NGHIÊN CỨU KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ HÀNH VI CỦA BỐ MẸ CÁC TRẺ BỊ HEN PHẾ QUẢN ĐIỀU TRỊ TẠI BỆNH VIỆN
NGHIÊN CỨU KIẾN THỨC, THÁI ĐỘ VÀ HÀNH VI CỦA BỐ MẸ CÁC TRẺ BỊ HEN PHẾ QUẢN ĐIỀU TRỊ TẠI BỆNH VIỆN
Lê Trọng Chiểu, Thái Văn Lệ, Nguyễn Thị Phương Lan, Trần Thị Tuyền
Trung tâm Y tế huyện Phong Điền
TÓM TẮT
Hen phế quản là bệnh mãn tính đường hô hấp phổ biến nhất trên thế giới, là gánh nặng của xã hội đối với cả trẻ em và người lớn. Đặc biệt trong những thập niên gần đây số lượng người mắc hen phế quản ngày càng có xu hướng tăng lên[1,8,9].
Qua nghiên cứu cắt ngang mô tả và phỏng vấn 120 bà mẹ có con bị hen điều trị tại bệnh viện Phong điền, chúng tôi nhận thấy: số bà mẹ biết con bị hen khi các dấu hiệu ho 73,3%; khò khè 94,2% và khò khè tái đi tái lại 66,7%. 85,8% bà mẹ cho rằng hen là bệnh do thời tiết; 29,2% bà mẹ cho rằng hen có yếu tố gia đình và 4,2% bà mẹ cho rằng hen có liên quan đến môi trường.
Hen là bệnh hay tái phát chiếm tỷ lệ cao nhất 54,2%; và bệnh mãn tính chỉ chiếm 14,2%. Các dấu hiệu giúp bà mẹ nhận biết dấu hiệu nặng bệnh hen của con lần lượt là: khò khè nhiều 40,8%; khó thở 40%; thở mệt 10,8%; thở gắng sức 5,8% và tím tái 1,7%.
Kiến thức về điều trị bệnh hen: tạm thời chiếm tỷ lệ 58,3%; bệnh tự lành 22,5% và dự phòng lâu dài chiếm tỷ lệ 19,2%.
ĐẶT VẤN ĐỀ
Hen phế quản là bệnh mãn tính đường hô hấp phổ biến nhất trên thế giới, là gánh nặng của xã hội đối với cả trẻ em và người lớn. Đặc biệt trong những thập niên gần đây số lượng người mắc hen phế quản ngày càng có xu hướng tăng lên[1,8,9].
Hiện nay cả thế giới có 300 triệu người hen, dự kiến năm 2025 con số này là 400 triệu người. Tỷ lệ hen trẻ em dao động từ 1-30% tùy theo từng vùng , từng quốc gia và vùng lãnh thổ[8].
Theo tổ chức y tế thế giới (1995) tỷ lệ hen người lớn là 5 %, ở trẻ em là 10%. Tỷ lệ hen có xu hướng tăng nhiều, cứ khoảng 10 năm tỷ lệ hen tăng lên từ 25-50%. Hen trẻ em thường gặp nhiều hơn ở các vùng đô thị và hơn 80% bệnh nhân hen khởi phát bệnh trước 6 tuổi.
Tại Hoa Kỳ, một báo cáo thống kê cho biết tỷ lệ mắc hen phế quản tăng lên gấp đôi trong vòng 20 năm lại đây[10]. Theo khuyên cáo của Hội Lao và bệnh phổi Việt Nam tại Hội nghị khoa học năm 2005, Đông Nam Châu Á là khu vực có độ lưu hành bệnh hen phế quản với mức độ gia tăng nhanh nhất: Malaxia 9,7%; Indonexia 8,2%; Philippin 11,8%; Thái lan 9,2%; Singapor 14,3% và Việt Nam 5%. Và cũng tại các nước Đông Nam Á, trong 20 năm từ 1974-1994, tỷ lệ hen phế quản tăng 3-4 lần, nhất là trẻ em dưới 15 tuổi. Ở Việt Nam, tỷ lệ dân số mắc hen khoảng 5%, trong đó tỷ lệ này ở trẻ em tiếp tục gia tăng từ 4% năm 1984 lên 11,6% năm 1994. Theo BV Phạm ngọc Thạch năm 1995 tỷ lệ hen trẻ em trên 7 tuổi tại TP HCM là 3,2%. Tại BV Nhi đồng I tỷ lệ khò khè ở trẻ em 12-13 tuổi là 29,1%. Tại Hà nội, tỷ lệ hen ở trẻ em từ 5-11 tuổi là 13,9%.
Hen phế quản là dẫn đầu nguyên nhân ốm đau trong những bệnh mãn tính như nghỉ học, đi cấp cứu và nhập viện. Hen điển hình bắt đầu sớm từ thời thơ ấu với tấn công sớm và mạnh mẽ đối với trẻ nam. Trong tình hình gia tăng hen phế quản ở trẻ em như hiện nay, việc chẩn đoán, điều trị cắt cơn và kiểm soát dự phòng hen ở trẻ em chưa được thống nhất và phổ biến. Công tác điều trị còn nhiều khó khăn do người bệnh, thân nhân người bệnh và thầy thuốc còn thiếu kiến thức, đặc biệt là tư vấn cho gia đình và bệnh nhi quan tâm đúng mức đến các cấp độ của bệnh để có kế hoạch điều trị và kiểm soát phù hợp nhằm từng bước hạn chế các gánh nặng cho gia đình và toàn xã hội, đưa lại cuộc sống tốt đẹp có hiệu quả, học tập và phát triển thành một trẻ khoẻ mạnh.
Gánh nặng toàn cầu do hen không chỉ thể hiện bằng các dịch vụ y tế mà còn còn thể hiện chi phí do hen tính theo đầu người ngày một tăng, bao gồm chi phí trực tiếp và chi phí gián tiếp. Theo tổ chức Y Tế Thế Giới, bệnh hen gây tổn phí cho nhân loại lớn hơn chi phí 2 căn bệnh hiểm nghèo của thế kỷ là lao và HIV cộng lại[7].
Xuất phát từ những vấn đề trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: Nghiên cứu kiến thức, thái độ và hành vi của bố mẹ các trẻ bị hen phế quan điều trị tại Bệnh viện Phong Điền với các mục tiêu sau:
1- Tìm hiểu kiến thức, thái độ và hành vi của cha mẹ có con bị hen phế quản điều trị tại Bệnh viện Phong Điền.
2- Xác định một số yếu tố liên quan đến kiến thức, thái độ và hành vi của cha mẹ có con bị hen phế quản.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất