Nghiên cứu hình thái cấu trúc mô xương đốt bàn chân nam giới người Viêt trưởng thành dưới ảnh hưởng của dung dịch ướp bảo quản

Xương là bô khung nâng đỡ cơ thể và bảo vê các cơ quan nôi tạng trong cơ thể. Mô xương là hình thái thích nghi đâc biêt của mô liên kết. Mô xương được cấu tạo bởi các tế bào, các thành phần sợi và chất can bản. Xương có gân, cơ và các dây chằng bám vào, vì vây xương có ý nghĩa quan trọng góp phần duy trì hình dáng đại thể của cơ thể. Giảm tính bền vững của xương về lâu dài có thể dẫn đến làm thay đổi các vùng giải phẫu định khu tương ứng trên bề mät da [3], [4], [5]. Hâu quả của quá trình này có thể làm biến dạng hình dáng từng vùng hoäc toàn bô cơ thể.

Trong quá trình ướp bảo quản lâu dài thi thể phục vụ mục đích chiêm ngưỡng, vấn đề quan trọng là phải đảm bảo cho thi thể giữ được những đường nét đâc trưng như lúc sinh thời. Đổng thời, quá trình ướp bảo quản lâu dài phải đảm bảo duy trì được đô bền vững của các mô thi thể. Vì vây, giữ gìn tính toàn vẹn cấu trúc và duy trì đô bền vững của các mô thi thể trong đó có mô xương là môt vấn đề có ý nghĩa quan trọng trong nhiêm vụ ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ tham viếng [2], [23].

Như chúng ta đã biết, quá trình ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ chiêm ngưỡng là môt công nghê phức tạp. Trong quá trình này, người ta phải tiến hành qua nhiều giai đoạn kế tiếp nhau, đổng thời phải sử dụng kết hợp rất nhiều loại hoá chất khác nhau như formalin, cổn.. .với các loại nổng đô khác nhau [3], [5], [7] nhằm đảm bảo giữ được những đường nét đâc trưng như lúc sinh thời và duy trì được tính toàn vẹn cấu trúc và đô bền vững của các mô thi thể. Các hoá chất này từ lâu đã được sử dụng để cố định hầu hết các mô phục vụ cho mục đích nghiên cứu mô học, giải phẫu bênh lý và lưu giữ bênh phẩm.

Mô xương có đặc điểm khác với các mô mềm là trong thành phần của nó, ngoài chất hữu cơ còn có các chất khoáng [1], [10], [11], [13], [23]. Các hoá chất được sử dụng trong quá trình ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ chiêm ngưỡng có tác đông đến mô xương và đặc biêt là chất khoáng xương như thế’ nào ? đây là môt vấn đề cần được quan tâm nghiên cứu [13], [23].

Đã có nhiều công trình nghiên cứu của các tác giả trong nước và nước ngoài đề cạp đến mô xương. Trong đó, nhiều tài liêu đề cạp đến cấu trúc hình thái mô xương trên kính hiển vi quang học và hiển vi điên tử truyền qua. Tuy nhiên, viêc ứng dụng hiển vi điên tử quét để nghiên cứu làm sáng tỏ thêm về môt số đặc điểm cấu trúc hình thái của mô xương còn ít được đề cạp đến. Đặc biêt, vấn đề nghiên cứu đặc điểm cấu trúc hình thái và thành phần hoá học của mô xương trong quá trình ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ chiêm ngưỡng đang là môt nhiêm vụ cấp thiết được đặt ra. Ở Viêt Nam, chưa thấy công bố những công trình nghiên cứu tổng thể cả về lĩnh vực hình thái cấu trúc cũng như hoá sinh mô xương trong quá trình ướp bảo quản thi thể lâu dài phục vụ thăm viếng. Xuất phát từ thực tế’ đó, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu hình thái cấu trúc mô xương đốt bàn chân nam giới người Viêt trưởng thành dưới ảnh hưởng của dung dịch ướp bảo quản” với những mục tiêu sau:

1. Xác định một số đặc điểm, cấu trúc hình thái và thành phần hoá học của xương đốt bàn chân nam giới người Việt trưởng thành.

2. Đánh giá ảnh hưởng của dung dịch cố định formalin 10%, cồn ethylic 20%c và dung dịch bảo quản III đến cấu trúc hình thái xương đốt bàn chân nam giới người Việt trưởng thành.

3. Xác định những biến đổi về độ pH, hàm lượng calci và phosphat của dung dịch formalin 10%c, cồn ethylic 20%c và dung dịch bảo quản III dùng trong mô hình bảo quản dài ngày xương đốt bàn chân nam giới người Việt trưởng thành.

MỤC LỤC

Trang

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các sơ đổ Danh mục các hình ảnh Danh mục các biểu đổ

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Sơ lược lịch sử ướp bảo quản thi thể 3

1.2. Ướp bảo quản thi thể ở Việt Nam 10

1.3. Các hoá chất sử dụng trong ướp bảo quản thi thể 12

1.4. Một số đặc điểm cấu trúc hình thái và hoá sinh mô xương 16

1.5. ý nghĩa của xương trong vấn đề ướp bảo quản thi thể 31

1.6. Lựa chọn các mẫu xương trong quá trình nghiên cứu 31

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 33

2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN cứu 3 3

2.2. Phương pháp nghiên cứu 35

2.2.1. Phương pháp nghiên cứu mô xương ở mức vi thể 35

2.2.2. Nghiên cứu mô xương bằng kính hiển vi điện tử truyền qua 37

2.2.3. Nghiên cứu hình ảnh khoáng hoá mô xương bằng kính hiển 39

vi điện tử quét

Trang

2.2.4. Nghiên cứu hình ánh collagen trong chất căn bản mô 40 xương bằng kính hiển vi điên tử quét

2.2.5. Phương pháp xác định pH các dung dịch cố định và bảo 42

quản các mẫu xương

2.2.6. Phương pháp xác định calci bằng phép đo quang phổ hấp 43

thụ nguyên tử

2.2.7. Phương pháp xác định phosphat bằng trắc quang 46

2.2.8. Phương pháp xác định 3 thành phần chính của xương 48

2.2.9. Đo đường kính ống Havers, kích thước hê thống Havers 49

toàn vẹn, khoảng cách giữa các ống Havers

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 50

3.1. Nghiên cứu xương đốt bàn chân nam giới người Việt (lứa 50

tuổi 20 – 44 tuổi)

3.1.1. Kết quả nghiên cứu hình thái học 5 0

3.1.2. Kết quả nghiên cứu thành phần hoá học của xương đốt bàn 61

chân nam giới người Việt trưởng thành (lứa tuổi 20-44

tuổi).

3.2. Đánh giá ảnh hưởng của dung dịch formalin 10% trong quá 63

trình cố định đến cấu trúc hình thái xương đốt bàn chân nam

giới người Việt trưởng thành, sự biến đổi độ pH, hàm lượng calci và phosphat của dung dịch.

3.3. Đánh giá ảnh hưởng của dung dịch cồn ethylic 20% trong 80

quá trình bảo quản đến cấu trúc hình thái xương đốt bàn

chân nam giới người Việt trưởng thành, sự biến đổi độ pH, hàm lượng calci và phosphat của dung dịch.