Nghiên cứu hiệu quả dinh dưỡng của dung dịch cao năng lượng tự chế nuôi dưỡng sớm qua ống thông dạ dày cho bệnh nhân nặng tại Bệnh viện Trung ương Huế

Nuôi dưỡng qua ống thông là một phương pháp thường được sử dụng đe hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân nặng ở các bệnh viện [26],[32]. Đây là giải pháp hữu hiệu giúp bảo vệ chức năng đường ruột, tế bào lympho tại ruột được duy trì tốt hơn, giảm nguy cơ nhiễm trùng, phù hợp với sinh lý hơn, an toàn và ít biến chứng hơn so với nuôi dưỡng đường tĩnh mạch, vì vậy nó thường được ưu tiên chọn lựa để nuôi dưỡng bo sung hoặc thay thế cho phương pháp nuôi dưỡng qua đường miệng khi phương pháp này bị hạn chế hoặc không thể thực hiện được trong khi đường tiêu hóa vẫn còn hoạt động [26],[32],[49],[99],[103].

Điều quan trọng đối với phương pháp nuôi dưỡng qua ống thông là phải chọn loại thức ăn phù hợp, đáp ứng được nhu cầu về nước và chất lượng các chất dinh dưỡng cần thiết, đảm bảo vệ sinh an toàn thực pham và không làm tắc ống thông trong suốt quá trình nuôi dưỡng [32],[103]. Do đó các thức ăn có đậm độ năng lượng > 1Kcal/ 1ml thường được chọn dùng để nuôi dưỡng bệnh nhân nhằm đáp ứng nhu cầu điều trị [89],103],[104].

Tại nhiều nước trên thế giới đã có rất nhiều sản pham thương mại dạng dung dịch có đậm độ năng lượng như trên để nuôi dưỡng qua ống thông cho bệnh nhân.

Ớ Việt Nam, trong những năm gần đây có một số sản pham dinh dưỡng nhập ngoại có thể pha chế thành dung dịch nuôi dưỡng qua ống thông, được một số bệnh viện lớn sử dụng. Tuy nhiên những sản pham này thường có giá đắt, chưa phù hợp với điều kiện kinh tế của đa số bệnh nhân Việt Nam nên không thể sử dụng rộng rãi cho mọi bệnh nhân nằm điều trị tại bệnh viện.

Tại một số đơn vị hồi sức cấp cứu ở các bệnh viện, bác sĩ điều trị đã cố gắng hướng dẫn người nhà bệnh nhân chế biến thức ăn để sử dụng cho bệnh nhân ăn qua ống thông nhưng về chất lượng không đáp ứng được yêu cầu nuôi dưỡng bệnh lý vì đậm độ năng lượng thấp và thường hay làm tắc ống thông trong khi nuôi dưỡng. Việc chế biến một dung dịch nuôi dưỡng cho bệnh nhân ăn qua ống thông có đậm độ năng lượng > 1kcalo/ 1ml, đáp ứng được yêu cầu điều trị, đảm bảo vệ sinh và giá thành thấp phù hợp với điều kiện kinh tế của đại đa số bệnh nhân vẫn đang còn là một khó khăn cho hầu hết các bệnh viện trong toàn quốc.

Nhằm sử dụng những thực phẩm tự nhiên, sẵn có, thường được dùng làm thức ăn thông thường tại hầu hết các địa phương ở Việt Nam, giá bình dân, nhiều chất dinh dưỡng như gạo, đậu xanh, trứng gà, dầu ăn và mầm của hạt quả như giá đỗ, là một thực phẩm giàu chất chống oxy hoá và trong thành phần còn có chứa sẵn một số men như proteaza, amylaza … để nghiên cứu chế biến một dung dịch nuôi dưỡng qua ống thông, đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng điều trị cho bệnh nhân nặng và có thể đưa vào sử dụng rộng rãi tại các bệnh viện trong toàn quốc, chúng tôi tiến hành đề tài.

“Nghiên cứu hiệu quả dinh dưỡng của dung dịch cao năng lượng tự chế nuôi dưỡng sớm qua ống thông dạ dày cho bệnh nhân nặng tại Bệnh viện Trung ương Huế ”

Mục tiêu của đề tài:

1. Xây dựng công thức và quy trình chế biến dung dịch cao năng lượng tự chế từ các thực phẩm thường dùng, có sẵn ở Việt Nam .

2. Đánh giá hiệu quả dinh dưỡng của dung dịch nghiên cứu trên bệnh nhân được nuôi dưỡng qua ống thông trong thời gian nằm viện tại Bệnh viện Trung ương Huế.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Các chữ viết tắt và ký hiệu trong luận án

Danh mục bảng

Danh mục các biểu đồ

Danh mục các sơ đồ

Danh mục các ảnh

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1: TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Vai trò và nhu cầu các chất dinh dưỡng đối với bệnh

nhân nặng 3

1.1.1. Vai trò của dinh dưỡng trong điều trị bệnh nhân nặng 3

1.1.2. Nhu cầu các chất dinh dưỡng cho bệnh nhân cần dinh dưỡng hỗ trợ 9

1.2. Các phương pháp hỗ trợ dinh dưỡng cho bệnh nhân trong bệnh viện 11

1.2.1. Nuôi dưỡng qua đường tĩnh mạch 12

1.2.2. Nuôi dưỡng qua đường tiêu hoá 14

1.3. Các chế độ ăn nuôi dưỡng cho bệnh nhân trong bệnh

viện 25

1.3.1. Chế độ ăn lỏng tinh khiết (Clear liquid diets) chứa một

lượng ít không đầy đủ chất dinh dưỡng 25

1.3.2. Chế độ ăn lỏng đầy đủ chất dinh dưỡng (Full liquid

diets) 25

1.3.3. Chế độ ăn nghiền/xay nhuyễn (Pureed diets) 26

1.3.4. Chế độ ăn mềm nhừ (Mechanical soft diets) 26

1.3.5. Chế độ ăn mềm (Soft diets) 26

1.3.6. Chế độ ăn thông thường (Regular or General diets) 26

1.3.7. Chế độ ăn được chấp nhận (Diet as tolerated) 27

1.4. Các công thức dung dịch nuôi dưỡng qua ống thông 27

1.4.1. Những đặc tính của công thức nuôi ăn qua ống thông 27

1.4.2. Công thức chuẩn 30

1.4.3. Công thức đặc biệt 31

1.5. Một số sản phẩm có thể chế biến thành dung dịch nuôi

ăn qua ống thông hiện có tại Việt nam 31

1.5.1. Ensure 31

1.5.2. Berlamin 32

1.5.3. Enplus 32

1.5.4. Calo Sure 32

1.6. Một số yếu tố ảnh hưởng đến dinh dưỡng hỗ trợ cho

bệnh nhân nặng trong bệnh viện 33

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU 34

2.1. Phương pháp xây dựng công thức, quy trình chế biến sản phẩm dung dịch cao năng lượng tự chế từ các thực phẩm thường dùng, sẵn có tại Việt Nam 34

2.1.1. Cách lựa chọn các loại thực phẩm Việt Nam để chế biến

dung dịch trong nghiên cứu 34

2.1.2. Phương pháp thiết kế xây dựng công thức 39 2.1.3. Phương pháp thiết kế xây dựng quy trình kỹ thuật chế

biến dung dịch nuôi dưỡng qua ống thông 40

2.2. Đối tượng nghiên cứu 44

2.3. Chất liệu nghiên cứu 44

2.3.1. Dung dịch cao năng lượng tự chế tại bệnh viện Trung

ương Huế 44

2.3.2. Sản phẩm dinh dưỡng Calo Sure 45

2.3.3. Dụng cụ nuôi dưỡng và cân đo bệnh nhân 46

2.4. Phương pháp nghiên cứu 49

2.4.1. Thiết kế nghiên cứu 49

2.4.2. Phương pháp nuôi dưỡng 52

2.4.3. Các chỉ tiêu theo dõi và đánh giá 53

2.5. Xử lý số liệu nghiên cứu 59

Chương 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 62

3.1. Kết quả xây dựng công thức và quy trình chế biến dung dịch cao năng lượng tự chế từ các thực phẩm thường

dùng có sẵn ở Việt Nam 62

3.1.1. Công thức và thành phần dinh dưỡng của dung dịch 62

3.1.2. Quy trình kỹ thuật chế biến dung dịch nuôi dưỡng qua

ống thông 66

3.1.3. Kết quả cảm quan của dung dịch 69

3.1.4. Một số vi khuẩn chỉ điểm đối với an toàn vệ sinh của

dung dịch 71

3.1.5. Giá trị dinh dưỡng và kinh tế của sản phẩm 72

3.2. Đặc điểm của bệnh nhân nghiên cứu khi nhập viện 73

3.2.1. Giới tính 73

3.2.2. Tuổi 74

3.2.3. Phân loại bệnh 74

3.2.4. Các biểu hiện bệnh lý trên lâm sàng và cận lâm sàng 75

3.3. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân trước

khi nuôi dưỡng qua ống thông 77

3.4. Hiệu quả dinh dưỡng của dung dịch nghiên cứu trên

bệnh nhân được nuôi dưỡng qua ống thông trong thời

gian nằm viện tại bệnh viện Trung ương Huế 81

9 • • • • 9 9

3.4.1. Đánh giá sự dung nạp khẩu phần ăn của bệnh nhân 81

3.4.2. Đánh giá sự thay đổi tình trạng dinh dưỡng của bệnh

nhân sau khi nuôi dưỡng qua ống thông 85

Chương 4: BÀN LUẬN 97

4.1. Những đặc điểm nổi trội của dung dịch tự chế bằng thực phẩm địa phương nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày cho

bệnh nhân nặng 97

4.1.1. Công thức và thành phần dinh dưỡng của dung dịch tự

chế 97

4.1.2. Quy trình kỹ thuật thao tác chế biến dung dịch 101

4.1.3. Đánh giá về cảm quan và vệ sinh an toàn thực phẩm của

dung dịch tự chế 101

4.1.4. Đánh giá sự tiện ích và hiệu quả kinh tế của sản phẩm 105

4.2. Đánh giá bệnh nhân trước khi can thiệp 107

4.2.1. Đặc điểm chung về đối tượng nghiên cứu 107

4.2.2. Các biểu hiện lâm sàng và xét nghiệm cận lâm sàng liên

quan đến dinh dưỡng 108

4.2.3. Đánh giá tình trạng dinh dưỡng trước khi nuôi dưỡng

qua ống thông 110

4.3. Hiệu quả nuôi dưỡng qua ống thông cho bệnh nhân

nặng của dung dịch tự chế 113

4.3.1. Sự dung nạp khẩu phần ăn trong thời gian nuôi dưỡng 113

4.3.2. Sự thay đoi tình trạng dinh dưỡng của bệnh nhân sau

nuôi dưỡng 114

4.4. Tính khả thi của dung dịch tự chế bằng thực phẩm địa phương nuôi dưỡng qua ống thông dạ dày 122

KẾT LUẬN 125

KHUYẾN NGHỊ 128

DANH MỤC CÁC BÀI BÁO CỦA TÁC GIẢ ĐÃ CÔNG BỐ VỀ NỘI DUNG CHỦ YẾU VÀ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 129

CỦA LUẬN ÁN 130

TÀI LIỆU THAM KHẢO 143

PHỤ LỤC