NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI HÌNH THÁI CẤU TRÚC, SIÊU CẤU TRÚC ỐNG SINH TINH, TINH TRÙNG SAU UỐNG KHANG BẢO TỬ TRÊN BỆNH NHÂN VÔ TINH

LUẬN ÁN TIẾN SĨ Y HỌC NGHIÊN CỨU SỰ BIẾN ĐỔI HÌNH THÁI CẤU TRÚC, SIÊU CẤU TRÚC ỐNG SINH TINH, TINH TRÙNG SAU UỐNG KHANG BẢO TỬ TRÊN BỆNH NHÂN VÔ TINH.Vô sinh la một trong những vấn đề chính của chiến lược sức khỏe sinh sản của Tổ chức y tế thế giới. Ở nước ta, trong những năm gần đây, vấn đề vô sinh ngay cang được quan tâm như la một vấn đề sức khỏe sinh sản nổi bật. Nghiên cứu trên toan quôc năm 2013 do Bệnh viện Phụ Sản Trung ương va Trường đại học Y Ha Nội tiến hanh trên 14.300 cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ (15 – 49) ở 8 tỉnh đại diện cho 8 vùng sinh thái nước ta, xác định tỷ lệ vô sinh là 7,7% [1]. Trên thế giới, tỷ lệ vô sinh chiếm khoảng 6 – 12% dân sô tùy từng khu vực, thậm chí tại Bắc Mỹ tỷ lệ vô sinh lên tới 15% [1], [2]. Trong các nguyên nhân gây vô sinh, khoảng 40% nguyên nhân do vợ, 40% nguyên nhân do chồng, 10% nguyên nhân do cả hai vợ chồng va 10% không rõ nguyên nhân [3]. Vô tinh la tình trạng không có tinh trùng trong tinh dịch, đa loại trừ xuất tinh ngược dòng. Tần suất vô tinh trong dân sô chung được ghi nhận là 1%, ở những trường hợp vô sinh nam là 10 – 20% [4].

Vô tinh được chia làm 2 nhóm: vô tinh do tắc và vô tinh không do tắc. Việc lựa chọn phương pháp điều trị thường dựa vào nguyên nhân gây ra vô tinh. Với vô tinh do tắc có thể lựa chọn vi phẫu nôi ông dẫn tinh hoặc phẫu thuật trích tinh trùng từ mào tinh hay tinh hoàn kết hợp với tiêm tinh trùng vào bao tương của noãn. Với vô tinh không do tắc, có hai xu hướng hiện nay là phẫu thuật tìm tinh trùng từ tinh hoàn ngay hoặc điều trị nội khoa bổ sung các thuôc như nội tiết tô, thuôc chông oxy hóa tế bào. Bên cạnh đó, việc dùng các thuôc y học cổ truyền (YHCT) nhằm kích thích quá trình sinh tinh sau đó mới kết hợp với phẫu thuật tìm tinh trùng từ tinh hoan để tiến hành tiêm tinh trùng vao bao tương của noãn cũng đang được lựa chọn. Nhờ các biện pháp hỗ trợ sinh sản này, có thể giúp cho các cặp vợ chồng có thể có con của chính mình [4].
Tại Việt Nam cũng như trên thế giới, thuôc YHCT được sử dụng điều trị vô sinh có từ lâu. Năm 2019, Zhou S.H. và cs đa tổng hợp rất nhiều các nghiên2 cứu về cơ chế, hiệu quả của thuôc YHCT trong điều trị vô sinh nam va cho thấy thuôc thực sự có hiệu quả cải thiện sinh tinh trên thực nghiệm cũng như trên những bệnh nhân suy giảm sinh tinh [5]. Viên nang Khang bảo tử được đăng ký tên thương mại thay cho viên nang Hồi xuân hoan gồm các vị thuôc thục địa, hoai sơn, sơn thù, câu kỷ tử, đỗ trọng, phụ tử chế, nhục quế, cam thảo, lộc giác giao có tác dụng ôn bổ thận dương, ích tinh huyết đa được nghiên cứu về tính an toan va hiệu quả trên động vật thực nghiệm va trên bệnh nhân suy giảm tinh trùng cho kết quả khả quan [6].
Với mục đích tận dụng nguồn YHCT sẵn có của nước nha, đồng thời tìm ra một phương thuôc điều trị an toan, hiệu quả trên những bệnh nhân vô sinh nam. Trên cơ sở nghiên cứu bước đầu về hiệu quả của viên nang Hồi xuân hoan ở bệnh nhân suy giảm tinh trùng, chúng tôi tiến hanh đề tai nay trên bệnh nhân vô tinh với hai mục tiêu:
1. Mô tả đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc tinh trùng, ống sinh tinh sau uống Khang bảo tử trên bệnh nhân vô tinh.
2. Đánh giá kết quả, một số yếu tố liên quan đến thu tinh trùng sau uống Khang bảo tử ở bệnh nhân vô tinh

MỤC LỤC
Trang phụ bìa
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Mục lục
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục bảng
Danh mục biểu đồ
Danh mục hình
ĐẶT VẤN ĐỀ …………………………………………………………………………………….. 1
Chương 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU …………………………………………………… 3
1.1. Đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc ông sinh tinh và tinh trùng …..3
1.1.1. Đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc ông sinh tinh ……………………..3
1.1.2. Đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc tinh trùng …………………………..8
1.1.3. Quá trình sinh tinh và các yếu tô ảnh hưởng ……………………………………..12
1.2. Vô tinh ……………………………………………………………………………………………….13
1.2.1. Định nghĩa va phân loại ……………………………………………………………………13
1.2.2. Nguyên nhân vô tinh…………………………………………………………………………14
1.2.3. Đặc điểm hình thái ông sinh tinh ở bệnh nhân vô tinh…………….….17
1.2.4. Điều trị nội khoa vô sinh nam và vô tinh…………………………………………..19
1.2.5. Các phương pháp thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh ………………………..22
1.3. Vô tinh, vô sinh nam theo y học cổ truyền ………………………………………….24
1.3.1. Quan điểm y học cổ truyền về nguyên nhân bệnh sinh của chứng vô
tinh……………………………………….. …………………………………………24
1.3.2. Cơ chế bệnh sinh của vô tinh theo y học cổ truyền……….……………..26
1.3.3. Phân thể điều trị vô tinh theo y học cổ truyền……………………………………28
1.3.4. Cơ chế tác dụng của thuôc y học cổ truyền điều trị vô sinh nam………..297
1.3.5. Các nghiên cứu về y học cổ truyền điều trị vô tinh và vô sinh nam……31
1.4. Tổng quan viên nang Khang bảo tử ……………………………………………………..33
1.4.1. Nguồn gôc, thành phần của viên nang Khang bảo tử …………………………33
1.4.2. Những nghiên cứu về viên nang Hồi xuân hoàn đa được thực hiện……34
Chương 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU …………. 36
2.1. Đôi tượng nghiên cứu …………………………………………………………………………36
2.1.1. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân ………………………………………………………………36
2.1.2. Tiêu chuẩn loại trừ……………………………………………………………………………36
2.2. Chất liệu nghiên cứu…………………………………………………………………………..36
2.3. Địa điểm, thời gian nghiên cứu …………………………………………………………..37
2.4. Cỡ mẫu và cách chọn mẫu ………………………………………………………………….37
2.5. Phương pháp nghiên cứu…………………………………………………………………….38
2.5.1. Thiết kế nghiên cứu ………………………………………………………………………….38
2.5.2. Các kỹ thuật thực hiện trong nghiên cứu …………………………………………..39
2.5.3. Các chỉ tiêu nghiên cứu…………………………………………………………………….54
2.6. Xử lý sô liệu……………………………………………………………………………………….57
2.6.1. Phương pháp xử lý sô liệu ………………………………………………………………..57
2.6.2. Không chế sai sô ………………………………………………………………………………57
2.7. Vấn đề đạo đức trong nghiên cứu ……………………………………………………….58
Chương 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ……………………………………………….. 60
3.1. Một sô đặc điểm của bệnh nhân vô tinh trong nghiên cứu …………………..60
3.1.1. Đặc điểm phân nhóm bệnh nhân nghiên cứu……………………………………..60
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân nghiên cứu ………………………………………..61
3.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng bệnh nhân nghiên cứu ………………………………….67
3.2. Đặc điểm vi thể, siêu vi thể tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh …………………70
3.2.1. Đặc điểm vi thể tinh trùng thu được từ mào tinh ………………………………70
3.2.2. Đặc điểm vi thể, siêu vi thể tinh trùng thu được từ tinh hoàn …………….768
3.3. Đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc ông sinh tinh bệnh nhân vô
tinh không do tắc………………………………………………………………………………85
3.3.1. Đặc điểm hình thái cấu trúc ông sinh tinh …………………………………………85
3.3.2. Đặc điểm hình thái siêu cấu trúc ông sinh tinh ………………………………….90
3.4. Kết quả thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh. Môi liên quan của một sô
yếu tô tới tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh không do tắc ………..94
3.4.1. Kết quả thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh ……………………………………….94
3.4.2. Một sô yếu tô liên quan tới thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh không
do tắc…………………………………………………………………………………………..95
Chương 4. BÀN LUẬN……………………………………………………………………. 103
4.1. Bàn luận về đôi tượng va phương pháp nghiên cứu …………………………..103
4.1.1. Phân nhóm bệnh nhân va phương pháp nghiên cứu …………………………103
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng bệnh nhân nghiên cứu ………………………………………105
4.1.3. Đặc điểm cận lâm sàng……………………………………………………………………108
4.2. Đặc điểm vi thể và siêu vi thể tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh …………..110
4.2.1. Đặc điểm vi thể tinh trùng thu được từ mào tinh ……………………………..110
4.2.2. Đặc điểm vi thể, siêu vi thể tinh trùng thu được từ tinh hoàn …………..114
4.3. Đặc điểm hình thái cấu trúc, siêu cấu trúc ông sinh tinh bệnh nhân vô
tinh không do tắc…………………………………………………………118
4.3.1. Đặc điểm hình thái cấu trúc ông sinh tinh ……………………………………….118
4.3.2. Đặc điểm hình thái siêu cấu trúc ông sinh tinh ………………………………..126
4.3.3. Sự khác nhau về kết quả tìm thấy tinh trùng ở các vị trí sinh thiết……129
4.4. Kết quả thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh. Liên quan một sô yếu tô tới
thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh không do tắc…………………………130
4.4.1. Kết quả thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh………………..…………..130
4.4.2. Liên quan một sô yếu tô tới tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân vô tinh
không do tắc……………………………………………………………………………………..1359
NHỮNG HẠN CHẾ CỦA LUẬN ÁN……………………………………143
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………….. 144
KHUYẾN NGHỊ……………………………………………………………………………… 146
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH CÔNG BỐ KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
CỦA ĐỀ TÀI LUẬN ÁN…………………………………………………………………..147
TÀI LIỆU THAM KHẢO………………………………………………………………..148
PHỤ LỤC………………………………………………………………………………………..16

DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng Tên bảng Trang
2.1. Thang điểm Johnsen 51
3.1. Phân nhóm bệnh nhân nghiên cứu 60
3.2. Đặc điểm về tuổi, BMI, thời gian vô sinh trong nhóm nghiên cứu 61
3.3. Phân loại vô sinh trong nhóm nghiên cứu 61
3.4. Tiền sử bệnh liên quan đến vô tinh trong nhóm nghiên cứu 62
3.5.
3.6.
3.7.
3.8.
Thể tích tinh hoan (P), (T) trong nhóm nghiên cứu
Đặc điểm lâm sang ở bệnh nhân OA va NOA
Đặc điểm lâm sang ở bệnh nhân OA trong 3 nhóm nghiên cứu
Đặc điểm lâm sang ở bệnh nhân NOA trong 3 nhóm nghiên cứu
63
64
65
66
3.9. Nồng độ nội tiết trong nhóm nghiên cứu 67
3.10. Nồng độ nội tiết ở bệnh nhân OA va NOA trong nghiên cứu 67
3.11. Nồng độ nội tiết ở bệnh nhân OA trong 3 nhóm nghiên cứu 68
3.12. Nồng độ nội tiết ở bệnh nhân NOA trong 3 nhóm nghiên cứu 69
3.13 Mật độ tinh trùng thu được từ mao tinh ở 3 nhóm 71
3.14. Tỷ lệ tinh trùng sông va hình thái tinh trùng bình thường thu được
từ mao tinh ở 3 nhóm
71
3.15. Tỷ lệ tinh trùng di động thu được từ mao tinh ở 3 nhóm 72
3.16. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng thu được từ mao tinh ở 3 nhóm 73
3.17. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường đầu thu được từ mao
tinh ở 3 nhóm
74
3.18. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường cổ va đoạn trung
gian ở 3 nhóm nghiên cứu
75
3.19. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường đuôi ở 3 nhóm 75
3.20. Chỉ sô TZI, SDI ở 3 nhóm nghiên cứu 76
3.21. Mật độ tinh trùng thu được từ tinh hoan ở 3 nhóm 7714
Bảng Tên bảng Trang
3.22. Tỷ lệ tinh trùng di động thu được từ tinh hoan trong 3 nhóm 78
3.23. Tỷ lệ tinh trùng sông va hình thái tinh trùng thu được từ tinh hoan
ở 3 nhóm
79
3.24. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường thu được từ tinh hoan
ở 3 nhóm
80
3.25. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường đầu thu được từ tinh
hoàn
81
3.26. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường cổ va trung gian thu
được từ tinh hoan
82
3.27. Tỷ lệ các dạng hình thái tinh trùng bất thường đuôi thu được từ tinh
hoan ở 3 nhóm
82
3.28. Chỉ sô TZI, SDI trên các bệnh nhân mổ thấy tinh trùng 83
3.29. Đặc điểm mô bệnh học ở 3 nhóm bệnh nhân NOA 85
3.30. Điểm Johnsen ở 3 nhóm bệnh nhân NOA 87
3.31. Đường kính va chiều day vỏ xơ ông sinh tinh ở 3 nhóm bệnh nhân
NOA
88
3.32. Đặc điểm tế bao biểu mô ông sinh tinh ở 3 nhóm bệnh nhân NOA 89
3.33. Đặc điểm tế bao biểu mô tinh trong các mẫu lam siêu cấu trúc 91
3.34. Tỷ lệ thu tinh trùng bằng phương pháp PESA va micro TESE ở
bệnh nhân nghiên cứu
94
3.35. Liên quan giữa một sô yếu tô tới thu tinh trùng ở bệnh nhân NOA 95
3.36. Liên quan giữa thể tích tinh hoan với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh
nhân NOA
96
3.37. Liên quan giữa nội tiết với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân NOA 98
3.38. Liên quan giữa AZF với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân NOA 9915
Bảng Tên bảng Trang
3.39. Liên quan giữa đường kính ông sinh tinh, chiều day vỏ xơ, điểm
Johnsen với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân NOA
100
3.40. Liên quan giữa đường kính ông sinh tinh bình thường, chiều day vỏ xơ
bình thường với tỷ lệ thu được tinh trùng ở bệnh nhân NOA
101
3.41. Liên quan giữa điểm Johnsen với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh nhân
NOA
101
3.42. Liên quan giữa sô lượng các tế bao biểu mô tinh với tỷ lệ thu tinh
trùng ở bệnh nhân NO

DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Biểu đồ Tên biểu đồ Trang
3.1. Phân bô AZF bất thường trong nghiên cứu 69
3.2. Phân bô mật độ tinh trùng thu được từ mao tinh ở 3 nhóm 70
3.3. Phân bô mật độ tinh trùng thu được từ tinh hoan trong 3 nhóm 77
3.4.
Giá trị chẩn đoán của thể tích tinh hoan đôi với tỷ lệ thu tinh
trùng ở bệnh nhân NOA 96
3.5.
Giá trị chẩn đoán của FSH, LH đôi với tỷ lệ thu tinh trùng ở
bệnh nhân NOA 97
3.6.
Giá trị chẩn đoán của testosteron đôi với tỷ lệ thu tinh trùng ở
bệnh nhân NOA 98
3.7.
Liên quan giữa mô bệnh học với tỷ lệ thu tinh trùng ở bệnh
nhân NOA 10