Nghiên cứu quy trình điều trị gãy kín thân xương đùi không vững bằng đinh nội tủy có chốt dưới màn tăng sáng
Luận án Nghiên cứu quy trình điều trị gãy kín thân xương đùi không vững bằng đinh nội tủy có chốt dưới màn tăng sáng.Chấn thương gây gãy xương đùi là một cấp cứu ngoại khoa thường gặp, xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhiều nhất ở tuổi lao động, nguyên nhân thường do tai nạn giao thông và lao động. Những năm gần đây, cùng với sự gia tăng của các phương tiện giao thông, sự phát triển của các ngành công nghiệp và xây dựng, tỷ lệ gãy xương đùi cũng ngày càng tăng với mức độ tổn thương ngày càng nặng nề và phức tạp hơn.
Đối với gãy kín thân xương đùi ở người lớn, chỉ định mổ gần như là tuyệt đối. Nhiều phương pháp điều trị phẫu thuật đã được áp dụng như kết xương bằng đinh nội tủy Kuntscher, kết xương bằng nẹp vít, kết xương nẹp khóa và hiện nay phương pháp điều trị phổ biến nhất là đóng đinh nội tủy có chốt. Đối với những gãy thân xương đùi không vững, kết xương bằng đinh nội tủy có chốt có nhiều ưu điểm như cố định ổ gãy vững chắc, chống được di lệch xoay, di lệch chồng ngắn nên có thể áp dụng với các hình thái đường gãy khác nhau. Đặc biệt so với kết xương nẹp vít, đinh nội tủy tôn trọng tối đa sức ép sinh lý tại ổ gãy và cho phép người bệnh có thể tập vận động sớm, thúc đẩy quá trình liền xương diễn ra nhanh hơn.
Xu hướng phẫu thuật can thiệp tối thiểu trong chấn thương chỉnh hình cũng được áp dụng ngày một rộng rãi như phẫu thuật nội soi khớp, phẫu thuật thay khớp háng với đường mổ nhỏ và phẫu thuật kết xương kín không mở ổ gãy. Vào những năm 1970, sự ra đời của máy X-Quang tăng sáng, khoan ống tủy mềm là cơ sở để kỹ thuật đóng đinh nội tủy kín không mở ổ gãy được áp dụng rộng rãi tại châu Âu và sau đó nhanh chóng được phát triển đến các quốc gia khác. Ưu điểm của phẫu thuật đóng đinh nội tủy kín không mở ổ gãy là hạn chế nguy cơ nhiễm khuẩn, bảo vệ tối đa nguồn mạch máu nuôi xương tại ổ gãy, sang chấn do phẫu thuật ít, giảm tối đa lượng máu mất, nhờ vậy mà tỷ lệ liền xương và phục hồi chức năng tốt cao hơn hẳn so với kết xương kinh điển. Tuy vậy phẫu thuật đóng đinh nội tủy kín có chốt điều trị gãy thân xương đùi cũng có những đòi hỏi bắt buộc về trang thiết bị, kỹ thuật nắn chỉnh như phải có bàn mổ chỉnh hình và máy X-Quang tăng sáng để có thể kéo nắn chỉnh kín và những dụng cụ hỗ trợ cho nắn chỉnh kín và đóng đinh, bắt vít chốt. Thêm vào đó đối với mỗi loại đinh nội tủy thì quy trình kỹ thuật đóng đinh kín cũng có những điểm không giống nhau. Mặt khác thời gian phẫu thuật đóng đinh nội tủy kín có chốt điều trị gãy kín thân xương đùi thường kéo dài hơn mổ mở, nên tuy có nhiều ưu điểm nhưng nhiều phẫu thuật viên cũng không chọn phương pháp này.
Trong những năm vừa qua tại Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình Thành phố Hồ Chí Minh, chúng tôi đã áp dụng phương pháp điều trị gãy thân xương đùi bằng phương pháp đóng đinh nội tủy có chốt, nắn chỉnh kín không mở ổ gãy với đinh nội tủy rỗng nòng của hãng Jiagsu Jinlu bước đầu cho thấy kết quả khá tốt. Tuy nhiên chưa có một quy trình đóng đinh nội tủy kín được qui định thống nhất cho các phẫu thuật viên. Để nâng cao chất lượng điều trị loại tổn thương phức tạp này, vấn đề đặt ra là xây dựng một quy trình điều trị cho phù hợp với đặc điểm tổn thương và hoàn cảnh thực tế ở bệnh viện. Vì thế chúng tôi thực hiện đề tài nghiên cứu: “Nghiên cứu quy trình điều trị gãy kín thân xương đùi không vững bằng đinh nội tủy có chốt dưới màn tăng sáng” nhằm hai mục tiêu:
1. Xây dựng qui trình đóng đinh nội tủy có chốt không mở ổ gãy có sự trợ giúp của màn tăng sáng.
2. Đánh giá kết quả điều trị gãy kín thân xương đùi bằng đinh nội tủy có chốt không mở ổ gãy và so sánh với phương pháp đóng đinh có chốt có mở ổ gãy.
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC HÌNH
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
ĐẶT VẤN ĐỀ1
CHƯƠNG 1 TỔNG QUAN3
1.1. GIẢI PHẨU VÀ SINH CƠ HỌC VÙNG ĐÙI3
1.1.1. Giải phẫu học xương đùi3
1.1.2. Hệ thống mạch máu nuôi xương đùi6
1.1.3. Hệ thống mô mềm vùng đùi8
1.1.4. Đặc điểm về sinh cơ học của xương đùi9
1.2.GÃY THÂN XƯƠNG ĐÙI9
1.2.1.Nguyên nhân, cơ chế chấn thương và tổn thương phối hợp10
1.2.2. Tổn thương giải phẫu10
1.3. PHÂN LOẠI GÃY THÂN XƯƠNG ĐÙI12
1.3.1. Phân loại theo tổn thương phần mềm12
1.3.2. Phân loại theo vị trí gãy13
1.3.3. Phân loại theo đường gãy14
1.3.4Phân loại theo độ vững14
1.4.CÁC PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ GÃY KÍN THÂN XƯƠNG ĐÙI17
1.4.1.Điều trị không phẫu thuật17
1.4.2.Điều trị phẫu thuật18
1.5.BIẾN CHỨNG VÀ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG SAU MỔ22
1.5.1.Biến chứng22
1.5.2. Phục hồi chức năng sau mổ23
1.6.TỔNG QUAN VỀ ĐINH NỘI TỦY CÓ CHỐT24
1.6.1.Trên thế giới24
1.6.2.Tại Việt Nam28
CHƯƠNG 2 ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU33
2.1. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU33
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh33
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ33
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU34
2.2.1. Thiết kế nghiên cứu34
2.2.2. Cỡ mẫu nghiên cứu34
2.2.3. Xây dựng quy trình đóng đinh nội tủy kín không mở ổ gãy35
2.2.4. Vật liệu và trang thiết bị nghiên cứu38
2.2.5. Điều trị gãy kín thân xương đùi bằng đóng đinh nội tủy41
2.3. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ53
2.3.1. Đánh giá kết quả gần53
2.3.2.Đánh giá kết quả xa54
2.4.XỬ LÝ VÀ PHÂN TÍCH DỮ LIỆU57
2.5.ĐẠO ĐỨC57
CHƯƠNG 3 KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU58
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU58
3.1.1. Tuổi, giới tính và chân bên bị gãy58
3.1.2. Nguyên nhân chấn thương59
3.1.3. Thời gian tai nạn tới khi được phẫu thuật60
3.1.4. Phân loại tổn thương61
3.1.5. Tổn thương kết hợp62
3.2. PHƯƠNG PHÁP VÔ CẢM63
3.3. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ63
3.3.1. Lựa chọn kỹ thuật đóng đinh63
3.3.2. Khoan ống tủy63
3.3.3. Kích thước đinh64
3.3.4. Cách cố định vít chốt65
3.3.5. Thời gian và lượng máu truyền66
3.3.6. Kết quả điều trị gần70
3.3.7. Kết quả về kỹ thuật71
3.3.8. Kết quả điều trị xa72
3.4. KẾT QUẢ CHUNG84
CHƯƠNG 4 BÀN LUẬN86
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU86
4.3.VỀ KỸ THUẬT VÀ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ90
4.4.VỀ BIẾN CỐ VÀ BIẾN CHỨNG103
4.5.ƯU ĐIỂM VÀ HẠN CHẾ CỦA HAI PHƯƠNG PHÁP ĐÓNG ĐNT MỔ KÍN VÀ MỔ MỞ Ổ GÃY106
KẾT LUẬN109
KIẾN NGHỊ112
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNHCÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨUCỦAĐẾ TÀI LUẬN ÁN
1.Nguyễn Tiến Linh (2016), “Điều trị gãy kín thân xương đùi bằng đóng đinh nội tủy kín có chốt dưới màn tăng sáng”, Tạp chí Y hoc Việt nam, (1), tr.1-5.
2.Nguyễn Tiến Linh (2016), “Điều trị gãy thân xương đùi không vững bằng đóng đinh nội tủy có chốt xuôi dòng mở ổ gãy”, Tạp chí Y hoc Việt nam, (1), tr 23-26.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1.Đặng Hoàng Anh (2013), “Kết quả phẫu thuật kết hợp xương đinh nội tủy có chốt SIGN điều trị gãy kín thân xương đùi tại bệnh viện 103”, Y học thực hành , (12),tr.14-16
2.Boehler L (1976), “Nguyên tắc điều trị gãy xương”, Kỹ thuật điều trị gãy xương, NXB Y Học, HàNội, Tập 1,tr. 48.
3.Boehler L (1976),“Cácgãyxươngđùi”, Kỹthuậtđiềutrịgãyxương, NXB Y Học, Tập 3, tr. 75-175.
4.Trần Đình Chiến (2006), “Đại cương gãy xương”, Bệnh học chấn thương chỉnh hình, NXB Quân Đội Nhân Dân, Hà Nội, tr. 13-30.
5.Trần Đình Chiến (2006), “Gãy xương đùi”, Bệnh học chấn thương chỉnh hình, NXB Quân Đội Nhân Dân, Hà Nội, tr. 94-116.
6.Đoàn Văn Chuyên (2014), “Đóng đinh nội tủy kín có chốt gãy thân xương đùi không dùng bàn mổ chỉnh hình dưới màn tăng sáng”, Luận văn Bác sỹ chuyên khoa 2, Đại học Y dược TP Hồ Chí Minh.
7.Phạm Đăng Diệu (2010), “Đùi”, Giải phẫu chi trên – chi dưới, NXB Y học, tr. 356-419.
8.Bùi Văn Đức (2015), “Sốc mất máu trong chấn thương”, Chấn thương chỉnh hình biến chứng chi dưới, NXB thể dục thể thao Hà Nội 2015, tr. 40-45.
9.Trình Minh Hiệp (2005), “Kết hợp xương bằng đinh Sign tại bệnh viện Nguyễn Đình Chiểu Bến Tre”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh 2005, tr. 7-10.
10.Lê Thái Hoằng (2005), “Nhận xét điều trị gãy thân xương đùi bằng đinh nội tủy có chốt (Sign) tại bệnh viện đa khoa Cần Thơ”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh 2005, tr. 11-15.
11.Khămmun Sômtakun (2007),“Nghiên cứu điều trị gãy hở hai xương cẳng chân bằng khung cố định ngoại vi của quân đội nhân dân Lào”(FEAL),Luận án tiến sĩ Y học, Học viện Quân y, tr. 97-98.
12.Nguyễn Tấn Lãm (2007),“Điều trị gãy thân xương đùi trẻ em bằng đinh nội tủy Rush dưới màn tăng sáng” Chuyên đề ngoại khoa, Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Minh năm 2007, 11 (1), tr. 472-476.
13.Lương Đình Lâm (2005),“Điều trị gãy 1/3 trên xương đùi bằng đinh có chốt kiểu Finnail (mẫu của Sign)”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh 2005, tr. 16-19.
14.Nguyễn Quang Long (1987), “Các phương pháp kết hợp xương chính trong điều trị gãy xương bằng phẫu thuật”, Phẫu thuật thông thường chỉnh hình ở chi, NXB y học Tp Hồ Chí Minh, tr. 45-50.
15.Nguyễn Quang Long (1992), “Đóng đinh nội tủy có chốt trong điều trị gãy thân xương đùi”, Kỷ yếu công trình nghiên cứu khoa học 17 năm Bệnh viện Chợ Rẫy(1975-1992), Bệnh viện Chợ Rẫy, tr. 330-331.
16.Nguyễn Quang Long (2005),“Các khuynh hướng hiện đại về phục hồi gãy thân các xương dài”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh 2005, tr. 39-48.
17.Nguyễn Quang Long (2007), “Tổng kết nghiên cứu gãy xương dài bằng nẹp tổ hợp Cacbon 1995-2005”,Chuyên đề ngoại khoa, Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Minh năm 2007, 11(1), tr. 442-449.
18.Phạm Đăng Ninh (2000), “Nghiên cứu ứng dụng phương pháp cố định ngoài một bên bằng cọc ép răng ngược chiều trong điều trị gãy mở 2 xương cẳng chân”, Luận án tiến sĩ Y học, Học viện Quân y, tr. 46-47.
19.Nguyễn Đức Phúc (2010), “Gãy thân xương đùi”, Kỹ thuật mổ chấn thương chỉnh hình, NXB Y học Hà Nội 2010, tr. 164-168.
20.Tần Đình Quang (2004), “Tổng kết chung về đóng đinh chốt SIGN tại bệnh viện Chợ Rẫy năm 2004”, Hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh, 2005: tr 1-3.
21.Hoàng Trọng Quang (2005), “Đánh giá kết quả điều trị gãy kín thân xương đùi ở người lớn bằng nẹp vít tại bệnh viện Việt Đức năm 2004-2005”, Luận văn thạc sỹ y học, Đại học Y Hà Nội.
22.Nguyễn Văn Quang(2005), “Gãy thân xương đùi”, Bài giảng bệnh học chấn thương chỉnh hình – phục hồi chức năng, NXB Y học, Tập 2, tr. 31-38.
23.Trần Đức Quí (2008), “Gãy cổ và thân xương đùi”, Tập bài giảng bệnh học chấn thương chỉnh hình, Bộ môn ngoại trường đại học Y Thái Nguyên, tr. 70-77.
24.Nguyễn Quang Quyền (2008), Atlas giải phẫu người, NXB Y học.
25.Nguyễn Quang Quyền (2008), Bài giảng Giải phẫu học, NXB Y học, chi nhánh Tp. Hồ Chí Minh, Tập I, tr. 171-192.
26.Mã Văn Sánh (2015), “Đánh giá kết quả điều trị gãy kín thân xương đùi bằng đinh SIGN tại Bệnh viện đa khoa Thanh Hóa”, Luận văn thạc sỹ y học, Học viện Quân y.
27.Vũ Công Tầm (2006), “Kết quả bước đầu đóng đinh Rush nội tủy xương đùi dưới siêu âm không mở ổ gãy”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ XIII 2006, tr. 350-355.
28.Nguyễn Văn Tín (2005),“Nhận xét bước đầu về việc điều trị khớp giả không nhiễm khuẩn thân xương đùi và xương chày bằng đinh SIGN”, Kỷ yếu hội nghị thường niên lần thứ 12, Hội chấn thương chỉnh hình thành phố Hồ Chí Minh 2005, tr. 33-34.
29.Nguyễn Quang Trung (2010), “Kỹ thuật mổ đóng đinh chốt ngang”, Kỹ thuật mổ chấn thương chỉnh hình, NXB Y học Hà Nội, tr. 489-496.
30.Trần Anh Tuấn(2011), “Nghiên cứu sử dụng đinh nội tủy ngược dòng có chốt, chế tạo trong nước từ thép K92 để điều trị gãy kín thân xương đùi”, Luận án tiến sỹ Y học, Học viện Quân y, tr. 52.
31.Trương Quan Tuấn (2003), “Sử dụng nẹp tổ hợp Cacbon trong điều trị gãy thân xương đùi”, Tạp chí Y học thành phố Hồ Chí Minh, 8 (2),tr. 93-98.
32.Nguyễn Hoàng Vũ (2013), “Giải phẫu vùng đùi”, Giải phẫu học sau đại học, NXB Y học, tập 2, tr. 701-734.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất