Luận án NGHIÊN CứU KếT QUả ĐIềU TRị CAN THIệP BệNH NHÂN HộI CHứNG ĐộNG MạCH VàNH CấP BằNG STENT PHủ THUốC Có POLYMER Tự TIÊU.Hội chứng động mạch vành cấp bao gồm cơn đau thắt ngực không ổn định, Nhồi máu cơ tim ST không chênh và Nhồi máu cơ tim ST chênh [8].Can thiệp động mạch vành qua da ngày nay đã trở thành một biện pháp điều trị hiệu quả bệnh nhân bị Hội chứng động mạch vành cấp.Stent động mạch vành bằng kim loại đối diện với nguy cơ tái hẹp sau can thiệp khá cao, ƣớc tính theo các nghiên cứu từ 20-25% [89]. Nguyên nhân chính gây tái hẹp là do hiện tƣợng tăng sinh quá mức lớp nội mạc và tế bào cơ trơn thành mạch.Stent động mạch vành phủ thuốc đƣợc phủ lên bề mặt stent một lớp polymer có mang thuốc ức chế tăng sinh nội mạc và tế bào cơ trơn thành mạch, nhờ đó mà hạn chế đƣợc nguy cơ tái hẹp [107]. Tuy nhiên nguy cơ xuất hiện huyết khối lại cao hơn so với stent kim loại thƣờng [62]. Tỷ lệ huyết khối trong stent nói chung từ 0,5-3,1%. Tỷ lệ tử vong và nhồi máu cơ tim do huyết khối trong stent tƣơng ứng là 45-75% và 25-65% [62], [128].
Các thế hệ stent phủ thuốc liên tục đƣợc nghiên cứu cải tiến, từ thiết kếkhung kim loại, lớp polymer mang thuốc tƣơng thích sinh học cho đến loại thuốc phủ. Thế hệ stent phủ thuốc thứ hai với khung kim loại mỏng hơn, lớp polymer tƣơng thích sinh học hơn, phủ thuốc Everolimus (stent Xience V, Xience Prime, Abbort Vascular, USA và stent Promus Element, Boston Scientific USA) đã đƣợc chứng minh tốt hơn stent kim loại thƣờng và stent phủ thuốc thế hệ 1 qua nhiều nghiên cứu lớn ở nƣớc ngoài và cho đến nay vẫn đƣợc coi là stent tiêu chuẩn trong can thiệp động mạch vành. Không dừng lại ở đó, xuất phát từ những giả thiết cho rằng lớp polymer mang thuốc tồn tại vĩnh viễn có thể là một trong những nguyên nhân gây huyết khối muộn, thế hệ stent phủ thuốc mới xuất hiện với việc cải tiến lớp polymer mang thuốc tự phân huỷ theo thời gian sau khi đã hoàn thành nhiệm vụ giải phóng thuốc 2cùng với công nghệ phủ thuốc áp thành hứa hẹn an toàn và hiệu quả đối với các bệnh nhân hội chứng mạch vành cấp có chỉ định can thiệp động mạch vành qua da [25], [35], [40], [62], [85]. Một trong những loại stent thuộc thế hệ này đƣợc sử dụng đầu tiên tại một số trung tâm tim mạch can thiệp trong nƣớc là stent phủ thuốc Biolimus A9 công nghệ áp thành trên nền polymer sinh học tự tiêu theo thời gian. Nhiều nghiên cứu trên thế giới về loại stent mới này đã cho kết quả tốt khi so sánh với stent phủ thuốc thế hệ hai. Tỷ lệ tái hẹp theo nghiên cứu Leader là 6,7%, tỷ lệ huyết khối muộn 1,9% [136].
Nghiên cứu Compare 2, tỷ lệ tái can thiệp là 2,1%, tỷ lệ huyết khối là 0,8%[97], [111]. Đối tƣợng bệnh nhân của bệnh viện Hữu nghị thƣờng cao tuổi, mắc nhiều bệnh phối hợp, có sinh lý bệnh đặc trƣng khác với ngƣời trẻ tuổi. Việc can thiệp động mạch vành qua da cho đối tƣợng này thƣờng gặp khó khăn về mặt thủ thuật cũng nhƣ đối mặt với nhiều nguy cơ sau can thiệp. Thực tế đã có một số nghiên cứu về đặc điểm bệnh lý động mạch vành ở những bệnh nhân trên 75 tuổi. Việc nghiên cứu về đặc điểm lâm sàng, xét nghiệm cũng nhƣ hình thái tổn thƣơng động mạch vành ở đối tƣợng bệnh nhân này là cần thiết. Hiện nay ở Việt Nam vẫn chƣa có nghiên cứu nào chi tiết và đầy đủ đánh giá kết quả và sự an toàn của stent phủ thuốc có polymer tự tiêu trong điều trị can thiệp động mạch vành qua da. Do đó chúng tôi tiến hành nghiên cứu trên những bệnh nhân Hội chứng mạch vành cấp tại bệnh viện Hữu nghị nhằm hai mục tiêu sau:
1. Khảo sát đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng, các yếu tố nguy cơ và đặc điểm tổn thương ĐMV của bệnh nhân Hội chứng động mạch vành cấp được điều trị can thiệp ĐMV qua da tại bệnh viện Hữu nghị.
2. Đánh giá kết quả của phương pháp can thiệp ĐMV qua da sử dụng stent phủ thuốc Biolimus A9 có polymer tự tiêu theo thời gian trong điều trị bệnh nhân Hội chứng động mạch vành cấp.
MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục hình
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
CHƢƠNG 1: TỔNG QUAN ………………………………………………………………… 3
1.1. ĐẠI CƢƠNG HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP …………………. 3
1.1.1. Định nghĩa Hội chứng động mạch vành cấp …………………………….. 3
1.1.2. Cơ sở sinh lý bệnh Hội chứng động mạch vành cấp …………………. 3
1.1.3. Chẩn đoán và điều trị Hội chứng mạch vành cấp không có ST chênh 9
1.1.4. Chẩn đoán và điều trị Nhồi máu cơ tim cấp có ST chênh ………… 14
1.2. LỊCH SỬ PHÁT TRIỂN CỦA STENT ĐỘNG MẠCH VÀNH ………… 21
1.2.1. Stent kim loại thƣờng ………………………………………………………….. 22
1.2.2. Stent phủ thuốc thế hệ 1 ………………………………………………………. 23
1.2.3. Stent phủ thuốc thế hệ thứ 2 …………………………………………………. 26
1.2.4. Stent phủ thuốc có polymer mang thuốc tự tiêu theo thời gian …. 28
1.2.5. Stent động mạch vành tự tiêu sinh học ………………………………….. 30
1.3. NHỮNG NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN STENT PHỦ THUỐC
BIOLIMUS A9 CÓ POLYMER TỰ TIÊU TRONG ĐIỀU TRỊ CAN THIỆP
BỆNH NHÂN HỘI CHỨNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CẤP ……………………… 32
1.3.1. Stent phủ thuốc Biolimus A9 có polymer tự tiêu trong điều trị can
thiệp động mạch vành qua da nói chung ……………………………….. 33
1.3.2. Stent phủ thuốc Biolimus A9 có polymer tự tiêu trong điều trị can
thiệp bệnh nhân Hội chứng mạch vành cấp ……………………………. 36
CHƢƠNG 2: ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……… 39
2.1. ĐỐI TƢỢNG NGHIÊN CỨU ……………………………………………………….. 39
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn bệnh nhân ……………………………………………. 39
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ ……………………………………………………………… 39
2.2. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………………………………………………… 40
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu …………………………………………………………….. 40
2.2.2. Phƣơng pháp lựa chọn đối tƣợng nghiên cứu …………………………. 40
2.2.3. Quy trình chụp và can thiệp động mạch vành qua da ………………. 41
2.2.4. Các tiêu chuẩn sử dụng trong nghiên cứu ………………………………. 45
2.2.5. Địa điểm và phƣơng tiện nghiên cứu …………………………………….. 56
2.3. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC NGHIÊN CỨU …………………………………………….. 60
2.4. XỬ LÝ SỐ LIỆU …………………………………………………………………………. 60
CHƢƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………… 62
3.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG, CẬN LÂM SÀNG VÀ TỔN THƢƠNG
ĐỘNG MẠCH VÀNH CỦA CÁC BỆNH NHÂN HỘI CHỨNG ĐỘNG
MẠCH VÀNH CẤP ĐƢỢC CAN THIỆP ĐỘNG MẠCH VÀNH QUA DA . 62
3.1.1. Đặc điểm lâm sàng ……………………………………………………………… 62
3.1.2. Đặc điểm cận lâm sàng ……………………………………………………….. 66
3.1.3. Đặc điểm tổn thƣơng động mạch vành ………………………………….. 69
3.2. KẾT QUẢ CAN THIỆP ĐỘNG MẠCH VÀNH QUA DA BẰNG
STENT PHỦ THUỐC BIOLIMUS A9 CÓ POLYMER TỰ TIÊU …………… 73
3.2.1. Kết quả về thủ thuật can thiệp ………………………………………………. 73
3.2.2. Kết quả điều trị bệnh nhân …………………………………………………… 76
3.2.3. Biến chứng của can thiệp động mạch vành qua da ………………….. 76
3.3. KẾT QUẢ THEO DÕI THEO THỜI GIAN BỆNH NHÂN HỘI
CHỨNG MẠCH VÀNH CẤP ĐƢỢC ĐẶT STENT PHỦ THUỐC
BIOLIMUS A9 CÓ POLYMER TỰ TIÊU ……………………………………………. 77
3.3.1. Kết quả theo dõi lâm sàng ……………………………………………………. 77
3.3.2. Kết quả theo dõi men tim …………………………………………………….. 79
3.3.3. Kết quả theo dõi tuân thủ điều trị thuốc chống kết tập tiểu cầu …….. 80
3.3.4. Theo dõi các biến cố tim mạch chính sau đặt stent phủ thuốc có
polymer tự tiêu …………………………………………………………………… 81
3.3.5. Huyết khối trong Stent ………………………………………………………… 82
3.3.6. Tái hẹp trong Stent sau can thiệp động mạch vành bằng stent phủ
thuốc có polymer tự tiêu ……………………………………………………… 83
3.3.7. Nhận xét một số yếu tố nguy cơ của tái hẹp sau can thiệp ĐMV
qua da ở bệnh nhân Hội chứng động mạch vành cấp bằng stent
phủ thuốc có polymer tự tiêu ……………………………………………….. 85
CHƢƠNG 4: BÀN LUẬN …………………………………………………………………. 87
4.1. ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA BỆNH NHÂN
HỘI CHỨNG MẠCH VÀNH CẤP ĐƢỢC ĐIỀU TRỊ CAN THIỆP ĐỘNG
MẠCH VÀNH QUA DA TẠI BỆNH VIỆN HỮU NGHỊ ………………………….. 87
4.1.1. Đặc điểm về tuổi và giới ……………………………………………………… 87
4.1.2. Đặc điểm về các yếu tố nguy cơ tim mạch …………………………….. 87
4.1.3. Đặc điểm về thể bệnh Hội chứng mạch vành cấp ……………………. 88
4.1.4. Đặc điểm suy tim trên lâm sàng ……………………………………………. 88
4.1.5. Đặc điểm xét nghiệm ………………………………………………………….. 89
4.1.6. Đặc điểm điện tim ………………………………………………………………. 89
4.2. KẾT QUẢ TỔN THƢƠNG ĐỘNG MẠCH VÀNH CỦA BỆNH NHÂN
HỘI CHỨNG VÀNH CẤP ĐƢỢC ĐIỀU TRỊ CAN THIỆP ĐỘNG MẠCH
VÀNH QUA DA ………………………………………………………………………………… 90
4.2.1. Vị trí và số tổn thƣơng động mạch vành ………………………………… 90
4.2.2. Đặc điểm tổn thƣơng động mạch vành ………………………………….. 91
4.2.3. Dòng chảy động mạch vành trƣớc can thiệp …………………………… 92
4.3. K Ế T QU Ả S Ớ M CỦ A PHƢƠNG PHÁP CAN THI Ệ P Đ ỘNG M Ạ CH VÀNH
B Ằ NG STENT PH Ủ THU Ố C BIOLIMUS A9 CÓ POLYMER T Ự TIÊ U …………… 92
4.3.1. Kết quả thành công về mặt thủ thuật …………………………………….. 92
4.3.2. Kết quả thành công về lâm sàng …………………………………………… 94
4.1. KẾT QUẢ THEO DÕI DỌC TRONG 12 THÁNG SAU ĐẶT STENT
PHỦ THUỐC BIOLIMUS A9 CÓ POLYMER TỰ TIÊU ………………………. 95
4.4.1. Biến cố tim mạch chính trong quá trình theo dõi ……………………. 95
4.4.2. Huyết khối trong Stent ………………………………………………………… 98
4.4.3. Tỷ lệ tái hẹp trong Stent …………………………………………………….. 100
4.4.4. Hình thái và vị trí tái hẹp trong Stent …………………………………… 101
4.4.5. Bƣớc đầu nhận xét một số yếu tố nguy cơ của bệnh nhân tái hẹp
sau can thiệp động mạch vành qua da bằng stent phủ thuốc
Biolimus A9 có polymer tự tiêu …………………………………………. 103
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………….. 112
KIẾN NGHỊ ……………………………………………………………………………………. 114
DANH MỤC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN
QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤc
NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1. Bùi Long, Nguyễn Quang Tuấn, Lê Văn Thạch (8/2015), ―Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng của bệnh nhân Hội chứng mạch vành cấp tại bệnh viện Hữu nghị Hà Nội‖, Tạp chí Y Học Việt Nam, 433(2), tr 76-81.
2. Bùi Long, Nguyễn Quang Tuấn, Lê Văn Thạch (10/2015), ―Nhận xétkết quả can thiệp điều trị bệnh nhân Hội chứng mạch vành cấp bằng stent phủ thuốc có polymer tự tiêu tại bệnh viện Hữu nghị‖, Tạp chí Y học Việt Nam, 435 (1), tr 131135.