Nghiên cứu một số yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân tai biến mạch máu não từ 60 tuổi trở lên tại Bệnh viện Lão Khoa Trung ương

Tai biến mạch máu não (TBMMN) đã và đang là vấn đề thời sự, cấp thiết của y học đối với mọi quốc gia. Tai biến mạch máu não với các cơn đột quỵ não: Gồm nhồi máu não và chảy máu não. Đây là bệnh lý thường gặp, chiếm trên 50% các bệnh th ần kinh và là một vấn đề sức kh ỏe cộng đồng chủ yếu. Tỷ lệ mắc TBMMN khác nhau tùy thuộc từng quốc gia, từng dân tộc…Ở các nước phương Tây, số trường hợp đột qu ỵ não thay đổi trong khoảng 20¬184 /100.000 dân. Ở Châu Á, tỷ lệ này rất cao, chiếm khoảng 287 đến 1.642 /100.000 dân. TBMMN là nguyên nhân gây t ử vong đứng hàng thứ ba sau các bệnh tim mạch và ung thư. Việt Nam chưa có số liệu thống kê chính thức về tỷ lệ tử vong do đột quỵ não trên toàn quốc. Theo một số th ống kê của một s ố bệnh viện ở Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh, có khoảng 6,6% đến 18% bệnh nhân đột quỵ não bị tử vong trong giai đoạn cấp của bệnh. Ngoài ra nhóm bệnh này để lại di chứng nặng nề làm suy giảm chất lượng cuộc sống, tạo gánh nặng cho bản thân, gia đình và xã hội [16], [20], [24], [86], [91], [102].
Xuất phát từ mức độ trầm trọng của TBMMN, trong những năm gần đây có nhiều công trình nghiên cứu về TBMMN ở cả hai miền. Trong đó có nhiều nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ trên bệnh nhân TBMMN như: Lê Quang Cường [8],[9], Nguyễn Đức Hoàng [23], Mai Nhật Quang [45], Bùi Thị Lan Vi [64]… Việc xác định các yếu tố nguy cơ quan trọng của TBMMN như tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, các bệnh tim mạch, cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua, đái tháo đường, nghiện rượu, nghiện thuốc lá… từ đó có hướng dự phòng thích hợp nhằm hạn chế tần su ất xảy ra TBMMN.
Tổ chức Y tế Thế giới đã khẳng định: Tai biến mạch máu não là một trong những bệnh có khả năng dự phòng hiệu quả. Ảnh hưởng tương đối của từng yếu tố nguy cơ trên TBMMN đã được khẳng định qua các nghiên cứu 
dịch tễ tiền cứu được thực hiện đa trung tâm tại nhiều nước trên thế giới [78],[8l], [90]. Những thử nghiệm lâm sàng có kiểm soát đã chứng minh tính hiệu quả của việc điều chỉnh yếu tố nguy cơ trong dự phòng TBMMN[20], [2l],[27],[54], [89], [93].
Tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ của TBMMN. Nhưng các số liệu thu được của các tác giả không hoàn toàn giống nhau, điều này do đối tượng, địa điểm, thời gian nghiên cứu khác nhau. Tuổi già là yếu tố nguy cơ không thể thay đổi, càng lớn tuổi thì tích tụ càng nhiều yếu tố nguy cơ. Để thấy rõ hơn các yếu tố nguy cơ của TBMMN ở người Việt Nam trên 6G tuổi và xác đinh yếu tố nguy cơ nào là quan trọng nhất đối với mỗi thể của TBMMN (chảy máu não và nhồi máu não), từ đó có hướng dự phòng thích hợp. Xuất phát từ điều đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Nghiên cứu một so yếu to nguy cơ ở bệnh nhân tai biến mạch máu não từ 60 tuổi trở lên tại Bệnh viện Lão Khoa Trung ương.
Mục tiêu nghiên cứu:
1.    Xác đinh các yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân TBMMN từ 6G tuổi trở lên tại Bệnh viện Lão khoa Trung ương.
2.    Tìm hiểu mối liên quan giữa các thể TBMMN với mỗi yếu tố nguy cơ ở nhóm bệnh nhân trên.
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU    11
1.1.    Đặc điểm giải phẫu, sinh lý mạch máu não    11
1.1.1.    Hệ tuần hoàn phía trước (hệ động mạch cảnh trong)    15
1.1.2.    Hệ tuần hoàn phía sau (hệ động mạch đốt sống – thân nền)    18
1.1.3.    Các vòng nối động mạch    19
1.1.4.    Lưu lượng máu não    19
1.2.    Tai biến mạch máu não và phân loại các thể tai biến mạch máu não21
1.2.1.    Khái niệm tai biến mạch máu não:    21
1.2.2.    Phân loại các thể tai biến mạch máu não    21
1.3.    Chẩn đoán tai biến mạ ch máu não    24
1.4.    Các yếu tố nguy cơ của TBMMN    29
1.4.1    Các yếu tố nguy cơ không biến đổi được    29
1.4.2.    Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được    30
1.5.    Dịch tễ học tai biến mạch máu não    11
1.5.1.    Tình hình chung    11
1.5.2.    Sơ lược các nghiên cứu về các yếu tố nguy cơ tai biến mạch máu não 12
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    39
2.1.    Đối tượng nghiên cứu    39
2.1.1.    Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân    39
2.1.2.    Tiêu chuẩn loại trừ    39
2.2.    Phương pháp nghiên cứu    39
2.2.1.    Thiết kế nghiên cứu    39
2.2.2.    Cỡ mẫu nghiên cứu    39
2.2.3.    Quy trình nghiên cứu    40
2.3.    Xử lý số liệu    43
2.4.    Khía cạnh đạo đức    44
CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN C ỨU     45
3.1    Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu    45
3.1.1.Sự phân bố hai thể lâm sàng chính    45
3.1.2.    Đặc điểm về giới tính và tuổi    46
3.1.3.    Thời gian từ khi khởi phát bệnh đến khi vào    viện    49
3.2.    Các yếu tố nguy cơ của TBMMN    50
3.3.    Một số yếu tố nguy cơ thường gặp theo    thể    lâm sàng    52
3.3.1.    Huyết áp    52
3.3.3.    Rối loạn chuyển hóa lipid máu    55
3.3.4.    Trọng lượng cơ thể    60
3.3.5.    Bệnh tim    61
3.3.6.    Xơ vữa động mạch cảnh và hẹp động mạch cảnh    61
3.3.7.    Hút thuốc lá    64
3.3.8.    Nghiện rượu    65
3.3.9.    Tăng nồng độ axít uric máu    65
3.3.10.    Cơn thiếu máu não thoáng qua    66
3.3.11.    Tai biến mạch não cũ    67
3.3.12.    Tiền sử gia đình mắc tai biến mạch máu não    67
3.3.13.    Nhiều yếu tố nguy cơ phối hợp    68
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN    70
4.1.    Đặc điểm của nhóm nghiên cứu    70
4.1.1.    T ỷ lệ phân bố của các thể TBMMN chính    70
4.1.2.    Đặc điểm về tuổi    71
4.1.3.    Đặc điểm về giới tính    72
4.1.4.    Thời gian từ khi khởi pháp đến khi vào đơn vị Y tế Chuyên khoa    73
4.2.    Một số yếu tố nguy cơ thường gặp liên quan đến TBMMN    74
4.2.1.    Tăng huyết áp    74
4.2.2.    Đái tháo đường    77
4.2.3.    Rối loạn chuyển hoá lipid    79
4.2.4.    Trọng lượng cơ thể    83
4.2.5.    Bệnh tim    85
4.2.6.    Xơ vữa động mạch và hẹp động mạch cảnh    86
4.2.7.    Hút thuốc lá    87
4.2.8.    Nghiện rượu    88
4.2.9.    Tăng nồng độ axít uric trong máu    90
4.2.10.    Cơn thiếu máu não thoáng qua    90
4.2.11.    Tiền sử tai biến mạch máu não cũ    91
4.2.12.    Yếu tố gia đình    92
4.2.13.    Các yếu tố nguy cơ phối hợp    93
KẾT LUẬN    95
KIẾN NGHỊ    97
HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI    98
TÀI LIỆU THAM KHẢO