Nghiên cứu giá trị sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đương trực tràng trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
Luận văn Nghiên cứu giá trị sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đương trực tràng trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt.Ung thư tuyến tiền liệt (KTTL) là một bệnh khá phổ biến ở nam giới hiện nay, tỷ lệ hiện mắc và tử vong chỉ xếp sau ung thư phổi, tỷ lệ tử vong đứng hàng thứ hai trong tất cả các ung thư ở nam giới trên 50 tuổi. Người bệnh KTTL giảm trung bình khoảng 9 năm tuổi thọ, kèm theo sự suy giảm chất lượng cuộc sống do biến chứng của bệnh (rối loạn tiểu tiện, suy thận do xâm lấn tại chỗ, liệt 2 chân do di căn xương sống …). Nếu bệnh được phát hiện sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm đạt 90%, ngược lại nếu phát hiện muộn, thì tỷ lệ này chỉ còn lại dưới 30% [1].
Ước tính hiện nay có gần 2,8 triệu người sống chung với bệnh lý ung thư tuyến tiền liệt. Mỗi năm, ở Hoa Kỳ có khoảng 186.320 trường hợp mới được chẩn đoán, độ tuổi trung bình được chẩn đoán là 67 [1]. Nếu KTTL được phát hiện sớm ở giai đoạn còn khu trú, tỷ lệ sống sau 5 năm là 100%, trong khi đó tỷ lệ này giảm xuống còn 32% nếu được phát hiện ở giai đoạn ung thư di căn. Sự khác biệt này cho thấy tầm quan trọng trong tầm soát và chẩn đoán KTTL ở giai đoạn sớm [2].Nghiên cứu giá trị sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đương trực tràng trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt
Sự kết hợp thăm khám tuyến tiền liệt, định lượng PSA huyết thanh và siêu âm qua đường trực tràng được xem là sự lựa chọn đầu tiên và quan trọng trong chẩn đoán sớm KTTL. Tuy nhiên, để đưa ra phác đồ điều trị KTTL cần phải có kết quả giải phẫu bệnh lý. Bởi vậy, để chẩn đoán sớm và chính xác KTTL cần tiến hành sinh thiết tuyến tiền liệt. Sinh thiết tuyến tiền liệt dưới hướng dẫn của siêu âm qua đường trực tràng là phương pháp được sử dụng chủ yếu hiện nay. Có hai phương phap chính lấy mẫu sinh thiết dưới hướng dẫn siêu âm: sinh thiêt phân khu lây mâu ngâu nhiên và sinh thiêt hương đên tổn thương hay sinh thiết mẫu đích (ít được sử dụng hơn do nhiều trường hợp ung thư tuyên tiên liêt có cấu trúc âm khổng đều và lan tỏa, không thành nhân khu trú).
Hodge và cs [3] tiến hành sinh thiết tuyến tiền liệt phân khu lấy 6 mẫu và phương pháp này được áp dụng trong một thời gian dài. Tương tự, ở Việt Nam sinh thiết tuyến tiền liệt cũng bắt đầu bằng 6 mẫu (ở trung tâm Medic, Bệnh viện Bình Dân). Nhưng theo nhiều báo cáo gần đây, sinh thiết 6 mẫu có tỷ lệ âm tính giả cao [4] và khuyến cáo nên sinh thiết nhiều mẫu hơn, cụ thể là 10-12 mẫu để làm tăng sự phát hiện KTTL và phân độ mô bệnh học theo thang điểm Gleason chính xác hơn [5]. Eichler và cs nghiên cứu chỉ ra sinh thiết 12 mẫu so với 6 mẫu làm tăng tỷ lệ phát hiện ung thư 31% và tỷ lệ biến chứng do sinh thiết không tăng thêm [6].
Tại bệnh viện Việt Đức đã và đang áp dụng kỹ thuật sinh thiết 10 mẫu và hiện chưa có nghiên cứu nào mô tả về giá trị của phương pháp này trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt tại bệnh viện chúng tôi, bởi vậy tôi thực hiện đề tài: “Nghiên cứu giá trị sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đương trực tràng trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt” với hai mục tiêu:
- Mô tả đặc điểm hình ảnh của ung thư tuyến tiền liệt trên siêu âm qua đường trực tràng.
- Xác định giá trị của sinh thiết tuyến tiền liệt dưới hướng dẫn của siêu âm qua đường trực tràng.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ………………………………………………………………… 3
1.1. Giải phẫu tuyến tiền liệt ……………………………………………………………….. 3
1.2. Các phương pháp chẩn đoán hình ảnh tuyến tiền liệt ……………………….. 8
1.3. Chẩn đoán siêu âm tuyến tiền liệt qua đường trực tràng …………………. 10
1.4. Sinh thiết tuy ến tiền liệt dưới hướng dẫn của siêu âm đường trực tràng. . 21
1.5. Tình hình nghiên cứu ung thư tuyến tiền liệt trong nước và thế giới … 30
CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……… 32
2.1. Đối tượng nghiên cứu ………………………………………………………………… 32
2.2. Địa điểm nghiên cứu ………………………………………………………………….. 32
2.3. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………. 32
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………….. 32
2.3.2. Cỡ mẫu nghiên cứu …………………………………………………………….. 32
2.4. Vật liệu nghiên cứu ……………………………………………………………………. 33
2.5. Các biến số nghiên cứu ………………………………………………………………. 35
2.5.1. Các thông tin chung ……………………………………………………………. 36
2.5.2. Đặc điểm ung thư tuyến tiền liệt trên siêu âm đầu dò trực tràng. . 36
2.5.3. Kết quả của giải phẫu bệnh sau sinh thiết ………………………………….. 37
2.5.4. Biến chứng trong và sau sinh thiết ………………………………………… 38
2.6. Các bước nghiên cứu …………………………………………………………………. 38
2.7. Thời gian nghiên cứu …………………………………………………………………. 39
2.8. Phân tích và sử lý số liệu ……………………………………………………………. 39
2.9. Sai số và cách khắc phục ……………………………………………………………. 39
2.10. Đạo đức nghiên cứu …………………………………………………………………. 40
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………… 41
3.1. Thông tin chung của nhóm nghiên cứu ………………………………………… 41
3.2. Đặc điểm ung thư tuyến tiền liệt trên siêu âm qua đường trực tràng … 44
3.3. Giá trị của sinh thiết dưới hướng dẫn siêu âm qua đường trực tràng
trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt ………………………………………… 48
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………. 53
4.1. Thông tin chung của nhóm nghiên cứu ………………………………………… 53
4.2. Đặc điểm của ung thư tiền liệt tuyến trên siêu âm đầu dò trực tràng. .. 57
4.3. Giá trị của sinh thiết dưới hướng dẫn siêu âm qua đường trực tràng
trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt ………………………………………… 64
KÊT LUÂ ̣ N ………………………………………………………………………………………. 77
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
TÀI LIỆU THAM KHẢO
- Nguyễn Hoàng Đức, Nguyễn Đình Hối (2005). Siêu âm ngã trực tràng và sinh thiết tuyến tiền liệt. Tạp chí Y học TPHCM, 9(2),
- Trâ ̀ n Công Hoan , Nguyễ n Thanh Thuy , Lâm Mai Hoa , Nguyễ n LanHương, (2014). Châ ̉ n đoan hình anh ung thư tuyê ́ n tiê ̀ n liê ̣ t . Y ho ̣ c thự chành, 9 (5), 91-95
- Vũ Văn Ty, Nguyễn Văn Học, Phan Văn Hoàng và cs (2010). Kết quả sinh thiết tiền liệt tuyến qua trực tràng dưới hướng dẫn siêu âm. Tạp Chí y Học TPHCM. 1, 543-549.
- Hồ Đức Thưởng (2012). Nghiên cứu mô bệnh học và tỷ lệ bộc lộ một sô dấu ấn miễn dịch trên các mảnh sinh thiết kim ung thư biểu mô tuyến tiền liệt. Luận văn bác sĩ nội trú. Đại học Y Hà Nội.
- Lê Tuấn Khuê, Lê Thanh Chương, Nguyễn Minh Thiên và cs (2010). Chỉ định và kết quả sinh thiết tiền liệt tuyến qua ngã trực tràng trong những trường hợp PSA < 4ng/ml. Tạp chí y học TPHCM, 14(4), 500-504.
- Phan Văn Hoàng, Nguyễn Văn Học, Nguyễn Chí Phong (2009). Sinh thiết tuyến tiền liệt 12 mẫu qua ngã trực tràng tại Bệnh viện Bình Dân.Tạp Chí Y Học TPHCM. 14(1). 448-451.
- Đỗ Trường Thành (2011). Đánh giá kết quả phương pháp sinh thiết tuyến tiền liệt dưới hướng dẫn siêu âm qua trực tràng. Tạp chí Y ho ̣ cthự c hành, (783)-9.
- Nguyễn Đình Minh, Nguyễn Lan Hương, Nguyễn Duy Huề (2011). Giá trị siêu âm qua trực tràng trong sinh thiết tiền liệt tuyến. Tạp chí Y học thực hành, (822)-5. 62-65
- Nguyễn Đình Liên (2011). Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quả sinh thiết dưới hướng dẫn của siêu âm qua đường trực tràng trong xác định ung thư tiền liệt tuyến. Luận văn bác sĩ Nội trú, Đại học Y Hà Nội.
- Đỗ Anh Toàn (2005). Đánh giá vai trò của sinh thiết tiền liệt tuyến qua tầng sinh môn dưới hướng dẫn của TRUS để chẩn đoán sớm ung thư tiền liệt tuyến. Luận văn thạc sỹ y học, Đại học Y Dược TPHCM.
- Vũ Lê Chuyên, Đào Quang Oánh (2011). Khảo sát tỷ lệ ung thư tuyến tiền liệt ở nam giới trên 50 tuổi đến khám tại Bệnh viện Bình Dân . Công trình cấp Thành Phố đã được nghiệm thu 8/2011.
- Trần Văn Sáng (1998). Bướu ác tuyến tiền liệt. Bài giảng bệnh học niệu khoa. Nhà xuất bản Mũi Cà Mau, 251-263
- Vũ Nguyễn Khải Ca, Hoàng Long, Nguyễn Hoài Bắc và cs (2012). Nhận xét đặc điểm lâm sàng và điều trị ung thư tiền liệt tuyến tại khoa tiết niệu bệnh viện Việt Đức từ tháng 1/2010 đến tháng 1/2011. Tạp chí Y Học TPHCM, 16(3), 294-298.
- Lê Quang Trung (2012). Đánh giá kết quả sinh thiết tuyến tiền liệt 12 mẫu qua trực tràng trong chẩn đoán ung thư tuyến tiền liệt. Luận văn thạc sỹ y học. Đại học Y Dược Thành Phố Hồ Chí Minh.