Nghiên cứu những biến đổi vể hình thái và vận tốc dòng chảy của động mạch đùi ở bệnh nhân tăng huyết áp bằng siêu âm doppler mạch

Bênh tăng huyết áp (THA) là mối quan tâm hàng đầu của y học thế giới. Đây là bênh lý hay gặp nhất trong các bênh lý tim mạch của hầu hết các nước trên thế giới với gần mọt tỷ bênh nhân trên toàn thế giới, khoảng 50 triêu người Mỹ và s triêu người Pháp bị THA (HATT > 140 và/hoặc HATTr > 90mmHg) [20], [31], [48]. Theo khuyến cáo của Uỷ ban phối hợp quốc gia về phòng ngừa, phát hiên, đánh giá và điều trị tăng huyết áp thì có 90% số người có HA bình thường ở tuổi 55 có nguy cơ phát triển THA trong suốt cuọc đời [48]. ở Viêt nam, tỷ lê mắc bênh THA cũng ngày càng gia tăng. Theo điều tra năm 1992 của Viên Tim mạch thì tần suất bênh ở người từ 15 tuổi trở lên là

11, 7% (8-12%) [2]. Mới đây (năm 2002), mọt điều tra dịch tễ của Viên Tim mạch ở miền Bắc Viêt nam cho thấy tỷ lê mắc bênh THA đã tăng lên rõ rêt, khoảng 16,32% (còn ở nôi thành Hà nôi, tần suất này còn cao hơn, ở mức 23,2%) [7]. Nhìn chung, tần suất bênh của Viêt nam còn thấp hơn so với các nước Âu, Mỹ nhưng THA vẫn là yếu tố nguy cơ tim mạch quan trọng nhất gây ra các biến chứng nguy hiểm ở nước ta, trong đó, những biến chứng nạng nề gây tử vong và tàn phế chủ yếu là các biến chứng mạch máu: NMCT, TBMN [2], [5], [9], [28].

Hâu quả của bênh THA để lại rất nặng nề và khó khắc phục nên nhiều nghiên cứu, khuyến cáo ngày nay tâp trung vào mục tiêu chiến lược là dự phòng các cấp dựa trên cơ sở chẩn đoán bệnh sớm, phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ của bệnh.

Vì vây, nhiều công trình nghiên cứu trên thế giới đã chú ý vào bệnh lý mạch máu trong THA và tìm ra nhiều biến đổi quan trọng trên toàn hê thống ĐM, trong đó VXĐM là tổn thương chung của đại đa số các biến chứng mạch máu [43], [177]. Đa số các BN THA ở Mỹ tử vong do biến chứng VXĐM [28]. Cũng như bênh mạch vành và mạch não, BĐMCD cũng liên quan chặt chẽ với THA [23], [168], [170], [176]. Đổng thời, BĐMCD là một yếu tố báo hiệu bệnh lý lan toả của hệ thống ĐM, có ý nghĩa tiên lượng các biến cố tim mạch nguy hiểm và tỷ lệ tử vong chung cũng như tử vong do bệnh tim mạch [23].

Chẩn đoán BĐMCD có nhiều tiến bô đáng kể nhờ sự phát triển của các kỹ thuật thăm dò, trong đó siêu âm Doppler – mạch được sử dụng rông rãi nhất, phát triển nhanh nhất từ vài thập kỷ qua là nhờ tính không gây tổn thương, độ nhậy cao, có thể giúp chẩn đoán sớm, chính xác các tổn thương ĐM chi dưới, đánh giá mức độ nặng và tiến triển của bệnh, có vai trò quan trọng trong dự phòng cấp một [68].

Ở Việt nam đã có các nghiên cứu về bênh lý ĐM cảnh, ĐM sống nền, ĐM chi dưới bằng phương pháp Doppler liên tục và siêu âm cắt lớp, ĐM chủ ngực bằng siêu âm qua thực quản [10], [15], [18], [20], [21], [22]. Đặc biệt, có môt vài nghiên cứu về siêu âm cắt lớp ĐM cảnh trong bệnh THA, siêu âm đo đô dày nôi – trung mạc ĐM cảnh và ĐM đùi trong bệnh đông mạch vành, nhưng chưa có nghiên cứu nào đề cập đến tổn thương ĐM chi dưới trong bệnh THA [6], [11], [13], [14].

Để đóng góp thêm tư liệu về bệnh lý ĐM đùi và góp phần dự báo nguy cơ tim mạch ở bệnh nhân THA, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với các mục tiêu:

1. Đánh giá các biến đổi hình thái và vận tốc dòng chảy của động mạch đùi ở bệnh nhân tăng huyết áp nguyên phát bằng siêu âm – Doppler.

2. Tìm hiểu mối liên quan giữa các thông số siêu âm – Doppler về biến đổi hình thái và vận tốc dòng chảy của động mạch đùi với các biến chứng tim mạch và những yếu tố nguy cơ ở các bệnh nhân THA nguyên phát.

Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Mục lục

Danh mục các ký hiệu, các chữ viết tắt Danh mục các bảng Danh mục các biểu đổ Danh mục các hình ảnh

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIÊU 3

1.1. Khái niệm huyết áp đông mạch và sinh lý bệnh học bệnh tăng huyết áp 3

1.2. Phân loại bệnh tăng huyết áp 8

1.3. Tổn thương đông mạch đùi trong bệnh tăng huyết áp 10

1.4. Đặc điểm giải phẫu hệ đông mạch đùi và các yếu tố nguy cơ

của bệnh đông mạch chi dưới 21

1.5. Thăm dò bệnh lý đông mạch chi dưới bằng siêu âm Doppler 26

1.6. Tình hình nghiên cứu các tổn thương đông mạch

bằng siêu âm-Doppler ở Việt nam 43

Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 45

2.1. Đối tượng nghiên cứu 45

2.2. Phương pháp nghiên cứu 47

2.3. Xử lý các số liệu nghiên cứu 60

Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 61

3.1. Đặc điểm chung và các thông số siêu âm doppler đông mạch đùi

của nhóm chứng 61

3.2. Đặc điểm chung và những thay đổi về hình thái và vận tốc dòng chảy

trên siêu âm-Doppler Đông Mạch đùi ở bênh nhân tăng huyết áp 68

3.3. Tìm hiểu mối liên quan giữa hình thái siêu âm và thay đổi chỉ số huyết áp tâm thu cổ chân-cánh tay với các yếu tố nguy cơ

và biến chứng tim mạch ở bênh nhân tăng huyết áp 87

3.4. Mối liên quan giữa biến đổi hình thái và vận tốc dòng chảy

đông mạch đùi với các tai biến tim mạch ở bênh nhân tăng huyết áp 95

3.5. So sánh kết quả siêu âm-Doppler với chụp đông mạch

trong chẩn đoán hẹp đông mạch đùi 97

Chương 4. BÀN LUẬN 101

4.1. Đặc điểm của nhóm chứng 101

4.2. Đặc điểm, các thông số siêu âm Doppler đông mạch đùi

ở bênh nhân tăng huyết áp 106

4.3. Mối liên quan giữa các thông số siêu âm Doppler về biến đổi

hình thái và vận tốc dòng chảy của đông mạch đùi với những yếu tố nguy cơ và các biến chứng tim mạch ở các bênh nhân tăng huyết áp 123

4.4. Nhận xét sơ bô về giá trị chẩn đoán hẹp đông mạch đùi

của siêu âm-Doppler mạch 134

KẾT LUẬN 137

Ý KIẾN ĐỀ XUẤT 139

DANH Mực CÔNG TRÌNH CỦA TÁC GIẢ 140

TÀI LIỆU THAM KHẢO 141