Nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu cột sống cổ đoạn C3 – C7, ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương

Nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu cột sống cổ đoạn C3 – C7, ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương.Chấn thương cột sống cổ là một chấn thương nặng nề, để lại cho người bệnh nhiều di chứng và biến chứng nguy hiểm, là một thảm họa đối với người bệnh và gia đình người bệnh. Tỉ lệ tử vong, tàn phếtrong chấn thương cột sống cổthấp (từC3 đến C7) cao hơn nhiều so với chấn thương cột sống lưng – thắt lưng do tủy ởvùng này có rất nhiều chức năng quan trọng ảnh hưởng đến khảnăng sống còn của người bệnh. 

Điều trịngoại khoa gãy cột sống cổthấp do chấn thương có nhiều phương pháp phẫu thuật khác nhau. Đểvào được cột sống cổcó hai đường vào là đường cổtrước và đường cổsau. Các nghiên cứu cho thấy có thểlàm cứng cột sống cổbằng cách bắt nẹp vít vào thân đốt sống, khối bên hay cuống của đốt sống. Hiện nay trên thếgiới vẫn còn nhiều quan điểm khác nhau và các phương pháp điều trịphẫu thuật khác nhau. 

Phẫu thuật theo đường cổsau: Năm 1979 tác giảRoy Cammile R. [100] lần đầu tiên báo cáo phương pháp bắt vít vào khối bên cột sống cổthấp. 

Năm 1987 Magerl F. [81] cũng sửdụng phương pháp bắt vít vào khối bên nhưng với điểm vào và góc vít khác hẳn. Năm 1994 Abumi [17], một tác giả ở Nhật sửdụng phương pháp bắt vít vào cuống đốt sống cổthấp.Việc sửdụng các loại vít, chiều dài của vít, vịtrí, góc bắt vít, bắt vít qua một vỏxương hay hai vỏxương đối với các tác giảcũng rất khác nhau. 

Phẫu thuật theo  đường cổtrước: Năm 1958 phẫu thuật này  được 

Cloward R. tiến hành và lần đầu tiên được báo cáo trên y văn [41]. Kỹthuật 

này bao gồm việc cắt bỏthân đốt sống, đĩa đệm. Thay thếvào đó là mảnh xương ghép lấy từxương chậu. Lúc bấy giờnẹp vít cột sống cổchưa được sử dụng, sau mổbệnh nhân cần mang nẹp cổtrong thời gian ba tháng. 

ỞViệt Nam, nghiên cứu giải phẫu cột sống cổ ứng dụng trong lâm sàng chưa nhiều. Các mốc giải phẫu của cột sống cổ, chiều dài của vít, hướng đi của vít đều dựa vào các tài liệu nghiên cứu trên người châu Âu. Điều này không phù hợp trên người Việt Nam, nhiều trường hợp vít bắt quá dài, quá ngắn nên không đạt được độvững, gây đau kéo dài sau mổ. Vì vậy chúng tôi thực hiện đềtài: “Nghiên cứu một số đặc điểm giải phẫu cột sống cổ đoạn C3 – C7, ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương” với hai mục tiêu: 

– Xác định kích thước các đốt sống cổthấp (từC3 đến C7) ởngười Việt Nam trên xác và hình ảnh chụp cắt lớp vi tính. 

– Ứng dụng trong phẫu thuật cột sống cổthấp do chấn thương bằng nẹp vít qua đường cổtrước, đường cổsau

MỤC LỤC 

Trang 

Trang phụbìa 

Lời cam đoan 

Mục lục 

Danh mục các chữ, ký hiệu viết tắt trong luận án 

Danh mục các bảng 

Danh mục các biểu đồ

Danh mục các hình 

ĐẶT VẤN ĐỀ……………………………………………………………………………………… 1 

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU………………………………………………….. 3 

1.1. Đặc điểm giải phẫu sinh lý cột sống và tủy sống…………………………. 3 

1.1.1. Đặc điểm giải phẫu chung các đốt sống……………………………………… 4 

1.1.2. Đặc điểm giải phẫu cột sống đoạn cổ………………………………………. 5 

1.1.3. Các cơcổ……………………………………………………………………………. 13 

1.1.4. Chuyển động học cột sống cổ……………………………………………….. 13 

1.1.5. Mối liên quan giữa giải phẫu lớp nông vùng cổvà cột sống cổ……….. 14 

1.1.6. Động mạch đốt sống (vertebralis artery) ………………………………… 15 

1.1.7. Tủy sống ……………………………………………………………………………. 16 

1.2. Chấn thương đốt sống cổthấp và điều trị…………………………………. 18 

1.2.1. Thương tổn giải phẫu…………………………………………………………… 18 

1.2.2. Điều trịphẫu thuật chấn thương cột sống cổ…………………………… 25 

CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………….. 35 

2.1. Đối tượng nghiên cứu…………………………………………………………….. 35 

2.1.1. Nhóm 1 ……………………………………………………………………………… 35 

2.1.2. Nhóm 2 ……………………………………………………………………………… 35 

2.2. Phương pháp nghiên cứu………………………………………………………… 35 

2.2.1. Thiết kếnghiên cứu …………………………………………………………….. 35 

2.2.2. Chọn mẫu và cỡmẫu nghiên cứu ………………………………………….. 35 

2.2.3. Phương pháp nghiên cứu ……………………………………………………… 36 

2.2.4. Phương pháp xửlý sốliệu ……………………………………………………. 51 

2.2.5. Thiết kếmẫu nghiên cứu ……………………………………………………… 51 

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢNGHIÊN CỨU………………………………………………. 53 

3.1. Nghiên cứu giải phẫu cuống đốt sống cổthấp …………………………… 55 

3.1.1. Kích thước cuống đốt sống cổthấp ……………………………………….. 55 

3.1.2. Khoảng gian cuống (IPD)…………………………………………………….. 58 

3.1.3. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía dưới (PIRD) ……… 59 

3.1.4. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía trên (PSRD) ……… 59 

3.1.5. Góc đi ra của rễthần kinh (REA) ………………………………………….. 60 

3.1.6. Đường kính rễthần kinh (NRD)……………………………………………. 62 

3.1.7. Góc ngang của cuống MAP(A ) ……………………………………………. 62 

3.1.8. Góc dọc của cuống MAP(S) …………………………………………………. 63 

3.1.9. Đường kính trước sau thân đốt sống (CL)………………………………. 64 

3.1.10. Chiều ngang của thân đốt sống (CW)…………………………………… 65 

3.1.11. Chiều cao thân đốt sống ởmặt trước (CHa)………………………….. 66 

3.1.12. Chiều cao thân đốt sống ởmặt sau CHp ………………………………. 67 

3.1.13. Chiều cao đĩa đệm ởmặt trước (DHa) …………………………………. 67 

3.1.14. Chiều cao đĩa đệm ởmặt sau (DHp) ……………………………………. 68 

3.1.15. Chiều dày khối bên (W)……………………………………………………… 68 

3.1.16. Chiều cao khối bên (H)………………………………………………………. 68 

3.1.17. Chiều trước sau khối bên (T)………………………………………………. 69 

3.2. Nghiên cứu trên hình chụp cắt lớp vi tính 128 lát cắt…………………. 70 

3.2.1. Góc nhỏnhất cần thiết đểtránh động mạch đốt sống (α)………….. 70 

3.2.2. Góc lớn nhất đảm bảo vít qua hai vỏxương của khối bên (β) …… 72 

3.2.3. Chiều dài từmặt sau của khối bên đến bờsau của lỗngang (d) … 73 

3.2.4. Chiều dài tối thiểu đểvít qua hai vỏxương (t)………………………… 74 

3.2.5. Chiều dày khối bên (W)……………………………………………………….. 75 

3.2.6. Chiều cao khối bên (H)………………………………………………………… 76 

3.2.7. Chiều trước sau khối bên (T)………………………………………………… 76 

3.2.8. Góc mặt khớp……………………………………………………………………… 77 

3.2.9. Đường kính trước sau thân đốt sống (CL)………………………………. 78 

3.2.10. Đường kính trước sau ống sống (CD) ………………………………….. 79 

3.2.11. ChỉsốTorg ………………………………………………………………………. 80 

3.3. So sánh một sốkích thước đo ởtrên xác và đo trên CT- Scan …….. 81 

3.3.1. So sánh đường kính trước sau của thân đốt sống đo trên xác và 

đo trên CT- Scan ………………………………………………………………… 81 

3.3.2. So sánh chiều cao khối bên…………………………………………………… 82 

3.3.3. So sánh chiều dày khối bên ………………………………………………….. 82 

3.3.4. So sánh chiều trước sau khối bên ………………………………………….. 83 

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN…………………………………………………………………… 84 

4.1. Một số đặc điểm cột sống cổthấp ởngười Việt Nam…………………. 84 

4.1.1. Đặc điểm tuổi, giới của hai nhóm nghiên cứu…………………………. 84 

4.1.2. Cuống………………………………………………………………………………… 85 

4.1.3. Góc ngang của cuống ………………………………………………………….. 87 

4.1.4. Góc dọc của cuống………………………………………………………………. 89 

4.1.5. Khoảng gian cuống ……………………………………………………………… 90 

4.1.6. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía dưới…………………. 90 

4.1.7. Khoảng cách giữa cuống và rễthần kinh phía trên ………………….. 91 

4.1.8. Góc đi ra của rễthần kinh…………………………………………………….. 92 

4.1.9. Đường kính rễthần kinh………………………………………………………. 92 

4.1.10. Chiều ngang của thân đốt sống……………………………………………. 93 

4.1.11. Chiều cao thân đốt sống đo ởmặt trước……………………………….. 93 

4.1.12. Chiều cao thân đốt sống đo ởmặt sau ………………………………….. 94 

4.1.13. Đường kính trước sau thân đốt sống ……………………………………. 94 

4.1.14. Đường kính trước sau ống sống…………………………………………… 95 

4.1.15. ChỉsốTorg ………………………………………………………………………. 96 

4.2. Khối bên đốt sống cổthấp………………………………………………………. 97 

4.2.1. Chiều dày khối bên ……………………………………………………………… 97 

4.2.2. Chiều cao khối bên ……………………………………………………………… 97 

4.2.3. Chiều trước sau khối bên ……………………………………………………… 97 

4.2.4. Góc nhỏnhất cần thiết đểtránh động mạch đốt sống (α)………….. 98 

4.2.5. Góc lớn nhất đảm bảo vít qua hai vỏxương của khối bên (β) …. 101 

4.2.6. Chiều dài từmặt sau của khối bên đến bờsau của lỗngang (d) . 102 

4.2.7. Chiều dài tối thiểu đểvít qua hai vỏxương (t)………………………. 103 

4.2.8. Góc mặt khớp……………………………………………………………………. 104 

4.2.9. So sánh chiều trước sau khối bên và chiều dài từmặt sau của 

khối bên đến bờsau của lỗngang (d) ………………………………….. 105 

4.3. Ứng dụng phẫu thuật chấn thương đốt sống cổthấp…………………. 105 

4.3.1. Trong phẫu thuật qua đường cổsau …………………………………….. 105 

4.3.2.Trong phẫu thuật qua đường cổtrước ………………………………….. 110 

CHƯONG 5 KẾT LUẬN ………………………………………………………………….. 113 

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐCÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN………………………………. 114 

TÀI LIỆU THAM KHẢO 

PHỤLỤC 

DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU CỦA TÁC GIẢ

ĐÃ CÔNG BỐCÓ LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN 

1.  Nguyễn Hùng Minh, Trương Thiết Dũng(2011), “Nghiên cứu đánh giá một sốchỉtiêu kết xương cột sống cổthấp hình ảnh CT-Scan người Việt Nam”, Tạp chí Y – dược học quân sự, (Sốchuyên đềHội nghịkhoa học kỹthuật Bệnh viện 175 lần thứ18), tr. 117 – 120. 

2.  Trương Thiết Dũng, Nguyễn Hùng Minh(2011), “Nghiên cứu giải phẫu cuống cung cột sống cổthấp”, Tạp chí Y – dược học quân sự, (Sốchuyên đề Hội nghịkhoa học kỹthuật Bệnh viện 175 lần thứ18), tr. 168 – 171

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Tiếng Việt

1.Trần Ngọc Anh (2006), Nghiên cứu kích thước cột sống cổ trên X Quang và MRI ở người Việt trưởng thành bình thường và người có biểu hiện lâm sàng thoái hóa cột sống cổ, Luận án tiến sỹ y học, Học viện Quân Y, Hà Nội.

2.Trần Ngọc Anh, Nguyễn Văn Chương (2003), “Nghiên cứu đường kính trước sau ống sống cổ, chỉ số Pavlov ở nhóm người trưởng thành bình thường và người có bệnh lý cột sống cổ”, Tạp chí y dược học quân sự, (1), tr. 31-36.

3.Nguyễn Văn Công (2000), “Các chỉ số đo thông dụng cột sống cổ người Việt Nam bình thường trên phim X- Quang nghiêng”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học, tr. 39-46.

4.Phạm Đăng Diệu (2010), “Cơ mạc đầu mặt”, Giải phẫu đầu mặt cổ, Nhà xuất bản y học, thành phố Hồ Chí Minh, tr. 90 – 125.

5.Nguyễn Quốc Dũng (1999), “Giải phẫu X quang cột sống”, Bài giảng giám định Y khoa chuyên ngành chẩn đoán hình ảnh”, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, tr. 50-58.

6.Nguyễn Thị Ánh Hồng (1998), “Hình ảnh cộng hưởng từ và chấn thương cột sống cổ thấp”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học lần thứ 3, tr. 43-46.  

7.Phạm Ngọc Hoa (2008), “Hình ảnh CT”, CT cột sống, Nhà xuất bản y học, thành phố Hồ Chí Minh, tr. 36 – 41.

8.Vũ Hùng Liên (2006), “Chấn thương cột sống cổ thấp”, Chấn thương cột sống – tủy sống và những vấn đề cơ bản, Nhà xuất bản y học, Hà Nội,     tr. 73 – 107.

9.Vũ Đức Mối, Hoàng Văn Lương, Lê Gia Vinh  (2001), “Cột sống”, Bài giảng giải phẫu học, 1,  Học viện Quân y,  tr. 07-14.

10.Voõ Vaên Nho (1995), “Ñieàu trò chaán thöông coät soáng coå vaø thoaùt vò ñóa ñeäm coå baèng phöông phaùp Cloward vaø Robinson”, Hoäi nghò khoa hoïc Vieät – UÙc veà Phaãu thuaät Thaàn kinh, tr. 12-14.

11.Nguyễn Phong, Võ Xuân Sơn (1998), “Các thương tổn chấn thương cột sống và tủy sống”, Hướng dẫn thực hành cấp cứu ngoại thần kinh,        tr. 153-175.

12.Nguyễn Quang Quyền (1998), “Cột sống cổ”, Bài giảng giải phẫu học, 2, tr. 7 – 12.

13.Võ Văn Sĩ (1999),  “Điều trị gãy cột sống cổ C3-C7 bằng phương pháp mổ nắn, néo ép và hàn xương lối sau”, Hội nghị chuyên đề và tập huấn cột sống học lần thử 3, tr. 33-42.

14.Hà Kim Trung (1998), “Điều trị chấn thương cột sống cổ dưới  bằng phẫu thuật qua đường cổ trước”, Y học Việt Nam, 6, tr. 59-62

15.Lê Gia Vinh, Trần ngọc Anh, Nguyễn Văn Chương (2005), “Nghiên cứu các kích thước và chỉ số cột sống cổ ở người Việt trưởng thành bình thường”, Những vấn đề nghiên cứu cơ bản trong khoa học sự sống, Nhà xuất bản khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, tr. 857- 860.

16.Dương Chạm Uyên, Hà Kim Trung (1999), “Điều trị phẫu thuật cột sống cổ bằng đường mổ trước”, Hội nghị Việt-Út về Ngoại Thần kinh,  tr. 25-26.

Tiếng Anh

17.Abumi K. et al. (1994), “Transpedicular screw fixation for traumatic lesions of the middle and lower cervical spine: description of the techniques and preliminary report”, J. Spinal Disord, 7, pp. 19-28.

18.Abumi K., Kaneda K. (1997), “Pedicle screw fixation for nontraumatic lesions of the cervical spine”, Spine, 22, pp. 1853-1863.

19.Abumi K. et al. (2000), “Complications of pedicle screw fixation in reconstructive surgery of the cervical spine”, Spine, 25, pp. 962-969

20.Abuzayed Bashar et al. (2010), “Anatomic basis of anterior and posterior instrumentation of the spine: morphometric study”, Surg. Radiol. Anat, 32, pp. 75-85.

21.Agur R. (2009), “Neck”, Grant Atlas of Anatomy, pp. 748-778.

22.Al Barbarawi  et al. (2011), “Decompressive cervical  laminectomy and lateral mass screw-rod arthrodesis. Surgical analysis and outcome”, Scoliosis, 6, pp. 10-11.

23.Anderson P.A. (2007), “Cervical spine injury severity score”, J. Bone Joint Surg. Am, pp. 1057-1565.

24.Apfelbaum R.I. et al. (2000), “On the incidence, cause, and prevention of recurrent laryngeal nerve palsies during anterior cervical spine surgery”, Spine, 25, pp. 2906-2912.

25.Argenson C. et al. (1997), “A scheme for the classification of lower cervical spine injuries”, Maitrise Orthopedic, 61, pp. 1-17.

26.Arun Pal Singh (2010), “Surgical Anatomy of Lower Cervical Spine or Subaxial Spine”, Bone and Spine, pp. 85- 91.

27.Baek J.W. et al. (2010), “Comparative analysis of three different cervical lateral mass screw fixation techniques by complications and bicortical purchase: cadaveric study”, J Korean Neurosurg. Soc, 48,    pp. 193-198.

28.Barakat Mohamed, Hussein Youssef (2012), “Anatomical study of the cervical nerver roots for posterior foraminotomy”, Eur. Spine, pp. 222-247.

29.Bazaz R. et al. (2002), “Incidence of dysphagia after anterior cervical spine surgery: a prospective study”, Spine, pp. 2453-2458.

30.Bland J.H. (1998), “Anatomy and pathology of the cervical spine”, Clinical Anatomy and Management of Cervical Spine Pain, pp. 23-39.

31.Boos Norbert  (2008), “Biomechanics of the Spine”, Spinal Disorders: Fundamentals of Diagnosis and Treatment, pp. 40-63.

32.Bos John M. et al. (2010), “Examination of the Lower Cervical Spine”, Orthopaedic Manual Therapy Diagnosis Spine, pp.439-466.    

33.Bose  B. (1998), “Anterior cervical fusion using Caspar plating: analysis of results and review of the literature”, Surg. Neurol., 49, pp. 25-31.

34.Brohi  K. (2002), “Initial Assessment of Spinal Trauma”, Spine trauma, pp.78-92.

35.Brohi K. (2000), “Evaluation of unstable cervical spine injury: a 6-year experience”, J. Trauma, 49, pp. 76-80.

36.Busscher I. et al. (2010), “Comparative anatomical dimensions of the complete human and porcine spine”, Eur. Spine J., 19, pp. 1104-1114.

37.Casha S.,  Fehlings  M. (2003), “Clinical and radiological evaluation of the Codman semiconstrained load-sharing anterior cervical plate: prospective multicenter trial and independent blinded evaluation of outcome”, J. Neurosurg, 99, pp. 264-270.

38.Chiles B.W., Cooper P.R. (1996), “Acute spinal injury”, N. Engl. J. Med., 334, pp. 514-520.

39.Cho J.I., Kim D.H. (2008), “Comparative Analysis of Cervical Lateral Mass Screw Insertion among Three Techniques in the Korean Population by Quantitative Measurements with Reformatted 2D CT Scan Images: Clinical Research”, J. Korean Neurosurg Soc., 44(3), pp. 124-130.

40.Cho Ki Hon (2005), “Poor surgical technique in cervicalplating leading to artery injury and brain stem infartion”, Sur. Neurol.,pp.221-225.

41.Cloward R. (1958), “The anterior approach for remoral of ruptured cervical dics”, J. Neurosurg., 15, pp 602-611.

42.Cosgrove G.R., (1987), “Vertebral arteriovenous fistula following anterior cervical spine surgery. Report of two cases”, J. Neurosurg., 66, pp. 297-299.

43.Dennis F. (1983), “The tree column spine and its significance  in the classification of spinal injures”, Spine, pp. 817-831.

44.Dong  Chan Lee et al. (2006), “Cilincal and Computed Tomography Evaluation of Plate and Screw on the Cervical Lateral Mass: A Modified Megerl’s Technique”, J. Korean Neurosurg., pp. 251-255.

45.Dunlap B.J. et al. (2010), “Load sharing properties of cervical pedicle screw-rod constructs versus lateral mass screw-rod constructs”, Eur. Spine J., 19, pp. 803-808.

46.Ebraheim Nabil et al. (1997), “Posterior Lateral Mass Screw Fixation: Anatomic and Radiographic Considerations”, The University of Pennsylvania Orthopaedic Journal, 12, pp. 66-72.

47.Ebraheim Nabil et al. (1999), “Morphometric evaluation of lower cervical pedicle and its projection”, Spine, 22, pp. 1-6.

48.Foster Corey (2010), “Neurologic Disorders”, The Washington of Medical Therapeutics, pp. 886-916.

49.Gaines R.W. (2000), “The use of pedicle-scew internal fixation for the operative treatment of spinal disorders”, J. Bone Joint. Surg. Am, pp. 1458-1476.

50.Griffen M. et al (2003), “Radiographic clearance of blunt cervical spine injury: plain radiograph or computed tomography scan?”, J. Trauma, 55, pp. 222-226.

51.Guyton  Athur  (2007), “Neurophysiology”, Texbook of medical physiology, pp. 54-61.

52.Hans P. et al. (2003), “Epidural hematoma after cervical spine surgery”. J. Neurosurg. Anesthesiol, 15, pp. 282-285.

53.HE X.S. et al. (2008), “Study on Pedicle Screw Fixation of Cervical Spine Assisted CT-based Navigation System Compared with the Individual Cervical Peddle Screws Placement Technique”, Suzhou University Journal of Medical Science, pp. 03-15.

54.Heller J.G. et al. (1996), “Biomechanical study of screws in the lateral masses: variables affecting pull-out resistance”, J. Bone Joint Surg. Am, 78, pp. 1315-1321.

55.Herkowitz Harry (2011), “Spine trauma”, The spine, pp. 1300 – 1306.

56.Hildingsson C., Jonsson H. (2001), “Posterior stabilization of the cervical spine with hooks and screws. A clinical evaluation of 26 patients with traumatic, degenerative or metastatic lesions, using a new implant system”, Eur. Spine J., 10, pp. 50-54.

57. Huelke D.F., Nusholtz G.S. (1986), “Cervical spine biomechanics”, J Orthop Res, 4, pp. 232-245.

58.Ibarra J.M. et al (2004), “Posterior fixation using plates for subaxial cervical fracture”, Revista Colombiana de Ortopedia y Traumatologia, pp. 8-14.

59.Jeffrey S. (2006),  “Cervical radiculopathy  anterior surgical approach”          The spine, 1, pp. 828-840.

60.Jones E.L. et al (1997), “Cervical pedicle screws versus lateral mass screws. Anatomic feasibility and biomechanical comparison”, Spine, 22,  pp. 977-982.

61.Kast E. et al  (2006), “Complications of transpedicular screw fixation in the cervical spine”, Eur. Spine J., 15, pp. 327-334.

62.Karabulut Özlen, Karabulut Zülfü (2007), “The Variations of Torg      Ratio  with Gender in Patients with Neck Pain”,  Dicle Tıp Dergisi,     pp. 272-274.

63.Kim Daniel H. et al. (2005), “Anterior surgical anatomy and approachs to the cervical spine”, Spinal instrumentation, pp. 59-69.

64.Kim Sang Hyun et al. (2007), “Early results from posterior cervical fusion with a screw-rod system”, Yonsei Med. J., 48, pp. 440-448.

65.Kocis J. et al. (2004), “Injuries to the lower cervical spine”, Acta Chir. Orthop. Traumatol. Cech, 71, pp. 366-372.

66.Koivikko M.P. et al. (2004), “Fracture dislocations of the cervical spine: a review of 106 conservatively and operatively treated patients”, Eur. Spine J., 13, pp. 610-616.

67.Komotar R.J. et al. (2006), “Surgical management of cervical myelopathy: indications and techniques for laminectomy and fusion”, Spine J., 6, pp. 252-267.

68.Kotani Y. et al. (2005), “Cervical spine injuries associated with lateral mass and facet joint fractures”, Eur. Spine J., 14, pp. 69-77.

69.Krag M.H. et al. (1988), “Depth of insertion of transpedicular vertebral screws into human vertebrae: effect upon screw-vertebra interface strength”, J. Spinal Disord, pp. 287-294.

70.Kitzing Bjoern (2009), “The role of CT imaging in the congenital absence of a cervical spine pedicle”, The journal of Radiology case reports, pp. 7-10.

71.Koivikko Mika (2005), Cervical spine injuries in adults diagnostic      imaging and treament options,  Academic Dissertation, The Faculty of Medecine of the University of Helsinki, Finland.

72.Kriskovich et al. (2000), “Vocal fold paralysis after anterior cervical spine surgery: incidence, mechanism, and prevention of injury”, Laryngoscope, pp. 1467-1473.

73.Lang S.M. (1988), “Correlation of mechanical properties of vertebral trabecular bone with equivalent mineral density as measured by computed tomography”, J. Bone Joint Surg., 70, pp. 1531-1538.

74.Laporte C. and Saillance G. (2011), “Lower Cervical Spine Sprains”, the 3rd Traumatology Seminar by the Pitié-Salpétrière University Hospital in Paris, pp. 1-9.

75.Lee J.Y. et al. (2009), “Controversies in the treatment of cervical spine dislocations”, Spine, 9, pp. 418-423.

76.Liu  J.K., Das K. (2001), “Posterior fusion of the subaxial cervical spine: indications and techniques”, Neurosurg. Focus,10, pp. 7-8.

77.Liu  Y. et al. (2009), “Pedicle screw fixation for cervical spine instability: clinical efficacy and safety analysis”, Chin. Med. J. , 122, pp. 1985-1989.

78.Lonstein J. et al. (1999), “Complications associated with pedicle screws”, J. Bone Joint Surg., 81, pp. 1519-1528.

79.Ludwig S. et al. (2000), “Placement of pedicle screws in the human cadaveric cervical spine: comparative accuracy of three techniques”, Spine,  pp. 1655-1667.

80.Mabry L. et al. (2010), “Diagnostic imaging following cervical spine injury”, J. Orthop. Sports Phys. Ther., pp. 189.

81.Magerl F. (1987), “Stable dorsal fusion of the cervical fusion using plates”,  Cervical spine, pp. 217-221.

82.Mahadewa T. et al. (2005), “Traumatic C6-7 subluxation associated with C-7 fracture treated with a pedicle screw system under navigation guidance–case report”, Neurol. Med. Chir., pp. 87-91.

83.Maqbool Athar (2003), “Midsagittal diameter of cervical spinal canal and Torg ratio of cervical spine in Pakistanis”,   Pak. J. Med. Sci., pp. 203 – 210.

84.Miller R.M. et al. (1996), “Anatomic consideration of transpedicular screw placement in the cervical spine. An analysis of two approaches”, Spine, 21, pp. 2317-2322.

85.Muffoletto A. J. (2003), “Cervical stability with lateral mass plating: unicortical versus bicortical screw purchase”, Spine, pp.778-781.

86.Mummaneni  P.V.  et al. (2002), “Posterior cervical fixation using a new polyaxial screw and rod system: technique and surgical results”, Neurosurg. Focus, pp. 8-10.

87.Netter Frank (2007), “Cervical vertebrea”, Atlas of human Anatomy,  pp. 10-12.

88.Newhouse  K.E. et al. (1989), “Esophageal perforation following anterior cervical spine surgery”, Spine, pp. 1051-1053.

89.Nightingale  R.W. et al. (1996), “Experimental impact injury to the cervical spine: relating motion of the head and the mechanism of injury”. J. Bone Joint Surg. Am, 78, pp. 412-421.

90.Nishinome Masahiro  (2011), “Anatomy of subaxial cervical foramens: the safety zone for lateral mass screwing”, Eur. Spine J., pp 01- 04.

91.Olerud C. et al. (1999), “Cervical spine fractures in the elderly: factors influencing survival in 65 cases”, Acta Orthop. Scand., 70, pp. 509-513.

92.Panjabi M.M. et al. (1991), “Cervical human vertebrae. Quantitative three-dimensional anatomy of the middle and lower regions”, Spine, 16, pp. 861-869.

93.Panjabi M.M.  et al. (2000), “Internal morphology of human cervical pedicles”, Spine, 25, pp. 1197-1205.

94.Patel Alpesha et al. (2008), “Subaxil cervical spine trauma  classification”, Neurosur. focus, 25, pp. 1-6.

95.Pimentel L. (2005), “Evaluation and management of acute cervical spine trauma”, Emerg. Med. Clin. North Am, 28(4), pp. 719-738.

96.Rao R.D. et al. (2008), “Computerized tomographic morphometric analysis of subaxial cervical spine pedicles in young asymptomatic volunteers”, J. Bone Joint Surg. Am, 90, pp. 1914-1921.

97.Rath S.A. et al. (2008), “Accuracy of pedicle screw insertion in the cervical spine for internal fixation using frameless stereotactic guidance”, J. Neurosurg. Spine, 8, pp. 237-245.

98.Reinhold M. et al. (2008), “Comparison of two novel fluoroscopy-based stereotactic methods for cervical pedicle screw placement and review of the literature”, Eur. Spine J., 17, pp. 564-575.

99.Richard Glenn (2008), Atlas of Neurosurgical Techniques, pp. 225-289.

100.Roy-Camille R. (1979), “Ealy management of spinal injury”, Recent advances in orthopedics, pp. 57-87.

101.Sekhon L.H. (2005), “Posterior cervical lateral mass screw fixation: analysis of 1026 consecutive screws in 143 patients”, J. Spinal Disord Tech, 18, pp. 297-303.

102.Sekhon L.H. (2006), “Posterior cervical decompression and fusion for circumferential spondylotic cervical stenosis: review of 50 consecutive cases”, J. Clin. Neurosci., 13, pp. 23-30.

103.Shapiro S. et al. (1999), “Outcome of 51 cases of unilateral locked cervical facets: interspinous braided cable for lateral mass plate fusion compared with interspinous wire and facet wiring with iliac crest”,        J. Neurosurg., 91, pp. 19-24.

104.Sieradzki  J.P.  et al. (2008), “Preoperative imaging of cervical pedicles: comparison of accuracy of oblique radiographs versus axial CT scans”, Eur. Spine J., 17, pp. 1230-1236.

105.Stemper B.D et al. (2008), “Anatomical gender differences in cervical vertebrae of size-matched volunteers”, Spine, pp. 44-49

106.Sureisen Mariapan (2011), “Radiological assessmet of cervical lateral mass screw angulation in Asian patients”, Indian J. Orthop., pp. 504-507.

107.Swartz E.E. et al. (2005), “Cervical spine functional anatomy and the biomechanics of injury due to compressive loading”, J. Athl. Train., 40, pp. 155-161.

108.Ugur Hasan et al. (2000), “Surgical anatomic evaluation of the cervical pedicle and adjacent neural structures”, Neurosurgery, 47, pp. 1162-1168.

109.Uribe J et al. (2005), “Acute traumatic central cord syndrome experience using surgical decompression with open-door expansile cervical laminoplasty”, Surg. Neurol., 63, pp. 505-510.

110.Vasan T.S. (2007), “Circumferential fusion for sub-axial cervical spine fracture-subluxations”, Indian Journal of Neurotrauma, Vol 4 No 1,    pp. 65-70.

111.Velez  D.A., Newell D.W. (2005), “Treatment of Subaxial Fractures and Dislocations Injuries”, Neurosurgery, Springer-Verlag, London pp. 380-405.

112.Vovl Wayner  (2007), “Head and Neck”, Gray Anatomy for Student,  pp. 750-763.

113.White Kellie et al. (2010), “Cervical spine”, Atlas of the spine and extremities, pp. 97-121.

114.Xu S. et al. (1999), “Cervical spinal cord injury treated by expanded hemilaminectomy”, Zhonghua Wai Ke Za Zhi, 37, pp. 607-609.

115.Xu Rongming, Skie Martin (2008), “Pedicle screw fixation in the cervical spine”, Americain journal of orthopedics volume 37, issue 8,  pp. 403-408.       

116.Yoon S.H. (2009), “Radiological considerations of posterior cervical lateral mass fixation using plate and screw”, Yonsei Med.J., 45, pp. 406-412.

117.Yukawa Y. (2009), “Placement and complications of cervical pedicle screws in 144 cervical trauma patients using pedicle axis view techniques by fluoroscope”, Eur. Spine J., 18, pp. 1293-1299.

118.Yusof M.I. et al. (2007), “Computed tomographic measurement of cervical pedicles for transpedicular fixation in a Malay population”,        J Orthop Surg (Hong Kong), 15, pp. 187-190.

119.Zhao X.L et al. (2005), “Lower cervical spine injury treated with lateral mass plates and pedicle screws through posterior approach”, Chin.         J. Traumatol., 8, pp. 160-164.

120.Zhao Liujun (2008), “Quantitative evalution the vertebral artery in relation to the transverse foramen in the lower cervical spine”, Spine,  pp. 373-378.