Nghiên cứu kết quả điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt được quản lý tại Trung tâm y tế quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ năm 2017

Luận văn tốt nghiệp bác sĩ y học dự phòng Nghiên cứu kết quả điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt được quản lý tại Trung tâm y tế quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ năm 2017.Bệnh tâm thần phân liệt (TTPL) đang ngày càng phổ biến trên toàn cầu và là bệnh mạn tính, dễ tái phát, để lại gánh nặng bệnh tật cũng như gánh nặng kinh tế cho gia đình và cộng đồng. Do vậy, muốn điều trị hiệu quả cũng như dự phòng tái phát bệnh thì phải chữa bênh sớm từ khi mới bắt đầu khởi phát, uống thuốc đều đặn liên tục và theo dõi người bệnh gần như suốt đời. Ngoài ra, để người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống và dễ dàng tái hòa nhập cộng đồng thì liệu pháp tâm lý, liệu pháp lao động và phục hồi chức năng tái thích ứng xã hội là quan trọng [9],[25].
Bệnh tâm thần phân liệt chiếm khoảng 1% tổng số DALYs vào năm 2002 và là bệnh phổ biến nhất trong các triệu chứng rối loạn tâm thần. Tỷ lệ mắc mới của tâm thần phân liệt hằng năm là 10-70/100000 dân [9]. Như vậy, số lượng bệnh nhân tâm thần phân liệt là rất lớn, nhưng thực tế tại hầu hết các quốc gia hệ thống y tế không đủ khả năng cung cấp thuốc cũng như tư vấn tâm lý học lâu dài cho bệnh nhân. Bên cạnh đó, sự hiểu biết về bệnh tâm thần phân liệt cũng như sự hỗ trợ từ cộng đồng đối với người bệnh là việc làm vô cùng rất quan trọng trong công tác điều trị và dự phòng tái phát.

Nhiều nghiên cứu cho thấy tỷ lệ bệnh tâm thần phân liệt tại Việt Nam là xấp xỉ 1 triệu người [9]. Tuy Chương trình Bảo vệ sức khỏe tâm thần cộng đồng thuộc Chương trình Mục tiêu y tế quốc gia do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt năm 1999, nhưng trên thực tế cho thấy ngành Tâm thần học còn gặp rất nhiều khó khăn do tính xã hội hoá chưa cao, một bộ phận chính quyền các cấp và nhân dân chưa thấy hết những tổn hại tâm lý xã hội, phát triển kinh tế do bệnh tâm thần phân liệt gây ra cho gia đình và cộng đồng [6]. Bằng chứng là tại Cần Thơ đã triển khai chương trình Chăm sóc sức khỏe cộng đồng trên 100% quận/huyện, thế nhưng quá trình thực hiện vẫn còn gặp khá nhiều khó khăn như thiếu nguồn nhân lực – vật lực và đặc biệt kỹ năng về phục hồi chức
2
năng cho người bệnh tâm thần còn rất thấp [24]. Cho nên, nhằm hiểu rõ nguyên nhân, tình hình để đưa ra hướng giải pháp hữu hiệu nhất cho vấn đề gặp phải trên, tại Cần Thơ đã có nhiều nghiên cứu khoa học về kết quả điều trị bệnh nhân tâm thần phân liệt đang được quản lý tại cộng đồng. Điển hình như nghiên cứu của Nguyễn Thái Bình về kết quả điều trị và các yếu tố liên quan của 110 người bệnh tâm thần phân liệt tại quận Cái Răng có 58,2% bệnh nhân có cải thiện hay nghiên cứu của Lại Thế Thập trên 200 bệnh nhân tâm thần phân liệt tại quận Ninh Kiều cho kết quả 75% bệnh nhân cải thiện [1],[24]. Tuy nhiên, qua kết quả nghiên cứu thấy rằng tỷ lệ người bệnh cải thiện các kỹ năng để hòa nhập cộng đồng chưa cao so với tỷ lệ 88% bệnh tâm thần phân liệt được quản lý ở xã/phường theo Chương trình mục tiêu y tế – Dân số giai đoạn 2016-2020 [22]. Vì thế, để có thêm dữ liệu nhằm bổ sung cho kết quả trên và đề ra các biện pháp hỗ trợ hiệu quả trong công tác điều trị cũng như dự phòng tái phát tâm thần phân liệt tại cộng đồng, tôi đề nghị làm một nghiên cứu tương tự với tên đề tài:
“Nghiên cứu kết quả điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt được quản lý tại Trung tâm y tế quận Cái Răng, thành phố Cần Thơ năm 2017” với các mục tiêu cụ thể như sau:
1. Đánh giá kết quả điều trị ở cộng đồng của bệnh nhân tâm thần phân liệt được quản lý tại Trung tâm y tế quận Cái Răng năm 2017.
2. So sánh thay đổi kết quả điều trị ở cộng đồng của bệnh nhân tâm thần phân liệt được quản lý tại Trung tâm y tế quận Cái Răng năm 2017 với 2015.
3. Tìm hiểu những thuận lợi, khó khăn và giải pháp về công tác quản lý và chăm sóc bệnh nhân tâm thần phân liệt ở cộng đồng của cán bộ phụ trách và người chăm sóc

MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC BIỂU
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………………. 1
Chương 1 TỔNG QUAN TÀI LIỆU ………………………………………………………… 3
1.1. Khái quát về tâm thần phân liệt ……………………………………………………………. 3
1.2. Đánh giá và đặc điểm ảnh hưởng kết quả điều trị tâm thần phân liệt……….. 14
1.3. Chương trình chăm sóc sức khỏe tâm thần …………………………………………… 16
1.4. Các nghiên cứu về tâm thần phân liệt ………………………………………………….. 20
Chương 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ………………. 23
2.1. Đối tượng nghiên cứu………………………………………………………………………… 23
2.2. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………………………. 23
2.3. Y đức trong nghiên cứu ……………………………………………………………………… 31
Chương 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………….. 33
3.1. Đặc điểm mẫu nghiên cứu ………………………………………………………………….. 33
3.2. Kết quả điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt ……………………………….. 34
3.3. Sự thay đổi kết quả điều trị và trạng thái tâm thần sơ bộ sau hai năm của
bệnh nhân tâm thần phân liệt …………………………………………………………….. 40
3.4. Những thuận lợi, khó khăn và giải pháp về chăm sóc và quản lý điều trị
bệnh nhân tâm thần phân liệt tại cộng đồng ………………………………………… 41
Chương 4 BÀN LUẬN …………………………………………………………………………… 48
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu ………………………………………….. 48
4.2. Kết quả điều trị của người bệnh tâm thần phân liệt ……………………………….. 494.3. So sánh sự thay đổi kết quả điều trị năm 2017 so với năm 2015 ở bệnh
nhân tâm thần phân liệt …………………………………………………………………….. 54
4.4. Những thuận lợi, khó khăn và giải pháp về chăm sóc và quản lý điều trị
bệnh nhân tâm thần phân liệt tại cộng đồng. ……………………………………….. 55
4.5. Điểm mạnh và hạn chế của nghiên cứu ……………………………………………….. 59
KẾT LUẬN …………………………………………………………………………………………… 61
1. Kết quả điều trị của bệnh nhân tâm thần phân liệt ……………………………………. 61
2. Sự thay đổi kết quả điều trị và trạng thái tâm thần sơ bộ sau 2 năm …………… 61
3. Thuận lợi, khó khăn và giải pháp về chăm sóc và quản lý tâm thần phân liệt
tại cộng đồng. ………………………………………………………………………………….. 61
KIẾN NGHỊ………………………………………………………………………………………….. 63
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC 1
PHỤ LỤC 2
PHỤ LỤC 3 8

DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm chung của mẫu nghiên cứu (n=115) …………………………… 333
Bảng 3.2. Đánh giá kỹ năng tự phục vụ bản thân so với lúc mới phát bệnh
(n=115) …………………………………………………………………………………. 344
Bảng 3.3. Đánh giá kỹ năng làm việc nhà so với lúc mới phát bệnh (n=115) . 344
Bảng 3.4. Đánh giá kỹ năng xã hội cơ bản so với lúc mới phát bệnh (n=115) 355
Bảng 3.5. Đánh giá các kỹ năng lao động so với lúc mới phát bệnh (n=115) .. 355
Bảng 3.6. Đánh giá kỹ năng thư giãn, giải trí so với lúc mới phát bệnh
(n=115) …………………………………………………………………………………. 355
Bảng 3.7. Đánh giá kỹ năng hoạt động xã hội so với lúc mới phát bệnh
(n=115) …………………………………………………………………………………. 366
Bảng 3.8. Đánh giá kỹ năng bảo quản, sử dụng thuốc so với lúc mới phát
bệnh (n=115) …………………………………………………………………………. 366
Bảng 3.9. Kết quả điều trị theo đặc điểm chung (n=115) …………………………… 388
Bảng 3.10. Kết quả điều trị theo số lần tái phát, tần suất tái khám,
sự tuân thủ điều trị thuốc (n=115) ……………………………………………. 388
Bảng 3.11. Kết quả điều trị theo thực trạng uống rượu/bia, hút thuốc lá
(n=115) ……………………………………………………………………………….. 3939
Bảng 3.12. Kết quả điều trị theo giờ ngủ trung bình mỗi ngày, tham gia
giải trí và tần suất tham gia giải trí (n=115) …………………………….. 3939
Bảng 3.13. Kết quả điều trị theo đặc điểm sinh hoạt trong gia đình (n=115) 4040
Bảng 3.14. Thay đổi 7 kỹ năng sau 2 năm điều trị (n=101) ……………………… 4040
Bảng 3.15. Thay đổi kết quả điều trị và tâm thần sơ bộ sau 2 năm (n=101).. 4141DANH MỤC BIỂU
Biểu đồ 3.1. Kết quả điều trị của người bệnh theo 7 kỹ năng (n=115)…………. 377
Biểu đồ 3.2. Kết quả kiểm tra sơ bộ trạng thái tâm thần theo MMSE ………….. 37