Nghiên cứu sự khác biệt về đặc điểm lâm sàng và hình ảnh nội soi ổ bụng giữa lao và ung thư màng bụng

Lao màng bụng (LMB) và ung thư màng bụng (UTMB) là 2 nguyên nhân thường gặp nhất của cổ trướng dịch tiết [1]. Các phương pháp điều trị, tiên lượng bệnh hoàn toàn khác nhau trong khi chẩn đoán phân biệt giữa 2 bệnh còn nhiều khó khăn, nhất là tại các tuyến y tế không có các phương tiên nội soi ổ bụng và các chuyên gia nội soi chuẩn. Vấn đề chẩn đoán kịp thời sẽ giúp cho điều trị đạt kết quả tốt hơn và giảm bớt chi phí điều trị cũng như cải thiện chất lượng sống cho người bệnh [4; 5]. Để có thể đưa ra các triệu chứng gợi ý trong chẩn đoán phân biệt giữa LMB và UTMB, chúng tôi đã tiến hành nghiên cứu này nhằm mục tiêu:
Tìm hiểu sự khác biệt về đặc điểm lâm sàng và hình ảnh soi ổ bụng giữa lao màng bụng và ung thư màng bụng.
I.    ĐỐI    TƯỢNG    VÀ    PHƯƠNG    PHÁP NGHIÊN CỨU
1.    Đối tượng nghiên cứu
Là tất cả bệnh nhân có cổ trướng dịch tiết nằm điều trị tại khoa Tiêu hoá – bệnh viện Bạch Mai trong thời gian từ năm 2000 – 2004.
–    Chẩn đoán cổ trướng dịch tiết theo  tiêu chuẩn Light [2].
+ LDH > 200 U/l.
+ Tỷ lệ LDH trong dịch cổ trướng/ LDH máu> 0,6.
+  Tỷ  lệ  albumin  trong  dịch  cổ  trướng/ albumin máu > 0,5.
–    Tiêu chuẩn chẩn đoán LMB: 1 trong  các điều kiện sau.
+ Tìm thấy vi khuẩn lao trong dịch cổ trướng bằng phương pháp phản ứng khuyếch đại chuỗi (polymerase chain reaction = PCR) [3].
+ Sinh thiết màng bụng có tổn thương viêm lao.
–    Tiêu chuẩn chẩn đoán UTMB dựa vào hình ảnh mô bệnh học: Ung thư nguyên phát (u trung biểu mô) hoặc ung thư thứ phát (u  biểu mô tuyến hoặc u tế bào vảy…).
2.    Phương pháp nghiên cứu
–    Thiết kế nghiên cứu: Mô tả cắt ngang.
–    Thu thấp số liệu theo mẫu bệnh án thống nhất.
–    Nhận định dịch cổ trướng (DCT):
+ Màu sắc: Vàng chanh, trắng đục, hồng, máu không đông.
+ Xét nghiệm LDH, albumin tại labo của trường ĐHYHN, xét nghiệm đồng thời LDH và albumin máu.
+ Tìm vi khuẩn lao tại labo của viện Vệ sinh dịch tễ trung ương bằng phương pháp PCR;
–    Nhận định kết quả soi ổ bụng theo protocol chuẩn.
Xét nghiệm mô bệnh học được tiến hành tại khoa Giải phẫu bệnh – bệnh viện Bạch Mai. Tiêu  bản  nhuộm  H.E,  hoặc  nhuộm  hoá  mô miễn dịch nếu cần thiết.
Lao màng bụng (LMB) và ung thư màng bụng (UTMB) là 2 nguyên nhân thường gặp nhất của cổ trướng dịch tiết nhưng chẩn đoán phân biệt còn khó khăn. Mục tiêu: Tìm hiểu sự khác biệt về đặc điểm lâm sàng và hình ảnh nội soi ổ bụng giữa LMB và UTMB. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 76 bệnh nhân LMB và 50 bệnh nhân UTMB được chẩn đoán xác định bằng soi ổ bụng và xét nghiệm mô bệnh học, tìm vi khuẩn lao trong dịch cổ trướng bằng phương pháp PCR. Chẩn đoán cổ trướng dịch tiết theo tiêu chuẩn Light. Kết quả và kết luận: Tuổi mắc bệnh trung bình của LMB trẻ hơn so với UTMB với p < 0,001. Triệu chứng sốt, TDMP gặp nhiều hơn trong LMB so với UTMB, nhưng chủ yếu là TDMP 1 bên, ngược lại trong UTMB TDMP 2 bên là chính với p < 0,05. Triệu chứng thiếu máu và sờ thấy khối u ổ bụng gặp trong UTMB nhiều hơn trong LMB với p < 0,05 và 0,001. Lượng protein và bạch cầu lympho trong dịch cổ trướng tăng nhiều hơn ở bệnh nhân LMB so với UTMB với p < 0,001 và 0,05. Tổn thương dạng hạt kê trên phúc mạc thành và dính gặp nhiều hơn trong LMB, mạc nối dày cứng, hạt cục, loét sùi
và u cục gặp trong UTMB nhiều hơn với p < 0,05.