNA