Nghiên cứu hình thái lâm sàng, mô bệnh học và đối chiếu với phẫu thuật của u nang và rò giáp – lưỡi

Luận văn Nghiên cứu hình thái lâm sàng, mô bệnh học và đối chiếu với phẫu thuật của u nang và rò giáp – lưỡi.U nang và rò giáp lưỡi (thyroglossal duct cyst) là bệnh lý bẩm sinh thường gặp trong tai mũi họng, chủ yếu gặp ở trẻ em. Bệnh hình thành là do sự tồn tại của ống giáp lưỡi, ống này được tạo bởi sự di chuyển của tuyến giáp trong thời kỳ bào thai, từ vị trí lỗ tịt ở đỉnh V lưỡi đến vị trí bình thường của nó là ở trước sụn khí quản thứ 2 và thứ 3.

Theo thống kê cho thấy, khoảng 70% các nang bẩm sinh vùng cổ giữa là nang ống giáp lưỡi [1], [2]. Các nghiên cứu dịch tễ cho thấy tỷ lệ nang ống giáp lưỡi chiếm khoảng 7% dân số [1], [2]. Trên thế giới, u nang và rò giáp lưỡi đứng hàng thứ 2 trong các bệnh lý vùng cổ ở trẻ em. Việc chẩn đoán u nang và rò giáp – lưỡi nhiều khi khó khăn do các thể lâm sàng dạng đa dạng, đôi khi dễ bị nhầm lẫn một số bệnh lý u khác, nhất là với bệnh tuyến giáp lạc chỗ, dẫn đến sai lầm trong điều trị.
Trên thế giới, u nang và rò giáp lưỡi đứng hàng thứ 2 trong các bệnh lý vùng cổ ở trẻ em. Theo Sistrunk trong phẫu thuật u nang và rò giáp – lưỡi cần cắt thân xương móng và lấy bỏ khối cơ đáy lưỡi có chứa đường rò từ phía trên xương móng tới sát lỗ tịt, theo cách thức phẫu thuật này thì tỉ lệ tái phát sau phẫu thuật là 0 – 5% [3]. Cho đến nay phương pháp phẫu thuật này vẫn còn được áp dụng và được xem là phương pháp điều trị triệt để nhất u nang và rò giáp – lưỡi [3], [4], [5]. Ở Việt Nam, bệnh gặp với tỷ lệ tương đối cao. Nguyễn Thị Tố Uyên nghiên cứu từ tháng 3 năm 2000 đến tháng 3 năm 2001 tại bệnh viên Tai Mũi Họng TW thì u nang và rò giáp – lưỡi chiế m 77,05% bệnh lý vùng cổ giữa [4].  Biểu hiện lâm sàng của u nang và rò giáp – lưỡi nghèo nàn, nên trên thực tế lâm sàng đôi khi chẩn đoán nhầm với bệnh lý khác ở vùng cổ giữa, xử trí và điều trị phẫu thuật vẫn còn tái phát. Ở Việt Nam, từ trước đến nay đã có một số công trình nghiên cứu về nang và rò giáp lưỡi nhưng không nhiều, đặc biệt là vấn đề thể lâm sàng, nhất là các thể lâm sàng ít gặp như thể u nang trên xương móng, u nang trong lưỡi… Bên cạnh đó vấn đề nghiên cứu về mô bệnh học của u nang và rò giáp lưỡi cũng chỉ mới được nghiên cứu bước đầu, và cũng chưa có báo cáo nào về trường hợp nào ung thư ống giáp lưỡi.
Chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu hình thái lâm sàng, mô bệnh học và đối chiếu với phẫu thuật của u nang và rò giáp – lưỡi” với các mục tiêu sau:
1.    Mô tả hình thái lâm sàng, mô bệnh học u nang và rò giáp – lưỡi.
2.    Đối chiếu hình thái lâm sàng, mô bệnh học với phẫu thuật,đánh giá kết quả phẫu thuật u nang và rò giáp – lưỡi.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương 1: TỔNG QUAN    3
1.1.    LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU    3
1.1.1.    Thế giới    3
1.1.2.    Việt nam    4
1.2.    PHÔI THAI HỌC    4
1.2.1.    Sự phát sinh và hình thành cung    mang    4
1.2.2.    Sự hình thành và di chuyển của tuyến giáp    6
1.2.3.    Những bất thường vùng cung mang giữa    7
1.3.    LIÊN QUAN GIẢI PHẪU ĐƯỜNG GIÁP LƯỠI VÀ XƯƠNG MÓNG . 9
1.3.1.    Giải phẫu vùng xương móng    9
1.3.2.    Đường đi của đường giáp lưỡi    12
1.4.    HÌNH THÁI LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA U NANG VÀ RÒ
GIÁP – LƯỠI    14
1.4.1.    Lâm sàng    14
1.4.2.    Cận lâm sàng    16
1.4.3.    Mô bệnh học    17
1.5.    CHẨN ĐOÁN    19
1.5.1.    Chẩn đoán xác định: Dựa vào các hình thái lâm sàng và cận lâm sàng trên. … 19
1.5.2.    Chẩn đoán phân biệt    19
1.6.    TIẾN TRIỂN CỦA U NANG VÀ RÒ GIÁP LƯỠI    20
1.7.    ĐIỀU TRỊ U NANG VÀ RÒ GIÁP LƯỠI    21
1.7.1.    Phẫu thuật: Là phương pháp điều trị duy nhất và có hiệu quả    21
1.7.2.    Các phương pháp điều trị khác    24
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    26
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    26
2.1.1.    Tiêu chuẩn chọn lựa bệnh nhân    26
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    26
2.2.    Phương pháp nghiên cứu    27 
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    27
2.2.2.    Các nội dung và thông số nghiên cứu    27
2.2.3.    Các bước tiến hành nghiên cứu    30
2.2.4.    Phương tiện nghiên cứu    31
2.2.5.    Địa điểm nghiên cứu    32
2.3.    Phương pháp xử lý số liệu    32
2.4.    Đạo đức nghiên cứu    33
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    34
3.1.    Hình thái lâm sàng và mô bệnh học của u nang và rò giáp lưỡi    34
3.1.1.    Hình thái lâm sàng    34
3.1.2.    Mô bệnh học nang và ống rò giáp lưỡi    43
3.2.    ĐỐI CHIẾU HÌNH THÁI LÂM SÀNG, MÔ BỆNH HỌC VÀ PHẪU THUẬT. 4 9
3.2.1.    Đối chiếu hình thái lâm sàng với mô bệnh học    49
3.2.2.    Đối chiếu với phẫu thuật    52
3.2.3.    Đánh giá kết quả phẫu thuật    53
Chương 4: BÀN LUẬN    56
4.1.    HÌNH THÁI LÂM SÀNG VÀ MÔ BỆNH HỌC U NANG VÀ RÒ
GIÁP LƯỠI    56
4.1.1.    Hình thái lâm sàng    56
4.1.2.    Mô bệnh học    63
4.2.    Đối chiếu hình thái lâm sàng, mô bệnh học và phẫu thuật    66
4.2.1.    Đối chiếu hình thái lâm sàng với mô bệnh học    66
4.2.2.    Đối chiếu hình thái lâm sàng với phẫu thuật    68
4.2.3.    Đánh giá kết quả phẫu thuật    69
KẾT LUẬN    71
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

1.  Cardesa  A.,  Slootweg  P.I.,  (2006).  Pathology  of  the  Head  and  Neck. Springer: 263 – 280. 

2.  Song-I Yang(2013)Papillary carcinoma arising from thyroglossal ductcyst  with  thyroid  and  lateral  neck  metastasis.  International  Journal  of Surgery Case Reports Vol. 4, pp 704-707. 

3.  Hernan  Goldsztein,  Andleeb  Khan,  Kevin  D.  Pereira  (2009), Thyroglossal  duct  cyst  excision—The  Sistrunk  procedure.  Operative Techniques in Otolaryngology-Head and Neck Surgery,V 20, pp 256-259. 

4.  Nguyễn ThịTốUyên (2001),  Đặc  điểm u nang và rò giáp lưỡi gặp tại viện tai mũi họng trung ương, Luận văn bác sỹnội trú, Trường Đại Học Y Hà Nội. 

5.  Nguyễn Văn Thái (2013),Nghiên cứu đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và kết quảphẫu thuật u nang và rò giáp lưỡi, kỷyếu hội nghịTai Mũi Họng toàn quốc lần thư16, tr 495 – 508. 

6.  Mickel  A.  Thomas  C,  (1983),  Management  of  recurrent  thyroglossal anomalies, Arch Otolaryngol,– Vol 109, Jan, pp 34 –36. 

7.  Allard  R.  (1982),  The  thyroglossal  cyst.  Head  Neck  Surg  5:134-146. Vol. 5, pp. 134 – 146. 

8.  Sade  J.  Rosen  G,(1968), Thyroglossal  duct  cyst  and  tracts:  A histological and histochemical study, Am OtolRhinolLaryngol, Vol 77, pp 34 – 36. 

9.  Trường Đại Học Y Hà Nội (2000),Giải Phẫu bệnh học, Nhà xuất bản y học. tr. 530 – 576. 

10.  Nguyễn Vượng (1993), Các loại mô học u tuyến giáp. Phân loại mô học các khối u. Vol. II, tr. 1 – 67. 

11.  Nguyễn Vượng,(1981),Chẩn  đoán tếbào học một sốbệnh tuyến giáp qua chọc hút tổn thương bằng kim nhỏ, luận văn Tiến sỹy học, BộY tế- trường đại học y Hà Nội. 

12.  Trần  Ngọc  Lương,(2005),  Nghiên cứu  về  đặc  điểm  lâm  sàng,  cận lâm sàng và kết quả  điều trịphẫu thuật bệnh u nang giáp móng.Bệnh Viện Nội Tiết TW. 

13.  Langman J. (2006).Third week of development: a trilaminar germ disc.Medical embryology.  The William and Wilkin Co. Baltimore, Londono.pp 65-87. 

14.Lê Minh Kỳ(2002).  Nghiên cứu một số  đặc  điểm bệnh học nang và rò bẩm sinh vùng cổbên tại Viện TMH trung ương. Luận văn tiến sỹy học. Đại học y Hà Nội. 

15.  Nguyễn Văn Hữu (2012),  Nghiên cứu  đặc  điểm lâm sàng, mô học của nang và rò khe mang I. Luận văn thạc sỹ y học. Đại Học Y Hà Nội. 

16. ĐỗKính (1998),Phôi thai học và ứng dụng trong lâm sàng, Nhà xuất bản y học. tr. 569 – 600. 

17.  Trần  Văn  Hạnh  (1998),  Phôi  thai  học  người,  Nhà  xuất  bản  quân  đội nhân dân, Hà Nội. 

18.Moore K. (1988). The developing human 3rd ed. Philadelphia, Saunders: 1210 – 1260. 

19.  Organ  GM,  Organ  CH  Jr  (2000). Thyroid  gland  and  surgery  of  the thyroglossal duct: exercise in applied embryology. 

20.  Shahin  A,  Burroughs  FH,  Kirby  JP,  (2005).  Thyroglossal  duct  cyst:  a cytopathologic study of 26 cases, Diagn Cytopathol, Vol 33, pp 365–369. 

21.  Zabro  R.T,  (1983),  Thymopharyngeal  duct  cyst:  A  form  of  cervical thymus, Ann Oto Rhino Laryngo, 92, pp 284– 288. 

22.  Trịnh Văn Minh (2004),Giải Phẫu người,  Nhà xuất bản y học.Vol. I, tr. 517 – 534. 

23.  ĐỗXuân Hợp(1976), Giải Phẫu Đại Cương Giải Phẫu Đầu Mặt Cổ, Nhà xuất bản y học, tr.115 – 146. 

24.  Nguyễn Hoàng Sơn, (1996), Góp phần nghiên cứu nhiễm khuẩn hô hấp trên  ởtrẻem qua  điều tra theo dõi  ởmột sốvùng tại Việt Nam,luận án tiến sỹy học, Trường Đại Học Y Hà Nội. 

25.  Lê Văn Lợi (1994),U nang và  đường rò của dây giáp lưỡi, Các phẫu thuật thông thường tai mũi họng,  Phẫu thuật họng – thanh – thực quản. tr. 75 – 77. 

26.  Zivaljevic  V.,  Bozic  V,  (2006). Papillary  Carcinoma  in  a  Thyroglossal Duct Cyst. Acta chir belg,106: pp 252-253. 

27.  Kandogan T, Erkan N., Vardar E., (2008).Papillary carcinoma arising in a thyroglossal duct cyst with associated microcarcinoma of the thyroid and  without  cervical  lymph  node  metastasis: a  case  report.  Journal  of Medical Case Reports 2:pp 41- 43. 

28.  Shelke  V.N.,  Raut  W.K.,  (2012).  Papillary  thyroid  carcinoma  of thyroglossal  duct  cyst0;  a  case  report  and  review  of  the  literature. Journal of Pathology of Nepal.2: pp 328 – 330. 

29.  Naghavi S.E., Jalali M.M., (2003).Papillary carcinoma of thyroglossal duct cyst. Med Sci Monit;9(7): pp 67-70. 

30.  Ishay A., Elmalah I., Luboshitzky R., (2008).Papillary Carcinoma in a Thyroglossal Duct Cyst.IMAJ;10:pp 312–313. 

31.  Eryılmaz M.A., Toy H., (2011).  Primary Papillary Thyroid Carcinoma in The Thyroglossal Cyst. Over Eighty Months FollowUp.  Eur J Gen Med; 8(1):pp 69-71. 

32.  Iynen  I.,  Bozkus  F.,  San  I.,  (2010). Papillary  carcinoma  of  the thyroglossal  duct  cyst  in  a  12-year-old  girl.  International  Journal  of Pediatric Otorhino-laryngology Extra 6: pp 92–94. 

33.  Telander  R,  Filston  H  (1992),  Review  of  head  and  neck  lesions  in infancy and childhood. Surg Clin North Am 72:pp 1429-1447. 

34. Ward P, Strahan R, Acquarelli M, Harris P (1970), The many faces of cysts of the thyroglossal duct.  Trans Am Acad Ophthalmol Otolaryngol; 74:pp 310-318. 

35.  Cote D, Sturgis E, Peterson T, Miller R (1995),Thyroglossal duct cyst carcinoma: an unusual case of Hürthle cell carcinoma. Otolaryngol Head Neck Surg 113:pp153-156. 

36.  Hays LL, Marlowe JF, Jr (1968),Papillary adenocarcinoma arising in a thyroglossal duct cyst. Laryngoscope; 78: pp 2189-2203. 

37. Butler  E,  Dickey  J,  Shill  O,  Shalak  E  (1969),  Carcinoma  of  the thyroglossal duct remnant. Laryngoscope; 79: pp 264-271. 

38.  Al-Sindi K., Al Hilli F., Nagaraj V., Hameed T., (2008). Papillary Carcinoma of Thyroglossal Duct Cyst.  Bahrain Medical Bulletin,  3(9): pp 1 – 7. 

39.  Gnepp  D.  R.,  (2009). Diagnostic  surgical  pathology  of  the  head  and neck. Saunders Elsevier, 2th: pp 839 – 875. 

40.  LiVolsi V, Perzin K, Savetsky L (1974).Carcinoma arising in median ectopic  thyroid  (including  thyroglossal  duct  tissue).  Cancer; 34:1303-1315. 

41.  Leon Barners, (2009), Surgical pathology of the head and neck.  Thirth edition. 

42.  Võ Tấn (1993). Tai mũi họng thực hành.  Nhà xuất bản y học chi nhánh Thành phốHồChí Minh.Vol. III, tr. 283 – 289. 

43.  Ali  I.  Swaid  and  Ahmed  Y.  Al-Ammar  (2008), Management  of Thyroglossal Duct Cyst, The Open Otorhinolaryngology Journal, Vol 2, pp.26-28. 

44.  Langmann  J.  (1975), Medical  embryology  3rd  ed.  Baltimore,  Md: Williams & Wilkins, pp 1520 – 1598. 

45. Reede  D,  Bergeron  R,  Som  P.  (1985),  CT  of  thyroglossal  duct  cysts. Radiology157:pp121-125. 

46.  Filston H (1989).  Common lumps and bumps of the head and neck in infants and children. Pediatr Ann; 18:pp180-186. 

47.  Som P, Sacher M, Lanzieri C, et al (1985),Parenchymal cysts of the lower neck. Radiology; 157:pp 399-406