Nghiên cứu một số đặc điếm viêm phổi cấp tính trẻ em từ 0 đến 3 tuổi tại Cần Thơ
Nghiên cứu một số đặc điếm viêm phổi cấp tính trẻ em từ 0 đến 3 tuổi tại Cần Thơ
Viêm phổi cấp tính (VPCT) là nguyên nhân hàng đầu vé mắc bệnh và tử vong ở trẻ cm. Theo ước tính của tổ chức y tế thế giới hàng năm có khoáng 4 triệu trẻ cm dưới 5 tuổi chết do VPCT và thường tập trung ở các nước thuộc vùng Châu Á, Chùu Phi, Châu Mỹ La Tinh. Tý lộ mắc bệnh VPCT trỏ cm ờ các nước phát triổn và đang phát triển là như nhau, nhưng tý ỉộ tử vong thì có sự khác biệt rõ rệt cao gấp 30 lần ở các nước đang phát triển. Trc càng nhỏ thì tỷ lệ từ vong càng cao [6lí 143].
Do tầm quan trọng cùa vấn đề, năm 1991 tổ chức y tố thế giới đã mở hội nghị thế giởi tại Washington với sự tham gia của 93 nước, xác định mục tiêu làm giảm tỷ lộ chết trỏ cm do vicm phổi ờ phạm vi toàn thố giới. [222] [223] [226].
Từ năm 1984, Việt Nam đã thực hiện chưong trình quốc gia phòng chống NKHHCT trẻ em dưới 5 tuổi [4][5][12]. Chươnii trình đã triển khai thực hiện tren nhiều lĩnh vực ứng dụng, nghiên cứu khoa học, nhằm mục tiêu làm giảm tỷ lệ tử vong do VPCT tre cm. Tuy nhiên đến nay tỷ lệ mác và từ vong do viêm phổi ván còn khá cao dặc biệt là ở trẻ từ 0 tuổi den 3 tuổi Ị171 ][ 1741.
Vứi tác động việc triển khai chương trình rộng khấp tren toàn thế giới, lử vong do viêm phổi ờ trẻ dưới 5 tuổi trong những thập niên cuối của thập ký 90 dà giảm dáng kể so với thập kỷ 80. Mặc dù vậy, càn bệnh này hiện vẫn là nguyên nhân gủy mắc bệnh và tử vong nhicu nhát cho trẻ dưới 5 tuổi, trong đó hơn 90% là do viêm phổi [3|[43][44|[ 178]. Cổ nhiẻu yếu tố tác động đến tình hình này như: tình trạng ỏ nhiểm môi trường, tình trạng suy dinh dường bào thai và suy dinh dưởng tre cm, lạm dụng kliána sinh và khả năng phát hiện vicm phổi của cha mẹ còn hạn chế |50||54|[ 116].
Tìm nguyên nhản gây bệnh VPCT được tổ chức Y tc thố giới quan tâm, và nhiéu nước tien hành nghicn cứu trong dó cỏ Việt Nam. Bằng nhiéu phương pháp và kỹ thuật: nuôi cấy dịch chọc hút mùng phổi, cấy máu, cấy dịch khí phế quàn, dịch tỵ hầu, phương pháp micn dịch huỳnh quang đã mang lại nhiều thành quả đáng khích lệ, đổng thời với việc chọn lựa kháng sinh phù hợp cho phác đổ điều trị [57][ 117]. Trong lĩnh vực nghiên cứu này cho đến nay chỉ tập trung ớ Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh. Hưn thế nữa hiện nay việc sử dụng klìáng sinh một cách bừa bãi dể tạo sự dề kháng của dòng vi khuẩn kháng thuốc gủy khó khăn trong điều trị [27]Ị28]. Do đỏ công tác nghiên cứu này cần phải dưực quan tâm nhất là 12 tỉnh đổng bằng sông Cửu Long.
Tổ chức Y tế thế giới thường xuyên khuyến cáo nghicn cứu các yếu tố liên quan đến lâm sàng và các triệu chứng thường gặp trong VPCT trẻ em [224][225]. Đây là Iìlìừng vấn đề mà nhiều thầy thuốc dôi lúc dễ bỏ qua, do đó cơ sờ điều trị chuyên ngành, các nghiên cứu thuộc lĩnh vực này phải được bổ sung liên tục.
Cần Thơ là thành phố thuộc trung tâm đổng bằng sông Cửu Long với đặc điểm của vùng sông nước có 70% số hộ nông dán ở vùng sAu, vùng xa, vệ sinh môi trường còn thấp kém, bệnh nhiễm trùng rất phố biến trong đó VPCT trẻ cm chiếm tý lệ cao. Tại cộng dồng qua số liệu điều tra các chi số sức khỏe bà mẹ trẻ em (1996) tỷ lệ mắc bệnh VPCT 38,9%; tử vong do vicm phổi là 5%.[61J. Các nghiôn cứu tại Bệnh viện Nhi Đồng Cẩn Thơ 2000 cho thấy trẻ dưới 5 tuổi mác viêm phổi là 32,84% và tử vong vicm phổi là 26,06%, tronơ dó trẻ dưới 3 tuổi tử vong là 42,4% [64].
Hiện nay các tài liệu thông tin vc VPCT tré em tại đồng bằng sông Cửu Long và thành phố Cần Thơ còn rất ít, chưa được cặp nhật và nhất là chưa có một nghiên cứu nào về vấn đề nêu trên. Xuất phát từ tình hình thực tế cùa địa phưcmg, chúng tôi tiến hành Nghiên cứu một số đặc điếm viêm phổi cấp tính trẻ cm từ 0 đến 3 tuổi tại Cần Thơ.
DẠT VẤN ĐỀ1
CHUƠNG I: TỔNG QUAN4
1.1Một sỏ yếu tố dịch tễ hợcviẻm phoi cấp lính trê em 4
1.1.1Tình hình viêm phổi cấp tính irc em4
1.1.2Tinh hình mắc bệnh và tử vong 4
1. 1.3. Một sỏ yếu tổ’ gãy viêm phổi cấp tính trê cm8
1.1.4. ĐíVi sống kinh tí vftn hoá xã hội13
1.1.5.Mỏi trường13
1.16. Khí hậu thời lift15
1.1.7.Sinh hoạt cùa trô với người đang mác bệnh nhiỉm ỉ rùng đường
hô hấpỉ 5
1.1.8 Dịch vụ y tố16
1.2Nguyên nhân gây vicm phổi cáp tính trc cm 16
1.2.1.Các nghiên cứu vé vi sinh vật gây viêm phổi cấp línhirecm16
1.2.2.Các vi sinh vật thường gây viêm phổi cấp tính trẻcmdược
nghiôn cứu 22
1.3Phân loại chán đoán diều trị 22
1.3.1.Viêm phổi22
1.3.2.Viôm phổi nạng23
1.3.3.Viôm phổi rát nặng23
1.4Kháng sinh trong dicu trị viêm phui cáp tính ờ tre em 25
1.4.1.Tình hình sir dụng kháng sinh hiện nay25
1.4.2.’lình hình kháng kháng sinh cùa vĩ khuẩn26
1.5.Các loại thuỏc kháng sinh (Urợc chi dinh trong viẻm phổi cấp tính
trc cm Ihco hướng dẫn của tổchức y lí Ihế J»iới 28
1.5.1.Benzyl pcnicillin và procain penicillin28
1.5.2Cloxacillin, Oxacillin, và Mcthicilỉin30
1.5.3.Ampicillin và Amoxycillin30
1.5.4.Contrimoxazolc31
1.5.5.Chloramphenicol32
1.5.6.Gcntamicin33
1.5.7.Erythromycin. Clarithromycin34
1.5.8.Ccfotaxim35
CHUƠNG 2 : Đối TUỢNG VÀ PIIUƠNG PHÁP NGHIÊN cúu 36
2.1.Đối tưựng nghiên cứu 36
2.1.1.Tiêu chuẩn chẩn đoán và phân loại36
2.1.2.Tiêu chuẩn loại ra khỏi nghiên cứu38
2.2.Phương pháp nghiên cứu 38
2.2.1.Phương pháp nghiên cứu lâm sàng và điều trị38
2.2.2.Phương pháp nghiên cứu bệnh chứng40
2.2.3.Phương pháp chẩn đoán virus bằng kv thuật miễn dịch huỳnh
quang phát hiện virus gây viêm phổi cấp tính ở trẻ em42
2.2.4.Phương pháp chẩn đoán vi khuẩn gây bệnh42
CHƯƠNG 3: KẾT QUÁ NGHIÊN cúu 45
3.1.Kết quả nghiên cứu kết quá nghiên cứu đặc điểm dịch té lâm
sàng 45
3.1.1.Phân loại bệnh45
3.1.2.Theo giới tính46
3.1.3.Theo lứa tuổi46
3.1.4.Thời gian mắc bệnh47
3.1.5.Điều trị trước nhập viện47
3.1.6.Theo địa phương48
3.1.7.Theo tháng trong năm49
3.2.Kết quả nghicn cứu về yếu tỏ nguy cơ gây viêm phổi cáp tính
trẻ em 49
3.2.1.Liên quan vc yếu tố nguy cơ điều kiện sinh hoạt nhà ở với viêm
phổi cấp tính Irẻ cm49
3.2.2.Liên quan vồ yếu tố nguy CƯ gia đình thiếu ãn với viêm phối
cấp tính trẻ em50
3.2.3.Liên quan về yếu tố nguy cơ tiền sử trẻ mắc bệnh nhiễm khuẩn
với Irc vicm phổi cấp tính trẻ em50
3.2.4.Liên quan về yếu lố nguy cơ trỏ có tiếp xúc cộng đồng hàng
xóm với vicm phổi cấp tính trẻ em51
3.2.5.Licn quan về yếu tố nguy cơ gia đình có người hút thuốc lá với
viêm phổi cấp tính trỏ em51
3.3.Đặc điểm nguyên nhân gây viêm phổi52
3.3.1.Kết quả vi khuẩn52
3.3.2.Kết quả nghicn cứu virus54
3.4.Kết quả nghiên cứu điều trị kháng sinh 59
3.4.1.Kết quá các triệu chứng làm sàng theo nhóm tuổi để đánh giá
và theo dõi điều trị59
3.4.2.Kết quả nghiên cứu cận lâm sàng60
3.4.3.Kết quả phân lập vi khuẩn và kháng sinh đồ61
3.4.4Tình hình từ vong66
3.4.5.Kết quả điều trị kháng sinh viêm phổi các thổ ở 2 nhóm tuổi…. 66
3.4.6.Kết quả Iheo dõi diễn biến điều trị viêm phổi các thể ờ 2 nhóm
tuổi khỏi bệnh bằng điều trị kháng sinh ban đầu70
3.4.7.Đánh giá diễn biến đicu trị của các triệu chứng lâmsàng trong
điều trị viêm phổi các thể giữa 2 nhóm tuổi: dưới 2 tháng, 2 tháng đến 3 tuổi:73
3.4.8.Kết quả thời gian điều trị trung hình viêm phổi nặng và rất
nặng giừa 2 nhóm tuổi dưới 2 tháng , 2 tháng (lốn 3 tuổi74
3.4.9.Viêm phổi các thổ ớ các nhóm tuổi điều trị ba côngthức kháng
sinh ban đầu không khỏi dược điều trị bằng kháng sinh tiếp theo75
CHUƠNG 4: BÀN LUẬN 78
4.1Bàn luận về đặc điểm dịch tẻ học lâm sàng78
4.1.1.Phân loại bệnh78
4.1.2.Phân chia giới tính78
4.1.3.Theo lứa tuổi79
4.1.4.Thời gian mắc bệnh 80
4.1.5.Điều trị trước nhập viện81
4.1.6.Theo địa phương82
4.1.7.Licn quan của bệnh theo mùa82
4.2.Bàn luận về đặc dicm vêu tỏ nguy cơ84
4.2.1.Liên quan về yếu tố nguy cơ điều kiện sinh họat nhà ờ chật
chội đến viêm phổi cấp tính ở trẻ cm85
4.2.2.Liên quan đến yếu tố nguy cơ gia đình thiếu ăn với viêm phổi
cấp tính trỏ em86
4.2.3.Liên quan về yếu tố nguy cơ tiền sử trẻ mắc bệnh nhiễm khuẩn
với viêm phổi cấp tính ớ trỏ cm86
4.2.4.Liên quan về yếu tố nguy cơ trỏ có tiếp xúc cộng đồng hàng
xóm với viêm phổi cấp tính trỏ em87
4.2.5.Liên quan về yếu tố nguy cơ gia đình có người hút thuốc lá với viêm phổi cấp tính trẻ em87
4.3.Bàn luận về dảc điểm nguyên nhân88
4.3.1.Đặc diổm vi khuẩn88
4.3.2.Đạc điểm virus92
4.3.3.Nguyên nhân virus và vấn đề nhiễm trùng phổi hợp94
4.4.Bàn luận về kết (|uá điều trị bằng kháng sinh cho các the
viêm phổi95
4.4.1.Đặc điểm các triệu chứng lâmsàng95
4.4.2.Đặc điểm cận lâm sàng98
4.4.3.Độ nhạy cảm với kháng sinh của vi khuẩn 100
4.4.4.Tinh hình tử vong104
4.4.5.Điều trị viêm phổi ở trẻ từ 2 tháng tuổi đến 3 tuổi105
4.4.6.Lựa chọn kháng sinh để điều trị viêm phổi nặng và rất nặng ở
trẻ từ 2 tháng đến 3 tuổi105
4.4.7.Lựa chọn kháng sinh để điều trị cho rất nặng ở trẻ dưới 2 tháng
tuổi.7..7…106
4.4.8.Dicn biến lâm sàng trong quátrình điều trị 107
4.4.9.Thời gian điéu trị 108
4.4.10.Vi khuẩn gây bệnh và độ nhạy cảm với thuốc kháng sinh 109
4.4.11.Viêm phổi các thổ ớ các nhóm tuổi điều trị 3 công thức
kháng sinh ban đầu không khỏi được điều trị bằng kháng sinh liếp theo109
KẾT LUẬN111
ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN] ] 2
GIÁ TRỊ THỤC TIHN 114
KIẾN NGHỊ 115
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất