Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát
Luận án tiến sĩ y học Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát .Hội chứng thận hư là một hội chứng lâm sàng và sinh hóa đặc trưng bởi protein niệu nhiều, albumin máu giảm, tăng nồng độ một số thành phần lipid máu và phù [1],[2],[3]. Tổn thương màng lọc cầu thận gây thoát nhiều protein qua nước tiểu với > 80% albumin là khởi đầu liên quan đến các biến đổi lâm sàng và sinh hoá ở bệnh nhân hội chứng thận hư [2],[3]. Hội chứng thận hư gặp cả ở trẻ em và người lớn, có thể bắt nguồn từ bệnh cầu thận nguyên phát (viêm cầu thận nguyên phát hoặc bệnh cầu thận thay đổi tối thiểu) hoặc bệnh cầu thận thứ phát (các bệnh có tổn thương màng lọc cầu thận như lupus ban đỏ hệ thống; đái tháo đường…).
Kháng nguyên ở bệnh nhân có hội chứng thận hư nguyên phát thường gồm những kháng nguyên nội sinh hoặc ngoại sinh [4],[5]. Kháng thể là những globulin miễn dịch thường gặp là IgA, IgG, IgM hoặc các bổ thể như C3; C1p hoặc các chuỗi như Lamda hoặc Kappa. Quá trình hình thành phức hợp kháng nguyên –kháng thể có thể xảy ra theo các cách: phức hợp kháng nguyên – kháng thể kết hợp với nhau lưu hành trong máu, đến cầu thận không lọc được qua cầu thận gây lắng đọng tại màng lọc; hoặc kháng thể tự do lưu hành trong máu đến cầu thận gặp kháng nguyên tại cầu thận kết hợp lắng đọng hoặc tại cầu thận phản ứng viêm qua trung gian tế bào sinh kháng nguyên – kháng thể kết hợp tại chỗ [4],[5],[6].
Lai W.L. và cộng sự [5] cũng như Matovinović M.S. [6] đã khẳng định cơ chế bệnh sinh hội chứng thận hư nguyên phát được kết hợp với những thay đổi trong phản ứng miễn dịch của cơ thể, sự kết hợp giữa các phức hợp miễn dịch sẽ hình thành tổn thương mô bệnh đặc trưng cho mỗi loại. Các bất thường chức năng tế bào lympho T làm rối loạn việc chuyển từ tổng hợp IgM sang tổng hợp IgG (khiếm khuyết chuyển mạch), dẫn đến giảm nồng độ IgG, IgA và tăng nồng độ IgM và IgE trong máu.
Điều trị hội chứng thận hư nguyên phát, cần điều trị theo cơ chế bệnh sinh, kết hợp điều trị các triệu chứng xuất hiện trên mỗi bệnh nhân [1],[2]. Corticosteroid là thuốc được chỉ định để điều trị hội chứng thận hư nguyên phát theo cơ chế bệnh sinh. Đánh giá đáp ứng điều trị, cần dựa vào sự thay đổi các triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng, đặc biệt cần đánh giá biến đổi protein niệu 24 giờ.
Xác định nồng độ của IgA, IgG và IgM huyết tương được nghiên cứu từ cách đây hơn 40 năm [7], tuy nhiên vai trò của chúng trong tiên lượng đáp ứng điều trị hội chứng thận hư mới được một số tác giả trên thế giới khẳng định ở nhóm bệnh nhi [7],[8],[9]. Tại Việt Nam, chưa có nhiều nghiên cứu nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát cả trẻ em và người lớn, đặc biệt ý nghĩa lâm sàng của IgA, IgG và IgM trong dự báo đáp ứng điều trị. Vì những lý do trên, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát ” nhằm hai mục tiêu sau:
1. Khảo sát nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát.
2. Phân tích mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương với một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng và giá trị tiên lượng đáp ứng điều trị corticosteroid liều tấn công ở trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát.
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT vii
DANH MỤC BẢNG ix
DANH MỤC BIỂU ĐỒ xii
DANH MỤC HÌNH xiii
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1: TỔNG QUAN 3
1.1. Chẩn đoán và điều trị bệnh nhân hội chứng thận hư 3
1.1.1. Khái niệm, phân loại và nguyên nhân hội chứng thận hư 3
1.1.2. Cơ chế bệnh sinh một số triệu chứng 6
1.1.3. Triệu chứng lâm sàng, cận lâm sàng 9
1.1.4. Biến chứng của hội chứng thận hư 12
1.1.5. Tiến triển và tiên lượng 15
1.1.6. Chẩn đoán hội chứng thận hư 16
1.1.7. Điều trị hội chứng thận hư 17
1.2. Thay đổi nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhân hội chứng thận hư nguyên phát 20
1.2.1. Đặc điểm IgA, IgG, IgM 20
1.2.2. Vai trò của IgA, IgG và IgM trong tổn thương cầu thận ở bệnh nhân hội chứng thận hư 25
1.2.3. Các phương pháp định lượng IgA, IgG và IgM trong máu và dịch tiết 28
1.2.4. Phương pháp xác định IgA, IgG và IgM tại mô 31
1.3. Những nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan đến đề tài luận án 32
1.3.1. Nghiên cứu nước ngoài 32
1.3.2. Nghiên cứu trong nước 37
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38
2.1. Đối tượng, thời gian và địa điểm nghiên cứu 38
2.1.1. Tiêu chuẩn lựa chọn đối tượng nghiên cứu 38
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ nhóm bệnh 39
2.2. Nội dung và phương pháp nghiên cứu 39
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu 39
2.2.2. Nội dung nghiên cứu 40
2.2.3. Các tiêu chuẩn chẩn đoán, phân loại sử dụng trong nghiên cứu 48
2.3. Các loại sai số và cách khắc phục 52
2.3.1. Một số sai số mắc phải 52
2.3.2. Cách khắc phục 52
2.4. Phương pháp xử lý số liệu 53
2.5. Đạo đức trong nghiên cứu 54
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 56
3.1. Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu 56
3.1.1. Đặc điểm chung 56
3.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 58
3.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư 61
3.2.1. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhi hội chứng thận hư 61
3.2.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở người lớn mắc hội chứng thận hư 64
3.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với các đặc điểm trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư và vai trò của chúng trong tiên lượng đáp ứng corticosteroid liều điều trị tấn công. 68
3.3.1. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM với các đặc điểm bệnh nhi hội chứng thận hư (n=61) 68
3.3.2. Liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với các đặc điểm bệnh nhân người lớn mắc hội chứng thận hư (n=87) 75
3.3.3. Vai trò của IgA, IgG và IgM huyết tương trong đánh giá đáp ứng với corticosteroid liều điều trị tấn công ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát 85
Chương 4: BÀN LUẬN 93
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 93
4.1.1. Đặc điểm chung 93
4.1.2. Một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng 95
4.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương ở trẻ em và người lớn mắc hội chứng thận hư 100
4.2.1. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhi hội chứng thận hư 100
4.2.2. Đặc điểm nồng độ IgA, IgG và IgM ở người lớn mắc hội chứng thận hư 105
4.2.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM ở bệnh nhân hội chứng thận hư 110
4.3. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với lâm sàng, cận lâm sàng và vai trò trong tiên lượng đáp ứng điều trị cortocosteroid liều tấn công ở trẻ em, người lớn mắc hội chứng thận hư nguyên phát 111
4.3.1. Mối liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM với các đặc điểm bệnh nhi hội chứng thận hư 111
4.3.2. Liên quan giữa nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với các đặc điểm bệnh nhân người lớn mắc hội chứng thận hư 116
4.3.3. Vai trò của IgA, IgG và IgM huyết tương trong đánh giá đáp ứng điều trị cortocosteroid liều tấn công ở trẻ em và người lớn mắc HCTH nguyên phát 123
4.4. Hạn chế của đề tài 125
KẾT LUẬN 126
KIẾN NGHỊ 128
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ 129
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN 129
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
3.1. So sánh tuổi và giới nhóm bệnh và chứng ở trẻ em 56
3.2. So sánh tuổi và giới nhóm bệnh và chứng ở người lớn 57
3.3. Phân bố nhóm bệnh theo tình trạng chẩn đoán lần đầu hay tái phát 58
3.4. Đặc điểm huyết áp ở nhóm bệnh 58
3.5. Đặc điểm công thức máu ngoại vi ở nhóm bệnh 59
3.6. Đặc điểm nồng độ một số chỉ số sinh hoá máu và mức lọc cầu thận ở nhóm bệnh 60
3.7. Đặc điểm Protein niệu 24 giờ ở nhóm bệnh 61
3.8. So sánh nồng độ IgA, IgG và IgM nhóm bệnh và chứng trẻ em 61
3.9. Tỷ lệ bệnh nhi tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương so nhóm chứng 62
3.10. Tương quan giữa nồng độ các Ig ở nhóm bệnh nhi 62
3.11. So sánh nồng độ IgA, IgG và IgM nhóm bệnh và chứng người lớn 64
3.12. Tỷ lệ bệnh nhân tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương so nhóm chứng 64
3.13. Tương quan giữa nồng độ các Ig ở bệnh nhân người lớn 65
3.14. So sánh tỷ lệ bệnh nhân tăng/giảm nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương người lớn và trẻ em mắc HCTH 67
3.15. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với giới 68
3.16. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với tuổi 69
3.17. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với nồng độ CRP 70
3.18. Tương quan nồng độ IgA, IgG, IgM với một số chỉ số sinh hoá máu và mức lọc cầu thận 71
3.19. Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến các yếu tố liên quan đến IgG và IgM 72
Bảng Tên bảng Trang
3.20. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với chẩn đoán lần đầu ở trẻ em 73
3.21. Đặc điểm giá trị của Protein, Albumin máu và Protein niệu dự báo giảm IgG ở nhóm bệnh nhi 74
3.22. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với giới 75
3.23. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với tuổi 76
3.24. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với nồng độ CRP 77
3.25. Tương quan giữa nồng độ IgA, IgG, IgM với một số chỉ số sinh hoá máu và MLCT 78
3.26. Phân tích hồi quy tuyến tính đa biến các yếu tố liên quan đến IgA, IgG và IgM huyết tương 80
3.27. Liên quan nồng độ IgA, IgG và IgM huyết tương với chẩn đoán lần đầu ở bệnh nhân người lớn 81
3.28. Đặc điểm giá trị của Protein, Albumin máu và Protein niệu dự báo giảm IgA ở nhóm người lớn 82
3.29. Đặc điểm giá trị của Protein, Albumin máu và Protein niệu dự báo giảm IgG ở nhóm bệnh nhân người lớn 83
3.30. Đặc điểm giá trị của Protein, Albumin máu và Protein niệu dự báo tăng IgM ở nhóm bệnh nhân người lớn 84
3.31. So sánh đặc điểm Protein niệu 24 giờ trước và sau đợt điều trị ở bệnh nhi mắc HCTH 86
3.32. So sánh một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh nhi ở nhóm có và không đáp ứng với điều trị 87
3.33. Giá trị của IgA, IgG và IgM huyết tương dự báo bệnh nhi không đáp ứng điều trị Corticosteroid 88
Bảng Tên bảng Trang
3.34. So sánh đặc điểm Protein niệu 24 giờ trước và sau đợt điều trị ở người lớn mắc HCTH 90
3.35. So sánh một số đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng bệnh nhân người lớn ở nhóm đáp ứng và không đáp ứng điều trị 91
4.1. So sánh nồng độ IgA, IgG và IgM giữa các nghiên cứu ở bệnh nhi hội chứng thận hư 101
4.2. So sánh nồng độ IgA, IgG, IgM huyết tương ở các nghiên cứu trên đối tượng người lớn 106
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ Tên biểu đồ Trang
3.1. Tỷ lệ bệnh nhi và người lớn trong nghiên cứu 57
3.2. Tương quan giữa IgM và IgG ở bệnh nhi 63
3.3. Tương quan giữa IgG và IgA ở bệnh nhi 63
3.4. Tương quan giữa IgM và IgA ở bệnh nhân người lớn 65
3.5. Tương quan giữa IgM và IgG ở bệnh nhân người lớn 66
3.6. Tương quan giữa IgG và IgA ở bệnh nhân người lớn 66
3.7. Mối tương quan giữa nồng độ IgG với Protein niệu 24h 72
3.8. Đường cong ROC của một số yếu tố dự báo giảm nồng độ IgG huyết tương ở bệnh nhi mắc HCTH 74
3.9. Tương quan giữa nồng độ IgA với Protein niệu 24 giờ 79
3.10. Mối tương quan giữa nồng độ IgG với Protein niệu 24 giờ 79
3.11. Tương quan giữa nồng độ IgM với Protein niệu 24 giờ 80
3.12. Đường cong ROC của một số yếu tố dự báo giảm nồng độ IgA huyết tương ở người lớn mắc HCTH 82
3.13. Đường cong ROC của một số yếu tố dự báo giảm IgG huyết tương ở người lớn mắc HCTH 83
3.14. Đường cong ROC của một số yếu tố dự báo tăng nồng độ IgM huyết tương ở người lớn mắc HCTH 84
3.15. Tỷ lệ bệnh nhi được đánh giá kết quả trước và sau đợt điều trị 85
3.16. Phân bố bệnh nhi theo tình trạng đáp ứng với điều trị Corticosteroid 86
3.17. Giá trị của IgA, IgG, IgM trong dự báo bệnh nhi không đáp ứng điều trị Corticosteroid 88
3.18. Tỷ lệ người lớn mắc HCTH được đánh giá kết quả đợt điều trị 89
3.19. Phân bố bệnh nhân người lớn theo tình trạng có hay không đáp ứng điều trị corticosteroid 90
Nguồn: https://luanvanyhoc.com