Nghiên cứu sự thay đổi nồng độ hormon steroid trong nước bọt, sữa và huyết thanh trên những người sống tại vùng phơi nhiễm
Nghiên cứu sự thay đổi nồng độ hormon steroid trong nước bọt, sữa và huyết thanh trên những người sống tại vùng phơi nhiễm chất da cam/dioxin ở Việt Nam
Dioxin là một nhóm các hợp chất hữu cơ độc hại, là sản phấm phụ không mong muốn của một số ngành công nghiệp hóa chất và đốt cháy các sản phẩm hữu cơ. Với dặc tính không hòa tan trong nước, khó thoái hóa nên trong môi trường bị ô nhiễm, dioxin lắng đọng trong đất, cặn bùn và tích trữ sinh học vào một số loại động vật có trong chuỗi thức ăn của con người. Khi xâm nhập vào cơ the con người, dioxin tích lũy chủ yếu ở các mô mỡ trong cơ the và đào thải rất chậm [1].
Dioxin tác động đến quá trình sinh sản và phát trien, gây rối loạn hệ thống miễn dịch và nội tiết của cơ thể ngay cả khi chỉ có hàm lượng rất nhỏ. Nó tác động đến nhiều cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể gây ra những rối loạn bệnh lý phức tạp và đa dạng, điều đó làm giảm tuổi thọ ở những người bị phơi nhiễm cũng như con cái họ ở những thế hệ kế tiếp trong tương lai [2].
Trong cuộc chiến tranh tại Việt Nam giai đoạn 1961 đến 1972 quân đội Mỹ đã rải một lượng lớn các chất diệt cỏ có tạp nhiễm một lượng lớn dioxin trong thành phần xuống nhiều vùng rộng lớn ở miền Nam Việt Nam, nhằm mục đích phát quang để phá hủy nơi ấn lấp của quân đội giải phóng chiến đấu ở miền Nam Việt Nam [3]. Do đặc tính bền vững của dioxin, cho đến nay tác động của nó đã và vẫn đang gây nên những hậu quả nghiêm trọng đối với sức khoẻ con người và môi trường sống ở Việt Nam, đặc biệt các bà mẹ và trẻ em tại các khu vực phơi nhiễm dioxin. Dioxin ảnh hưởng tới bào thai từ rất sớm qua nhau thai. Những trẻ nhỏ tiếp xúc với dioxin sẽ bị ảnh hưởng về phát triển thể chất và tâm thần [2], [4],[5].
Phơi nhiễm dioxin gây các tác dụng độc hại mà một trong số đó là tác động trên hệ thống nội tiết. Bên cạnh đó, với đặc tính ưa lipid của dioxin nên ở người mẹ cho con bú, dioxin và các đồng phân của nó chủ yếu tập trung vào sữa mẹ. Như vậy, sữa mẹ là một con đường thải trừ dioxin chủ yếu. Nồng độ dioxin trong sữa mẹ phụ thuộc vào mức độ tiếp xúc và loại đồng phân dioxin. Mặt khác, dioxin và polychlorinated biphenyls (PCBs) đã được chứng minh là tích lũy trong tuyến thượng thận khi xâm nhập vào cơ the. Đồng thời làm thay đổi tổng hợp hormon steroid vỏ thượng thận theo liều lượng và thời gian tác động. Tuy nhiên, những tác động của dioxin trên hormon steroid thượng thận chưa được điều tra kỹ lưỡng và chỉ thông qua đánh giá trên thực nghiệm. Hơn nữa, chưa có nhiều nghiên cứu về nồng độ dioxin trong chiến tranh liên quan đến hormon streroid trong huyết thanh, đặc biệt là nồng độ hormon steroid trong nước bọt ở người mẹ và trẻ em sống ở khu vực điem nóng dioxin Việt Nam. Vì vậy, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu sự thay đổi nồng độ hormon steroid trong nước bọt, sữa và huyết thanh trên những người sống tại vùng phơi nhiễm chất da cam/dioxin ở Việt Nam” với mục tiêu:
1. Xác định nồng độ dioxin trong sữa của những người mẹ sống tại Phù Cát – Bình Định.
2.Xác định nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ và con, trong sữa và huyết thanh của người mẹ sống tại Phù Cát – Bình Định.
3. Tìm hiểu mối tương quan giữa nồng độ hormon steroid trong nước bọt, sữa và huyết thanh với nồng độ dioxin trong sữa của những người mẹ.
MỤC LỤC
Trang phụ bìa Lời cảm ơn Lời cam đoan Danh mục chữ viết tắt Mục lục
Danh mục các bảng Danh mục các biểu đồ Danh mục các hình
ĐẶT VẤN ĐỀ1
CHƯƠNG 1: TỔNG QUAN3
1.1.Hormon steroid3
1.1.1.Đại cương hormon steroid3
1.1.2. Các loại hormon steroid4
1.1.3.Tổng hợp hormon steroid7
1.1.4. Tác dụng sinh học9
1.1.5. Một số phương pháp định lượng hormon steroid11
1.2. Chất độc da cam/dioxin17
1.2.1.Công thức hóa học18
1.2.2.Tính chất lý học, hóa học của dioxin19
1.2.3.Các nguồn ô nhiễm21
1.2.4. Chuyển hóa và bài tiết22
1.2.5.Cơ chế tác động24
1.2.6. Lịch sử ô nhiễm dioxin ở Việt Nam27
1.2.7. Ảnh hưởng của dioxin đối với sức khỏe con người28
1.2.8.Một số phương pháp định lượng dioxin39
CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU43
2.1. Khu vực nghiên cứu43
2.2.Đối tượng nghiên cứu44
2.2.1. Tiêu chuẩn lựa chọn46
2.2.2.Tiêu chuẩn loại trừ46
2.3.Phương pháp nghiên cứu46
2.4.Các quy trình và kỹ thuật nghiên cứu46
2.4.1. Quy trình lấy mẫu46
2.4.2.Kỹ thuật định lượng dioxin trong sữa50
2.4.3.Kỹ thuật định lượng hormon steroid bằng kỹ thuật sắc ký lỏng khối
phổ kép52
2.5.Ước tính lượng dioxin hấp thụ hàng ngày ở trẻ bú sữa mẹ55
2.6.Địa điểm phân tích55
2.7.Xử lý số liệu nghiên cứu56
2.8.Đạo đức nghiên cứu57
CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU58
3.1.Đặc điểm chung58
3.1.1.Đặc điểm chung của mẹ58
3.1.2.Đặc điểm chung của con59
3.2.Nồng độ dioxin trong sữa mẹ61
3.3.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt67
3.3.1.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ tại thời điểm con từ
4 đến 16 tuần tuổi67
3.3.2.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ tại thời điểm sau
một năm cho con bú70
3.3.3.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt của trẻ tại thời điểm 3 tuổi …. 73
3.4. Nồng độ hormon steroid trong sữa và huyết thanh của mẹ75
3.4.1.Nồng độ hormon steroid trong sữa mẹ tại thời điểm con từ 4 đến 16
tuần tuổi75
3.4.2.Nồng độ hormon steroid trong huyết thanh của mẹ tại thời điểm sau
một năm cho con bú77
3.5.Tỷ lệ nồng độ hormon steroid trong nước bọt và huyết thanh của mẹ
sau một năm cho con bú80
3.6.Mối tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa với nồng độ hormon
steroid82
3.6.1.Mối tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa với nồng độ hormon
steroid trong nước bọt 82
3.6.2.Mối tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa với nồng độ hormon
steroid trong sữa và huyết thanh của mẹ85
3.7.Mối tương quan giữa nồng độ hormon steroid trong nước bọt với
hormon steroid trong sữa và huyết thanh87
3.7.1.Mối tương quan giữa nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ với
hormon steroid trong sữa tại thời điếm con từ 4 đến 16 tuần tuổi87
3.7.2.Mối tương quan giữa nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ với hormon steroid trong huyết thanh tại thời điếm sau một năm
cho con bú88
CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN89
4.1.Đặc điểm chung89
4.1.1.Đặc điểm của khu vực nghiên cứu89
4.1.2.Đặc điểm của đối tượng nghiên cứu90
4.2.Nồng độ dioxin trong sữa mẹ92
4.3.Mô hình đáp ứng liều giữa dioxin và hormon steroid94
4.4.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt98
4.4.1.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt của mẹ98
4.4.2.Nồng độ hormon steroid trong nước bọt của con101
4.4. Nồng độ hormon steroid trong sữa và huyết thanh của mẹ106
4.4.1.Nồng độ hormon steroid trong sữa mẹ tại thời điểm con từ 4 đến 16
tuần tuổi106
4.4.2.Nồng độ hormon steroid trong huyết thanh của mẹ tại thời điểm sau
một năm cho con bú107
4.5.Tỷ lệ nồng độ hormon steroid trong nước bọt và huyết thanh của người
mẹ sau một năm cho con bú108
4.6.Mối liên quan giữa nồng độ dioxin trong sữa với nồng độ hormon steroid…. 110
4.7. Mối liên quan giữa nồng độ dioxin trong sữa mẹ với chỉ số cơ the trẻ113
4.8.Mối tương quan giữa nồng độ hormon steroid trong nước bọt với
hormon steroid trongsữa và huyết thanh117
KẾT LUẬN120
KIẾN NGHỊ123
TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC
Đặc điểm của những người mẹ ở khu vực nghiên cứu58
Đặc điếm của trẻ tại các thời điếm nghiên cứu59
Cân nặng lúc sinh của trẻ ở Kim Bảng và Phù Cát60
So sánh nồng độ các đồng phân dioxin nhóm PCDDs trong sữa
những người mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát61
So sánh nồng độ các đồng phân dioxin nhóm PCDFs trong sữa
những người mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát62
So sánh nồng độ tổng số các đồng phân dioxin trong sữa những
người mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát63
So sánh nồng độ các đồng phân dioxin nhóm PCDDs trong sữa
những người mẹ sinh con đầu lòng và con thứ64
So sánh nồng độ các đồng phân dioxin nhóm PCDFs trong sữa
những người mẹ sinh con đầu lòng và con thứ65
So sánh nồng độ tổng số các đồng phân dioxin trong sữa những
người mẹ sinh con đầu lòng và con thứ66
So sánh nồng độ các hormon steroid trong nước bọt của những
người mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát67
So sánh nồng độ các hormon steroid trong nước bọt những người
mẹ sinh con đầu lòng ở Kim Bảng và Phù Cát68
So sánh nồng độ các hormon steroid trong nước bọt những người
mẹ sinh con thứ ở Kim Bảng và Phù Cát69
So sánh nồng độ hormon steroid trong nước bọt của những người
mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát70
So sánh nồng độ hormon steroid trong nước bọt người mẹ sinh
con đầu lòng ở Kim Bảng và Phù Cát71
So sánh nồng độ hormon steroid trong nước bọt những người mẹ
sinh con thứ ở Kim Bảng và Phù Cát72
So sánh nồng độ hormon steroid trong nước bọt của trẻ ở Kim Bảng và Phù Cát73
So sánh nồng độ hormon trong nước bọt của trẻ là con đầu lòng,
con thứ ở Kim Bảng và Phù Cát73
So sánh nồng độ hormon trong nước bọt của trẻ trai, trẻ gái ở Kim
Bảng và Phù Cát74
So sánh nồng độ hormon steroid trong sữa những người mẹ ở
Kim Bảng và Phù Cát75
So sánh nồng độ hormon steroid trong sữa những người mẹ sinh
con đầu lòng ở Kim Bảng và Phù Cát76
So sánh nồng độ các hormon steroid trong sữa những người mẹ
sinh con thứ ở Kim Bảng và Phù Cát76
So sánh nồng độ hormon steroid trong huyết thanh của mẹ ở Kim
Bảng và Phù Cát77
So sánh nồng độ hormon steroid trong huyết thanh người mẹ sinh
con đầu lòng ở Kim Bảng và Phù Cát78
So sánh nồng độ hormon steroid trong huyết thanh những người
mẹ sinh con thứ ở Kim Bảng và Phù Cát79
So sánh tỷ lệ nồng độ các hormon steroid trong nước bọt và huyết thanh của mẹ ở Kim Bảng và Phù Cát tại thời điếm sau một năm cho con bú80
Mức độ dioxin trong sữa mẹ ở các khu vực nghiên cứu63
Mức độ dioxin trong sữa của những người mẹ sinh con đầu
lòng và sinh con thứ66
Nồng độ hormon cortisol (A) và cortison (B)của người mẹ ở
Kim Bảng và Phù Cát tại các thời điểm81
Tương quan giữa tổng đồng phân PCDDs+PCDFs với nồng độ cortisol (A) và cortison (B) trong nước bọt của người mẹ sinh
con đầu lòng82
Tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa với nồng độ
cortisol (A) và cortison (B) trong nước bọt của mẹ83
Tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa mẹ với nồng độ cortisol
(A), cortison (B) và DHEA (C) trong nước bọt của con84
Tương quan giữa tổng đồng phân PCDDs+PCDFs với nồng độ
cortisol (A) và cortison (B) trong sữa của mẹ85
Tương quan giữa nồng độ dioxin trong sữa mẹ với nồng độ
cortisol (A) và cortison (B) trong huyết thanh của mẹ86
Mối tương quan giữa nồng độ cortisol (A), cortisol (B), androstenedion (C) và estradiol (D) trong sữa và trong nước bọt. .. 87 Mối tương quan giữa nồng độ cortisol (A), cortisol (B), DHEA (C), androstenedion (D), estron (E) và estradiol (F) trong huyết thanh và trong nước bọt88
Hình 1.1.Cấu trúcnhân steroid3
Hình 1.2.Cấu trúchóa học của cortisol4
Hình 1.3. Sơ đồ tổng hợp các hormon steroid9
Hình 1.4.Cấu trúchóa học của dibenzo-para-dioxin18
Hình 1.5.Cấu trúchóa học của PCDD19
Hình 1.6. Hoạt động của thụ the AhR và tương tác với dioxin trong tế bào 24
Hình 1.7. Máy bay Mỹ rải chất da cam xuống lãnh thổ Việt Nam trong chiến
dịch Ranch Hand27
Hình 1.8. Tập kết chất da cam/dioxin trước khi đưa đi phun rải trong những
năm từ 1961 – 197228
Hình 2.1. Địa điểm lấy mẫu nghiên cứu43
Hình 2.2. Sơ đồ thiết kế nghiên cứu45
Hình 2.3. Hình ảnh cân và đo các chỉ số cơ thể trẻ47
Hình 2.4.Hướng dẫn đo các chỉ số cơ thể trẻ lớn49
Hình 2.5.Sơ đồ quy trình phân tích dioxin trong sữa 50
Hình 2.6.Sơ đồ quy trình phân tích hormon trong huyết thanh và nước bọt ….55
Hình 4.1.Sơ đồ tổng hợp steroid hormon96
Hình 4.2.Mức độ lưu hành DHEA trongcơ thể104
Hình 4.3.Ảnh hưởng của dioxin đối vớienzym CYP17105
Hình 4.4. Vai trò của enzym 1 lBeta-hydroxysteroid dehydrogenase typ 1của
nhau thai116
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU
ĐÃ CÔNG BỐ CÓ LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.Kido T, Dao T.V, Ho M.D. et al, (2014). High cortisol and cortisone levels are associated with breast milk dioxin concentrations in Vietnamese women. Eur J Endocrinol, 170(1): p. 131-9.
2.Manh H.D, Kido T, Okamoto R. et al, (2013). The relationship between dioxins and salivary steroid hormones in Vietnamese primiparae. Environ Health Prev Med, 18(3): p. 221-9.
3.Đào Văn Tùng, Trần Hoài Nam, Phạm Thiện Ngọc et al, (2012). Biến đổi nồng độ một số hocmon steroid ở người mẹ đang cho con bú sống ở vùng phơi nhiễm chất da cam/dioxin Việt Nam. TCYHVN, 396 (số 2/2012): p. 154-159
4.Đào Văn Tùng, Nguyễn Ngọc Hùng, Đặng Đức Nhu et al, (2012). Khảo sát hocmon steroid ở người mẹ đang cho con bú sống tại vùng điếm nóng dioxin Việt Nam. TCNCYH, 80(số 4-2012): p. 22-27
5.Đào Văn Tùng, Trần Hoài Nam, Phạm Thiện Ngọc et al, (2013). Nồng độ hocmon steroid ở người mẹ đang cho con bú sống ở vùng phơi nhiễm dioxin Việt Nam. TCYHVN, 406(số đặc biệt/2013): p. 123-127
6.Đào Văn Tùng, Trần Hoài Nam, Đặng Đức Nhu et al, (2014). Ảnh hưởng của dioxin đến nồng độ hormon cortisol, cortison của mẹ và cân nặng trẻ sơ sinh ở khu vực phơi nhiễm dioxin. TCYHVN, 421(1859- 1868): p. 42-48..
1.http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs225/en/.
2.IOM, (2001) National Academy Press,, in Washington, D.C 2001, 604, Editor (Institute of Medicine): Washington, D.C 2001.
3.Stellman J.M, Stellman S.D, Christian R. et al, (2003). The extent and patterns of usage of Agent Orange and other herbicides in Vietnam. Nature, 422(6933): p. 681-7.
4.Phan Thị Phi Phi, (2002) Tác hại lâu dài của AO/dioxin trên hệ miễn dịch – máu ở người bị phơi nhiễm mạn tính, in Hội nghị khoa học Việt – Mỹ về ảnh hưởng của chất độc da cam/dioxin lên sức khỏe con người và môi trường: Hà Nội, Việt Nam. p. 162-167.
5.(Veterans and Agent Orange: Update 2012.
6.Harris F.S, (1992). McGraw-Hill Concise Encyclopedia of Science and Technology. Edited by Sybil P. Parker. Appl Opt, 23(14): p. 2291.
7.IUPAC-IUB Joint Commission on Biochemical Nomenclature (JCBN), (1989). The nomenclature of steroids. Recommendations 1989. Eur J Biochem, 186(3): p. 429-58.
8.Mai Thế Trạch andvà Nguyễn Thy Khuê, (2007) Nội tiết học đại cương, Nhà xuất bản Y học.
9.Auchus R.J, (2004). Overview of dehydroepiandrosterone biosynthesis. Semin ReprodMed, 22(4): p. 281-8.
10.Soucy P. andLuu-The V, (2000). Conversion of pregnenolone to DHEA by human 17alpha-hydroxylase/17, 20-lyase (P450c17). Evidence that DHEA is produced from the released intermediate, 17alpha-hydroxypregnenolone. Eur JBiochem, 267(11): p. 3243-7.
11.Kasai T, Shozu M, Murakami K. et al, (2004). Increased expression of type I 17beta-hydroxysteroid dehydrogenase enhances in situ production of estradiol in uterine leiomyoma. J Clin Endocrinol Metab, 89(11): p. 5661-8.
12.Miller W.L, (2002). Androgen biosynthesis from cholesterol to DHEA. Mol Cell Endocrinol, 198(1-2): p. 7-14.
13.Fluck C.E, Miller W.L, and Auchus R.J, (2003). The 17, 20-lyase activity of cytochrome p450c17 from human fetal testis favors the delta5 steroidogenic pathway. J Clin Endocrinol Metab, 88(8): p. 3762-6.
14.Voet D.a.J, (1990) Biochemistry, John Wiley and Sons: New York.
15.http://medicalbiochemistryresources.blogspot.com.
16.Aranda A. andPascual A, (2001). Nuclear hormone receptors and gene expression. Physiol Rev, 81(3): p. 1269-304.
17.New M.I, (2004). An update of congenital adrenal hyperplasia. Ann N Y Acad Sci, 1038: p. 14-43.
18.Shank L.C. andPaschal B.M, (2005). Nuclear transport of steroid hormone receptors. Crit Rev Eukaryot Gene Expr, 15(1): p. 49-73.
19.Booth R.E, Johnson J.P, and Stockand J.D, (2002). Aldosterone. Adv Physiol Educ, 26(1-4): p. 8-20.
20.Chapman J.C, Polanco JR, Min S. et al, (2005). Mitochondrial 3 beta- hydroxysteroid dehydrogenase (HSD) is essential for the synthesis of progesterone by corpora lutea: an hypothesis. Reprod Biol Endocrinol, 3: p. 11.
21.Burke T.J, Loniello K.R, Beebe J.A. et al, (2003). Development and application of fluorescence polarization assays in drug discovery. Comb Chem High Throughput Screen, 6(3): p. 183-94.
22.Berry D.J. andPatsalos P.N, (2000). Comparison of topiramate concentrations in plasma and serum by fluorescence polarization immunoassay. Ther DrugMonit, 22(4): p. 460-4.
23.Hackett L.P, Dusci L.J, and Ilett K.F, (1998). A comparison of high-performance liquid chromatography and fluorescence polarization immunoassay for therapeutic drug monitoring of tricyclic antidepressants. Ther DrugMonit, 20(1): p. 30-4.
24.Hong J.Y. andChoi M.J, (2002). Development of one-step fluorescence polarization immunoassay for progesterone. Biol Pharm Bull, 25(10): p. 1258-62.
25.Roda A, Manetta A.C, Portanti O. et al, (2003). A rapid and sensitive 384-well microtitre format chemiluminescent enzyme immunoassay for 19-nortestosterone. Luminescence, 18(2): p. 72-8.
26.Bacigalupo M.A, Ius A, Simoni P. et al, (2001). Analytical performance of luminescent immunoassays of different format for serum daidzein analysis. Fresenius JAnal Chem, 370(1): p. 82-7.
27.Najjar SM W.B, (1993) Handbook of Endocrine Research Techniques, ed. e.S. Diego, California: Academic. 3-23.
28.Blackwell L.F, Brown J.B, Vigil P. et al, (2003). Hormonal monitoring of ovarian activity using the Ovarian Monitor, part I. Validation of home and laboratory results obtained during ovulatory cycles by comparison with radioimmunoassay. Steroids, 68(5): p. 465-76.
29.Bush I.E, (1952). Methods of paper chromatography of steroids applicable to the study of steroids in mammalian blood and tissues. Biochem J, 50(3): p. 370-8.
30.Bộ tài nguyên – môi trường V.p.B.c.đ, (2008) Tác hại của dioxin đối với người Việt Nam, NXB Y học.
31.Reports I.C.E, Dioxins in the environment: What are the health risks?, in INSERM Collective Expert Reports2000: Paris.
32.Van den Berg M, Birnbaum L.S, Denison M. et al, (2006). The 2005 World Health Organization reevaluation of human and Mammalian toxic equivalency factors for dioxins and dioxin-like compounds. Toxicol Sci, 93(2): p. 223-41.
33.Podoll R.T, Jaber H.M, and Mill T, (1986). Tetrachlorodibenzodioxin: rates of volatilization and photolysis in the environment. Environ Sci Technol, 20(5): p. 490-2.
34.EPA, ( 2006) An Inventory of Sources and Environmental Releases of Dioxin-Like Compounds in the U.S. for the Years 1987, 1995, and 2000 (Final, Nov 2006), in EPA/600/P-03/002f, Final Report: Environmental Assessment.
35.Hatfield, (1998) Vietnam Study Finds Dioxin in Food Chain: Asia: Agent Orange defoliant used by U.S. in war has created environmental and health problems, firm reports.
36.Michalek J.E, Tripathi R.C, Kulkarni P.M. et al, (1996). The reliability of the serum dioxin measurement in veterans of Operation Ranch Hand. J Expo Anal Environ Epidemiol, 6(3): p. 327-38.
37.Schecter A, Quynh H.T, Pavuk M. et al, (2003). Food as a source of dioxin exposure in the residents of Bien Hoa City, Vietnam. J Occup Environ Med, 45(8): p. 781-8.
38.Dwernychuk L.W, (2005). Dioxin hot spots in Vietnam. Chemosphere, 60(7): p. 998-9.
39.Poiger H, Buser H.R, Weber H. et al, (1982). Structure elucidation of mammalian TCDD-metabolites. Experientia, 38(4): p. 484-6.
40.Sawahata T, Olson J.R, and Neal R.A, (1982). Identification of metabolites of 2, 3, 7, 8-tetrachlorodibenzo-P-dioxin (TCDD) formed on incubation with isolated rat hepatocytes. Biochem Biophys Res Commun, 105(1): p. 341-6.
41.Mason G. and Safe S, (1986). Synthesis, biologic and toxic effects of the major 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin metabolites in the rat.
Toxicology, 41(2): p. 153-9.
42.Olson J.R, (1986). Metabolism and disposition of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin in guinea pigs. Toxicol Appl Pharmacol, 85(2): p. 263-73.
43.Olson J.R, Gasiewicz T.A, and Neal R.A, (1980). Tissue distribution, excretion, and metabolism of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in the Golden Syrian hamster. Toxicol Appl Pharmacol, 56(1): p. 78-85.
44.Gasiewicz T.A, Geiger L.E, Rucci G. et al, (1983). Distribution, excretion, and metabolism of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in C57BL/6J, DBA/2J, and B6D2F1/J mice. DrugMetab Dispos, 11(5): p. 397-403.
45.Birnbaum L.S, (1986). Distribution and excretion of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin in congenic strains of mice which differ at the Ah locus. Drug Metab Dispos, 14(1): p. 34-40.
46.Piper W.N, Rose J.Q, and Gehring P.J, (1973). Excretion and tissue distribution of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in the rat. Environ Health Perspect, 5: p. 241-4.
47.Allen J.R, Van Miller J.P, and Norback D.H, (1975). Tissue distribution, excretion and biological effects of [14C]tetrachlorodibenzo-p-dioxin in rats. Food Cosmet Toxicol, 13(5): p. 501-5.
48.Gasiewicz T.A. and Neal R.A, (1979). 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p- dioxin tissue distribution, excretion, and effects on clinical chemical parameters in guinea pigs. ToxicolAppl Pharmacol, 51(2): p. 329-39.
49.receptor T.a.h. http://www.helsinki.fi/science/dentenv/dioxin.htmL
50.Denison M.S, Soshilov A.A, He G. et al, (2011). Exactly the same but different: promiscuity and diversity in the molecular mechanisms of action of the aryl hydrocarbon (dioxin) receptor. Toxicol Sci, 124(1): p. 1-22.
51.Lindsey S. and Papoutsakis E.T, (2012). The evolving role of the aryl hydrocarbon receptor (AHR) in the normophysiology of hematopoiesis. Stem Cell Rev, 8(4): p. 1223-35.
52.Umbreit T.H. and Gallo M.A, (1988). Physiological implications of estrogen receptor modulation by 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin. Toxicol Lett, 42(1): p. 5-14.
53.Smith S, Schecter A, Papke O. et al, (1998). Quantitation of the extracellular domain of epidermal growth factor receptor in the plasma of dioxin-exposed individuals. Am JIndMed, 34(1): p. 1-5.
54.Valavanidis A, Vlahogianni T, Dassenakis M. et al, (2006). Molecular biomarkers of oxidative stress in aquatic organisms in relation to toxic environmental pollutants. Ecotoxicol Environ Saf, 64(2): p. 178-89.
55.Dong W, Teraoka H, Kondo S. et al, (2001). 2, 3, 7, 8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin induces apoptosis in the dorsal midbrain of zebrafish embryos by activation of arylhydrocarbon receptor. Neurosci Lett, 303(3): p. 169-72.
56.Hoffer A, Chang C.Y, and Puga A, (1996). Dioxin induces transcription of fos and jun genes by Ah receptor-dependent and – independent pathways. Toxicol Appl Pharmacol, 141(1): p. 238-47.
57.Portier C, Tritscher A, Kohn M. et al, (1993). Ligand/receptor binding for 2,3,7,8-TCDD: implications for risk assessment. Fundam Appl Toxicol, 20(1): p. 48-56.
58.Furukawa H, (2004) Ecological Destruction, Health, and Development: Advancing Asian Paradigms: Trans Pacific Press.
59.https://www.google.com.vn/search? q=h%C3%ACnh+%E1%BA% A3 nh+phun+r%E 1 %BA%A3 i+dioxin+viet+nam&espv=2&biw= 1366 &bih=667&tbm=isch&tbo=u&source=univ&sa=X&ei=Pv9ZVOKUCo j58 QX5ooGQBQ&ved=0CBoQsAQ#imgdii=.
60.http://cpv.org.vn/cpv/Modules/News/NewsDetail.aspx? co_id= 30424 &cn_id =598394.
61.Van Loveren H, Schuurman H.J, Kampinga J. et al, (1991). Reversibility of thymic atrophy induced by 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD) and bis(tri-n-butyltin)oxide (TBTO). Int J
Immunopharmacol, 13(4): p. 369-77.
62.Rhile M.J, Nagarkatti M, and Nagarkatti P.S, (1996). Role of Fas apoptosis and MHC genes in 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD)-induced immunotoxicity of T cells. Toxicology, 110(1-3): p. 153-67.
63.Prell R.A, Oughton J.A, and Kerkvliet N.I, (1995). Effect of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin on anti-CD3-induced changes in T-cell subsets and cytokine production. Int J Immunopharmacol, 17(11): p. 951-61.
64.Fan F, Yan B, Wood G. et al, (1997). Cytokines (IL-1beta and TNFalpha) in relation to biochemical and immunological effects of
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in rats. Toxicology, 116(1- 3): p. 9-16.
65.Kerkvliet N.I. and Brauner J.A, (1990). Flow cytometric analysis of lymphocyte subpopulations in the spleen and thymus of mice exposed to an acute immunosuppressive dose of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin (TCDD). Environ Res, 52(2): p. 146-54.
66.US Environmental Protection Agency, (1994) Health assessment
document for 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) and related compounds, in [EPA/600/BP-92/001c] (Cincinnati, Ohio:US
Environmental Protection Agency, August, 1994.) This is the official draft of “Chapter 9” of the EPA dioxin reassessment, also known as the “risk characterization chapter.”.
67.Pavuk M, Schecter A.J, Akhtar F.Z. et al, (2003). Serum 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) levels and thyroid function in Air Force veterans of the Vietnam War. Ann Epidemiol, 13(5): p. 335-43.
68.Sewall C.H, Flagler N, Vanden Heuvel J.P. et al, (1995). Alterations in thyroid function in female Sprague-Dawley rats following chronic treatment with 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin. Toxicol Appl Pharmacol, 132(2): p. 237-44.
69.Yang J.M, Salmon A.G, and Marty M.A, (2010). Development of TEFs for PCB congeners by using an alternative biomarker–thyroid hormone levels. Regul Toxicol Pharmacol, 56(2): p. 225-36.
70.Egeland G.M, Sweeney M.H, Fingerhut M.A. et al, (1994). Total serum testosterone and gonadotropins in workers exposed to dioxin. Am J Epidemiol, 139(3): p. 272-81.
71.Baccarelli A, Mocarelli P, Patterson D.G, Jr. et al, (2002). Immunologic effects of dioxin: new results from Seveso and comparison with other studies. Environ Health Perspect, 110(12): p. 1169-73.
72.Arisawa K, Takeda H, and Mikasa H, (2005). Background exposure to PCDDs/PCDFs/PCBs and its potential health effects: a review of epidemiologic studies. JMed Invest, 52(1-2): p. 10-21.
73.Henriksen G.L, Ketchum N.S, Michalek J.E. et al, (1997). Serum dioxin and diabetes mellitus in veterans of Operation Ranch Hand. Epidemiology, 8(3): p. 252-8.
74.van Schanke A, Boon J.P, Aardoom Y. et al, (2000). Effect of a dioxin¬like PCB (CB 126) on the biotransformation and genotoxicity of benzo. Aquat Toxicol, 50(4): p. 403-415.
75.DiBartolomeis M.J, Moore R.W, Peterson R.E. et al, (1987). Altered regulation of adrenal steroidogenesis in 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin-treated rats. Biochem Pharmacol, 36(1): p. 59-67.
76.Mebus C.A. andPiper W.N, (1986). Decreased rat adrenal 21- hydroxylase activity associated with decreased adrenal microsomal cytochrome P-450 after exposure to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin. Biochem Pharmacol, 35(24): p. 4359-62.
77.Porterfield S.P. and Hendry L.B, (1998). Impact of PCBs on thyroid hormone directed brain development. Toxicol Ind Health, 14(1-2): p. 103-20.
78.Porterfield S.P, (1994). Vulnerability of the developing brain to thyroid abnormalities: environmental insults to the thyroid system. Environ Health Perspect, 102 Suppl 2: p. 125-30.
79.Sher E.S, Xu X.M, Adams P.M. et al, (1998). The effects of thyroid hormone level and action in developing brain: are these targets for the actions of polychlorinated biphenyls and dioxins? Toxicol Ind Health, 14(1-2): p. 121-58.
80.Michalek J.E. and Pavuk M, (2008). Diabetes and cancer in veterans of Operation Ranch Hand after adjustment for calendar period, days of spraying, and time spent in Southeast Asia. J Occup Environ Med, 50(3): p. 330-40.
81.Kang H.K, Dalager N.A, Needham L.L. et al, (2006). Health status of Army Chemical Corps Vietnam veterans who sprayed defoliant in Vietnam. Am JIndMed, 49(11): p. 875-84.
82.Pesatori A.C, Zocchetti C, Guercilena S. et al, (1998). Dioxin exposure and non-malignant health effects: a mortality study. Occup Environ Med, 55(2): p. 126-31.
83.Pelclova D, Fenclova Z, Urban P. et al, (2009). Chronic health impairment due to 2,3,7,8-tetrachloro-dibenzo-p-dioxin exposure. Neuro Endocrinol Lett, 30 Suppl 1: p. 219-24.
84.Remillard R.B. and Bunce N.J, (2002). Linking dioxins to diabetes: epidemiology and biologic plausibility. Environ Health Perspect, 110(9): p. 853-8.
85.Kim Y.H, Shim Y.J, Shin Y.J. et al, (2009). 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD) induces calcium influx through T-type calcium channel and enhances lysosomal exocytosis and insulin secretion in INS-1 cells. Int J Toxicol, 28(3): p. 151-61.
86.Kurita H, Yoshioka W, Nishimura N. et al, (2009). Aryl hydrocarbon receptor-mediated effects of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin on glucose-stimulated insulin secretion in mice. J Appl Toxicol, 29(8): p. 689-94.
87.Martino L, Masini M, Novelli M. et al, (2013). The aryl receptor inhibitor epigallocatechin-3-gallate protects INS-1E beta-cell line against acute dioxin toxicity. Chemosphere, 93(8): p. 1447-55.
88.Geusau A, Schmaldienst S, Derfler K. et al, (2002). Severe 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD) intoxication: kinetics and trials to enhance elimination in two patients. Arch Toxicol, 76(5-6): p. 316-25.
89.Bock K.W. and Kohle C, (2006). Ah receptor: dioxin-mediated toxic responses as hints to deregulated physiologic functions. Biochem Pharmacol, 72(4): p. 393-404.
90.Jones S. and Boffetta P, (1997). AACR/IARC meeting on carcinogenesis from environmental pollution: assessment of human risk and strategies for prevention. 6-9 October 1996, Budapest, Hungary. American Association for Cancer Research. International Agency for Research on Cancer. Ann Oncol, 8(2): p. 137-8.
91.Cole P, Trichopoulos D, Pastides H. et al, (2003). Dioxin and cancer: a critical review. Regul Toxicol Pharmacol, 38(3): p. 378-88.
92.Dragan Y.P. and Schrenk D, (2000). Animal studies addressing the carcinogenicity of TCDD (or related compounds) with an emphasis on tumour promotion. Food Addit Contam, 17(4): p. 289-302.
93.Viluksela M, Bager Y, Tuomisto J.T. et al, (2000). Liver tumor- promoting activity of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in TCDD-sensitive and TCDD-resistant rat strains. Cancer Res, 60(24): p. 6911-20.
94.Walker N.J, Wyde M.E, Fischer L.J. et al, (2006). Comparison of chronic toxicity and carcinogenicity of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin (TCDD) in 2-year bioassays in female Sprague-Dawley rats. Mol Nutr Food Res, 50(10): p. 934-44.
95.Lin F.H, Stohs S.J, Birnbaum L.S. et al, (1991). The effects of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) on the hepatic estrogen and glucocorticoid receptors in congenic strains of Ah responsive and Ah nonresponsive C57BL/6J mice. Toxicol Appl Pharmacol, 108(1): p. 129-39.
96.Lucier G.W, Tritscher A, Goldsworthy T. et al, (1991). Ovarian hormones enhance 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin-mediated increases in cell proliferation and preneoplastic foci in a two-stage model for rat hepatocarcinogenesis. Cancer Res, 51(5): p. 1391-7.
97.Krishnan V, Porter W, Santostefano M. et al, (1995). Molecular mechanism of inhibition of estrogen-induced cathepsin D gene expression by 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in MCF-7 cells. Mol Cell Biol, 15(12): p. 6710-9.
98.Tritscher A.M, Goldstein J.A, Portier C.J. et al, (1992). Dose-response relationships for chronic exposure to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin in a rat tumor promotion model: quantification and immunolocalization of CYP1A1 and CYP1A2 in the liver. Cancer Res, 52(12): p. 3436-42.
99.Phan Thị Phi Phi, (2002) Các vấn đề về ung thư và không ung thư liên quan đến chất da cam/dioxin ở Việt Nam, in Hội nghị khoa học Việt – Mỹ về ảnh hưởng của chất độc da cam/dioxin lên sức khỏe con người và môi trường: Hà Nội, Việt Nam. p. 216-223.
100.Kociba R.J, Keyes D.G, Beyer J.E. et al, (1978). Results of a two-year chronic toxicity and oncogenicity study of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin in rats. Toxicol ApplPharmacol, 46(2): p. 279-303.
101. Goodman D.G. andSauer R.M, (1992). Hepatotoxicity and carcinogenicity in female Sprague-Dawley rats treated with 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD): a pathology working group reevaluation. Regul Toxicol Pharmacol, 15(3): p. 245-52.
102.Abel J, Li W, Dohr O. et al, (1996). Dose-response relationship of cytochrome P4501b1 mRNA induction by 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin in livers of C57BL/6J and DBA/2J mice. Arch Toxicol, 70(8): p. 510-3.
103.Schwarz M. and Appel K.E, (2005). Carcinogenic risks of dioxin: mechanistic considerations. Regul Toxicol Pharmacol, 43(1): p. 19-34.
104.Mandai P.K, (2005). Dioxin: a review of its environmental effects and its aryl hydrocarbon receptor biology. J Comp Physiol B, 175(4): p. 221-30.
105.Abraham K, Wiesmuller T, Brunner H. et al, (1989). Absorption and tissue distribution of various polychlorinated dibenzo-p-dioxins and dibenzofurans (PCDDs and PCDFs) in the rat. Arch Toxicol, 63(3): p. 193-202.
106.Sirkka U, Pohjanvirta R, Nieminen S.A. et al, (1992). Acute neurobehavioural effects of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in Han/Wistar rats. Pharmacol Toxicol, 71(4): p. 284-8.
107.Allen J.R, Barsotti D.A, Van Miller J.P. et al, (1977). Morphological changes in monkeys consuming a diet containing low levels of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin. Food Cosmet Toxicol, 15(5): p. 401-10.
108.Kraemer S.A, Arthur K.A, Denison M.S. et al, (1996). Regulation of prostaglandin endoperoxide H synthase-2 expression by 2,3,7,8,- tetrachlorodibenzo-p-dioxin. Arch Biochem Biophys, 330(2): p. 319-28.
109.Brewster D.W, Bombick D.W, and Matsumura F, (1988). Rabbit serum hypertriglyceridemia after administration of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD). J Toxicol Environ Health, 25(4): p. 495-507.
110.Guiney P.D, Smolowitz R.M, Peterson R.E. et al, (1997). Correlation of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin induction of cytochrome P4501A in vascular endothelium with toxicity in early life stages of lake trout. Toxicol Appl Pharmacol, 143(2): p. 256-73.
111.Overby L.H, Nishio S, Weir A. et al, (1992). Distribution of cytochrome P450 1A1 and NADPH-cytochrome P450 reductase in lungs of rabbits treated with 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin: ultrastructural immunolocalization and in situ hybridization. Mol Pharmacol, 41(6): p. 1039-46.
112.Kociba R.J, Keeler P.A, Park C.N. et al, (1976). 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD): results of a 13-week oral toxicity study in rats. ToxicolAppl Pharmacol, 35(3): p. 553-74.
113.Lin F.H, Clark G, Birnbaum L.S. et al, (1991). Influence of the Ah locus on the effects of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin on the hepatic epidermal growth factor receptor. Mol Pharmacol, 39(3): p. 307-13.
114.Yang K.H, Choi E.J, and Choe S.Y, (1983). Cytotoxicity of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin on primary cultures of adult rat hepatocytes. Arch Environ Contam Toxicol, 12(2): p. 183-8.
115.Berman E.F, Schaus P, and Fujimoto J.M, (1986). Comparison of the inhibition of biliary excretion produced by certain inducing agents including 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin. J Toxicol Environ Health, 17(4): p. 395-403.
116.Poland A. and Glover E, (1973). 2,3,7,8-Tetrachlorodibenzo-p-dioxin: a potent inducer of -aminolevulinic acid synthetase. Science, 179(4072): p. 476-7.
117.Merchant M, Arellano L, and Safe S, (1990). The mechanism of action of alpha-naphthoflavone as an inhibitor of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin-induced CYP1A1 gene expression. Arch Biochem Biophys, 281(1): p. 84-9.
118.Potter C.L, Sipes I.G, and Russell D.H, (1983). Hypothyroxinemia and hypothermia in rats in response to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin administration. Toxicol Appl Pharmacol, 69(1): p. 89-95.
119.Theobald H.M, Ingall G.B, Mably T.A. et al, (1991). Response of the antral mucosa of the rat stomach to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin. Toxicol Appl Pharmacol, 108(1): p. 167-79.
120.Norback D.H. and Allen J.R, (1973). Biological responses of the nonhuman primate, chicken, and rat to chlorinated dibenzo-p-dioxin ingestion. Environ Health Perspect, 5: p. 233-40.
121.Richter E, Hunder G, and Forth W, (1992). Inhibition of intestinal glucose absorption in rats treated with 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin. Vet Hum Toxicol, 34(2): p. 123-6.
122.Jones E.L. and Krizek H, (1962). A technic for testing acegenic potency in rabbits, applied to the potent acnegen, 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin. JInvest Dermatol, 39: p. 511-7.
123.Knutson J.C. and Poland A, (1982). Response of murine epidermis to
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin: interaction of the ah and hr loci. Cell, 30(1): p. 225-34.
124.Gorski J.R, Muzi G, Weber L.W. et al, (1988). Some endocrine and morphological aspects of the acute toxicity of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD). Toxicol Pathol, 16(3): p. 313-20.
125.Gorski J.R, Muzi G, Weber L.W. et al, (1988). Elevated plasma corticosterone levels and histopathology of the adrenals and thymuses in 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin-treated rats. Toxicology, 53(1): p. 19-32.
126.Gorski J.R, Weber L.W, and Rozman K, (1988). Tissue-specific alterations of de novo fatty acid synthesis in 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo- p-dioxin (TCDD)-treated rats. Arch Toxicol, 62(2-3): p. 146-51.
127.Gorski J.R, Lebofsky M, and Rozman K, (1988). Corticosterone decreases toxicity of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in hypophysectomized rats. J Toxicol Environ Health, 25(3): p. 349-60.
128.Roman B.L, Sommer R.J, Shinomiya K. et al, (1995). In utero and lactational exposure of the male rat to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p- dioxin: impaired prostate growth and development without inhibited androgen production. Toxicol Appl Pharmacol, 134(2): p. 241-50.
129.Gray L.E, Jr. and Ostby J.S, (1995). In utero 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) alters reproductive morphology and function in female rat offspring. Toxicol Appl Pharmacol, 133(2): p. 285-94.
130.Chaffin C.L, Peterson R.E, and Hutz R.J, (1996). In utero and lactational exposure of female Holtzman rats to 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin: modulation of the estrogen signal. Biol Reprod, 55(1): p. 62-7.
131.Chaffin C.L, Brogan R.S, Peterson R.E. et al, (1996). Modulation of growth axis gene expression by in utero and lactational exposure to
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) in the weaning Holtzman rat. Endocrine, 5(2): p. 129-34.
132.Couture L.A, Abbott B.D, and Birnbaum L.S, (1990). A critical review of the developmental toxicity and teratogenicity of 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin: recent advances toward understanding the mechanism. Teratology, 42(6): p. 619-27.
133.Barsotti D.A, Abrahamson L.J, and Allen J.R, (1979). Hormonal alterations in female rhesus monkeys fed a diet containing 2, 3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin. Bull Environ Contam Toxicol, 21(4-5): p. 463-9.
134.Mocarelli P, Gerthoux P.M, Ferrari E. et al, (2000). Paternal concentrations of dioxin and sex ratio of offspring. Lancet, 355(9218): p. 1858-63.
135.Astroff B, Rowlands C, Dickerson R. et al, (1990). 2,3,7,8- Tetrachlorodibenzo-p-dioxin inhibition of 17 beta-estradiol-induced increases in rat uterine epidermal growth factor receptor binding activity and gene expression. Mol Cell Endocrinol, 72(3): p. 247-52.
136.Peters J.M, Narotsky M.G, Elizondo G. et al, (1999). Amelioration of TCDD-induced teratogenesis in aryl hydrocarbon receptor (AhR)-null mice. Toxicol Sci, 47(1): p. 86-92.
137.Kransler K.M, McGarrigle B.P, and Olson J.R, (2007). Comparative developmental toxicity of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in the hamster, rat and guinea pig. Toxicology, 229(3): p. 214-25.
138.Bruggeman V, Swennen Q, De Ketelaere B. et al, (2003). Embryonic exposure to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in chickens: effects of dose and embryonic stage on hatchability and growth. Comp Biochem Physiol C Toxicol Pharmacol, 136(1): p. 17-28.
139.Carney S.A, Prasch A.L, Heideman W. et al, (2006). Understanding dioxin developmental toxicity using the zebrafish model. Birth Defects Res A Clin Mol Teratol, 76(1): p. 7-18.
140.Geusau A, Abraham K, Geissler K. et al, (2001). Severe 2,3,7,8-
tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) intoxication:clinical and
laboratory effects. Environ Health Perspect, 109(8): p. 865-9.
141.IARC, (1997) Polychlorinated dibenzo-para-dioxins, in IARC Monogr Eval Carcinog Risks Hum. p. 33-343.
142.Alaluusua S, Calderara P, Gerthoux P.M. et al, (2004). Developmental dental aberrations after the dioxin accident in Seveso. Environ Health Perspect, 112(13): p. 1313-8.
143.Peterson R.E, Theobald H.M, and Kimmel G.L, (1993). Developmental and reproductive toxicity of dioxins and related compounds: cross-species comparisons. Crit Rev Toxicol, 23(3): p. 283-335.
144.Pelclova D, Urban P, Preiss J. et al, (2006). Adverse health effects in humans exposed to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD). Rev Environ Health, 21(2): p. 119-38.
145.Alaluusua S, Lukinmaa P.L, Torppa J. et al, (1999). Developing teeth as biomarker of dioxin exposure. Lancet, 353(9148): p. 206.
146.Ishihara K, Warita K, Tanida T. et al, (2007). Does paternal exposure to
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) affect the sex ratio of offspring? J Vet Med Sci, 69(4): p. 347-52.
147.Lawson C.C, Schnorr T.M, Whelan E.A. et al, (2004). Paternal occupational exposure to 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin and birth outcomes of offspring: birth weight, preterm delivery, and birth defects. Environ Health Perspect, 112(14): p. 1403-8.
148.Mocarelli P, Brambilla P, Gerthoux P.M. et al, (1996). Change in sex ratio with exposure to dioxin. Lancet, 348(9024): p. 409.
149.Murka A.J, Leglera J, Denisonb M.S et al, (1996). Chemical-Activated Luciferase Gene Expression (CALUX): A Novelin VitroBioassay for Ah Receptor Active Compounds in Sediments and Pore Water. Fundamental and Applied Toxicology 33(1): p. 149-160.
150.Valérie Vromman, Katleen Baert, Huig Vanderperren et al, (2012). Evaluation of the use of CALUX results for dioxins and dioxin-like PCBs analysis for quantitative human exposure assessments. Food Control 27: p. 314-321.
151.Tawara K, Honda R. N.M, and al e, (2003). Pretreatment procedure of dioxin analysis for a small volume of human breast milk. Journal of Kanazawa Medical University, 28: p. 17-25.
152.Tai P.T, Nishijo M, Kido T. et al, (2011). Dioxin concentrations in breast milk of Vietnamese nursing mothers: a survey four decades after the herbicide spraying. Environ Sci Technol, 45(15): p. 6625-32.
153.Van den Berg M, Birnbaum L, Denison M. et al, (2006). The (2005) World Health Organization re-evaluation of human and mammalian toxic equivalency factors for dioxins and dioxin-like compounds. Toxicological Sciences, 93: p. 223-241.
154.Fingerhut M.A, Sweeney MH, Patterson DG et al, (1989). Levels of
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in the serum of U.S. chemical workers exposed to dioxin contaminated products: Interim results. Chemosphere, 19: p. 835-840.
155.Gregoraszczuk E.L, (2002). Dioxin exposure and porcine reproductive hormonal activity. CadSaude Publica, 18(2): p. 453-62.
156.Augustowska K, Gregoraszczuk E.L, Milewicz T. et al, (2003). Effects of dioxin (2,3,7,8-TCDD) and PCDDs/PCDFs congeners mixture on steroidogenesis in human placenta tissue culture. Endocr Regul, 37(1): p. 11-9.
157.Li L.A. and Wang P.W, (2005). PCB126 induces differential changes in androgen, cortisol, and aldosterone biosynthesis in human adrenocortical H295R cells. Toxicol Sci, 85(1): p. 530-40.
158.Dang Duc Nhu T.K, Rie Naganuma, Hiroyuki Suzuki, Naoko Kuroda, Seijiro Honma, Pham The Tai, Shoko Maruzeni, Muneko Nishijo, Hideaki Nakagawa, Nguyen Ngoc Hung, Le Thi Hong Thom & Le Ke Son, (2010). Salivary cortisol and cortisone levels, and breast milk dioxin concentrations in Vietnamese primiparas. Toxicological & Environmental Chemistry, 92(10): p. 1939-1952.
159.Dang Duc Nhu, Teruhiko Kido, Nguyen Ngoc Hung et al, (2011). Dioxin levels in the breast milk and estradiol and androgen levels in the saliva of Vietnamese primiparae. Toxicological & Environmental Chemistry, 93(4): p. 824 — 838.
160.Yamashita K, Miyashiro Y, Maekubo H. et al, (2009). Development of highly sensitive quantification method for testosterone and dihydrotestosterone in human serum and prostate tissue by liquid chromatography-electrospray ionization tandem mass spectrometry. Steroids, 74(12): p. 920-6.
161.Yamashita K, Okuyama M, Watanabe Y. et al, (2007). Highly sensitive determination of estrone and estradiol in human serum by liquid chromatography-electrospray ionization tandem mass spectrometry. Steroids, 72(11-12): p. 819-27.
162.Higashi T, (2012). Salivary hormone measurement using LC/MS/MS: specific and patient-friendly tool for assessment of endocrine function. Biol Pharm Bull, 35(9): p. 1401-8.
163.Arai S, Miyashiro Y, Shibata Y. et al, (2010). New quantification method for estradiol in the prostatic tissues of benign prostatic hyperplasia using liquid chromatography-tandem mass spectrometry. Steroids, 75(1): p. 13-9.
164.Matsui F, Koh E, Yamamoto K. et al, (2009). Liquid chromatography- tandem mass spectrometry (LC-MS/MS) assay for simultaneous measurement of salivary testosterone and cortisol in healthy men for utilization in the diagnosis of late-onset hypogonadism in males. Endocr J, 56(9): p. 1083-93.
165.Schecter A, Cramer P, Boggess K. et al, (2001). Intake of dioxins and related compounds from food in the U.S. population. J Toxicol Environ Health A, 63(1): p. 1-18.
166.Dwernychuk L.W, T.M. Hung, T.C. Boivin et al, (2006). The Agent
Orange dioxin issue in Vietnam:A manageable problem.
Organohalogen Compounds, 68: p. 312-315.
167.Evaluation of contamination at the agent orange dioxin hot spot in Bien Hoa P.C.a.v, Viet Nam, (2009): Hatfield Consultants June 2009: 13-15.
168. Dwernychuk L.W, Cau H.D, Hatfield C.T. et al, (2002). Dioxin reservoirs in southern Viet Nam–a legacy of Agent Orange. Chemosphere, 47(2): p. 117-37.
169.Bộ Y tế, (2009) Hướng dẫn quốc gia về các dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản, Hà Nội.
170.Hue N.T, Nam V.D, Thuong N.V. et al, (2014). Determination of PCDD/Fs in breast milk of women living in the vicinities of Da Nang Agent Orange hot spot (Vietnam) and estimation of the infant’s daily intake. Sci Total Environ, 491-492: p. 212-8.
171.Lorber M. andPhillips L, (2002). Infant exposure to dioxin-like compounds in breast milk. Environ Health Perspect, 110(6): p. A325-32.
172.Taylor P.R, Lawrence C.E, Hwang H.L. et al, (1984). Polychlorinated biphenyls: influence on birthweight and gestation. Am J Public Health, 74(10): p. 1153-4.
173.Taylor P.R, Stelma J.M, and Lawrence C.E, (1989). The relation of polychlorinated biphenyls to birth weight and gestational age in the offspring of occupationally exposed mothers. Am J Epidemiol, 129(2): p. 395-406.
174.Warner M, Mocarelli P, Samuels S. et al, (2011). Dioxin exposure and cancer risk in the Seveso Women’s Health Study. Environ Health Perspect, 119(12): p. 1700-5.
175.Schecter A, Furst P, Furst C. et al, (1991). Dioxins, dibenzofurans and selected chlorinated organic compounds in humanmilk and blood from Cambodia, Germany, Thailand, The USA, the USSR, and Vietnam. Chemosphere, 23(11-12): p. 1903-1912.
176.Manh H.D, Kido T, Okamoto R. et al, (2014). Serum Dioxin Levels in Vietnamese Men more than 40 Years after Herbicide Spraying. Environ Sci Technol, 48(6): p. 3496-503.
177.Furst P, Kruger H, Meemken et al, (1989). PCDD and PCDF levels in human milk: Dependence on the period of lactation. Chemosphere, 18(439-444).
178.Beck H, Dross A, and Mathar W, (1994). PCDD and PCDF exposure and levels in humans in Germany. Environ Health Perspect, 102 Suppl 1: p. 173-85.
179.Weber L.W, Ernst S.W, Stahl B.U. et al, (1993). Tissue distribution and toxicokinetics of 2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin in rats after intravenous injection. Fundam Appl Toxicol, 21(4): p. 523-34.
180.DiBartolomeis M.J, Williams C, and Jefcoate C.R, (1986). Inhibition of ACTH action on cultured bovine adrenal cortical cells by 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin through a redistribution of cholesterol. J Biol Chem, 261(10): p. 4432-7.
181.Bestervelt L.L, Cai Y, Piper D.W. et al, (1993). TCDD alters pituitary- adrenal function. I: Adrenal responsiveness to exogenous ACTH. Neurotoxicol Teratol, 15(6): p. 365-7.
182.Slawik M, Reisch N, Zwermann O. et al, (2004). Characterization of an adrenocorticotropin (ACTH) receptor promoter polymorphism leading to decreased adrenal responsiveness to ACTH. J Clin Endocrinol Metab, 89(7): p. 3131-7.
183.O’Donnell A, Judson I, Dowsett M. et al, (2004). Hormonal impact of the 17alpha-hydroxylase/C(17,20)-lyase inhibitor abiraterone acetate (CB7630) in patients with prostate cancer. Br J Cancer, 90(12): p. 2317-25.
184.Heimler I, Rawlins R.G, Owen H. et al, (1998). Dioxin perturbs, in a dose- and time-dependent fashion, steroid secretion, and induces apoptosis of human luteinized granulosa cells. Endocrinology, 139(10): p. 4373-9.
185.Moran F.M, Conley A.J, Corbin C.J. et al, (2000). 2,3,7,8- tetrachlorodibenzo-p-dioxin decreases estradiol production without altering the enzyme activity of cytochrome P450 aromatase of human luteinized granulosa cells in vitro. BiolReprod, 62(4): p. 1102-8.
186.Moran F.M, VandeVoort C.A, Overstreet J.W. et al, (2003). Molecular target of endocrine disruption in human luteinizing granulosa cells by
2,3,7,8-tetrachlorodibenzo-p-dioxin: inhibition of estradiol secretion due to decreased 17alpha-hydroxylase/17,20-lyase cytochrome P450 expression. Endocrinology, 144(2): p. 467-73.
187.Vining R.F, McGinley R.A, and Symons R.G, (1983). Hormones in saliva: mode of entry and consequent implications for clinical interpretation. Clin Chem, 29(10): p. 1752-6.
188.Nhu D.D, Kido T, Naganuma R et al, (2010). Salivary cortisol and cortisone levels, and breast milk dioxin concentrations in Vietnamese primiparae. Toxicological and Environmental Chemistry, 92: p. 1939-1959.
189. Kreuzer P.E, Csanady G.A, Baur C. et al, (1997). 2,3,7,8- Tetrachlorodibenzo-p-dioxin (TCDD) and congeners in infants. A toxicokinetic model of human lifetime body burden by TCDD with special emphasis on its uptake by nutrition. Arch Toxicol, 71(6): p. 383-400.
190.Nieschlag E, Loriaux D.L, Ruder H.J. et al, (1973). The secretion of dehydroepiandrosterone and dehydroepiandrosterone sulphate in man. J Endocrinol, 57(1): p. 123-34.
191.de Peretti E. andForest M.G, (1978). Pattern of plasma dehydroepiandrosterone sulfate levels in humans from birth to adulthood: evidence for testicular production. J Clin Endocrinol Metab, 47(3): p. 572-7.
192.Rainey W.E, Carr B.R, Sasano H. et al, (2002). Dissecting human adrenal androgen production. Trends EndocrinolMetab, 13(6): p. 234-9.
193. Sewer M.B. andWaterman M.R, (2003). ACTH modulation of transcription factors responsible for steroid hydroxylase gene expression in the adrenal cortex. Microsc Res Tech, 61(3): p. 300-7.
194.Sun X.L, Kido T, Okamoto R. et al, (2014). Relationship between dioxin and steroid hormones in sera of Vietnamese men. Biomarkers, 19(3): p. 236-40.
195.Becker J.B, Arnold A.P, Berkley K.J. et al, (2005). Strategies and methods for research on sex differences in brain and behavior. Endocrinology, 146(4): p. 1650-73.
196. Thorp J.A, Jones P.G, Knox E. et al, (2002). Does antenatal corticosteroid therapy affect birth weight and head circumference? Obstet Gynecol, 99(1): p. 101-8.
197.Koppe J.G, Smolders-de Haas H, and Kloosterman G.J, (1977). Effects of glucocorticoids during pregnancy on the outcome of the children directly after birth and in the long run. Eur J Obstet Gynecol Reprod Biol, 7(5): p. 293-9.
198.Goedhart G, Vrijkotte T.G, Roseboom T.J. et al, (2010). Maternal cortisol and offspring birthweight: results from a large prospective cohort study. Psychoneuroendocrinology, 35(5): p. 644-52.
199.Welberg L.A, Seckl J.R, and Holmes M.C, (2000). Inhibition of 11beta-hydroxysteroid dehydrogenase, the foeto-placental barrier to maternal glucocorticoids, permanently programs amygdala GR mRNA expression and anxiety-like behaviour in the offspring. Eur J Neurosci, 12(3): p. 1047-54.
200.Murphy B.E, Clark S.J, Donald I.R. et al, (1974). Conversion of maternal cortisol to cortisone during placental transfer to the human fetus. Am J Obstet Gynecol, 118(4): p. 538-41.
201.Reynolds R.M, (2013). Glucocorticoid excess and the developmental origins of disease: two decades of testing the hypothesis–2012 Curt Richter Award Winner. Psychoneuroendocrinology, 38(1): p. 1-11.
202.Moisiadis V.G. andMatthews S.G, (2014). Glucocorticoids and fetal programming part 1: Outcomes. Nat Rev Endocrinol, 10(7): p. 391-411.
203.Moisiadis V.G. andMatthews S.G, (2014). Glucocorticoids and fetal programming part 2: Mechanisms. Nat Rev Endocrinol, 10(7): p. 403-11.
204.Quissell D.O, (1993). Steroid hormone analysis in human saliva. Ann N Y Acad Sci, 694: p. 143-5.
205.Kim M.S, Lee Y.J, and Ahn R.S, (2010). Day-to-day differences in cortisol levels and molar cortisol-to-DHEA ratios among working individuals. YonseiMed J, 51(2): p. 212-8.
206.Touitou Y, Auzeby A, Camus F. et al, (2009). Daily profiles of salivary and urinary melatonin and steroids in healthy prepubertal boys. J Pediatr Endocrinol Metab, 22(11): p. 1009-15.
207.Gerritsen L, Geerlings M.I, Beekman A.T. et al, (2010). Early and late life events and salivary cortisol in older persons. Psychol Med, 40(9): p. 1569-78.
208.Wudy SA, Hartmann M, and J H, (2002) Determination of 11- deoxycortisol (Reichstein’s compound S) in human plasma by clinical isotope dilution mass spectrometry using benchtop gas chr matography- mass selective detection, in Steroids 2002. p. 851-857.
209.Chace D.H, (2009). Mass spectrometry in newborn and metabolic screening: historical perspective and future directions. J Mass Spectrom, 44(2): p. 163-70.
Để hoàn thành chương trình nghiên cứu sinh và viết luận án này, em đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình của quý thầy cô. Cho phép em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới:
GS. TS. Teruhiko Kido, Trưởng Khoa Khoa học sức khỏe, Viện đào tạo Y dược và Khoa học sức khỏe, Trường Đại Học Kanazawa, thầy đã tận tình giúp đỡ, cho em kiến thức và kinh nghiệm, đồng thời hỗ trợ phương tiện kinh phí để đề tài được thực hiện.
TS. Đặng Đức Nhu, Khoa Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội, thầy đã tận tình hướng dẫn giúp đỡ, động viên và tạo mọi điều kiện thuận lợi để em thực hiện đề tài và hoàn thành luận án.
PGS. TS. Phạm Thiện Ngọc, GS. TS. Tạ Thành Văn Bộ Môn Hóa sinh, Trường Đại học Y Hà Nội, thầy đã tận tình hướng dẫn, giúp đỡ và truyền thụ cho em những kiến thức quý báu để thực hiện đề tài.
Tôi xin trân trọng cảm ơn:
Ban Giám Hiệu, Phòng Đào tạo sau Đại học, Ban 10-80, tập thể Bộ môn Hóa sinh Trường Đại Học Y Hà Nội đã tạo điều kiện thuận lợi cho em trong suốt quá trình học tập tại trường.
Ban Giám Đốc, Khoa Sinh hóa Bệnh viện Việt Tiệp Hải Phòng đã luôn quan tâm ủng hộ, tạo điều kiện thuận lợi trong suốt quá trình học tập.
Trân trọng biết ơn sự chia sẻ, giúp đỡ và động viên sâu sắc của gia đình, bạn bè và đồng nghiệp.
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của tôi. Các số liệu, kết quả nêu trong luận án là trung thực, do tôi thực hiện và chưa từng được ai công bố trong bất kỳ một công trình nghiên cứu nào khác.
Đào Văn Tùng
DANH MỤC VÀ KÝ HIỆU CÁC CHỮ VIẾT TẮT
: Adrenocorticotropic Hormone Kích tố vỏ thượng thận : Androtenedion : Acid Deoxyribo Nucleic : Aryl hydrocarbon Receptor Thụ thể Aryl hydrocarbon : Acid Ribonucleic : messenger Acid Ribonucleic : International Agency for Research on Cancer Cơ quan nghiên cứu Quốc tế về ung thư : Congenital Adrenal Hyperplasia Tăng sản thượng thận bấm sinh : Centers for Disease Control and Prevention Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh Hoa Kỳ : Chemiluminescent Immuno Assay Xét nghiệm miễn dịch hóa phát quang : Daily Dioxin Intake Lượng dioxin tiêu thụ hàng ngày : Dehydroepiandrosteron : Dehydroepiandrosterone Sulfate : Dioxin Response Chemically Activated Luciferase gene Expression
Kỹ thuật cảm biến sinh học tế bào để định lượng dioxin : Estron : Estradiol
: Electrode Chemi Luminescence Kỹ thuật điện hóa phát quang
: Epidermal Growth Factor Receptor Thụ thể phát triển biểu bì : Enzyme-Linked ImmunoSorbent Assay Kỹ thuật miễn dịch enzym : Fluoroimmunoassay Xét nghiệm miễn dịch huỳnh quang : Follicle-Stimulating Hormone Kích thích tố nang trứng : 3ß hydroxysteroid dehydrogenase : 17ß-hydroxysteroid dehydrogenase : High-resolution gas chromatography/high-resolution mass Hệ thống sắc ký khí khối phổ có độ phân giải cao : Interleukin : Institute of Medicine Viện hàn lâm Khoa học Hoa Kỳ : Liquid Chromatography-Mass Spectrometry- Mass Spectrometry
Hệ thống sắc ký lỏng khối phổ song song : Luteinizing Hormone Kích thích tố thể vàng
: National Institute for Occupational Safety and Health Viện nghiên cứu Sức khỏe và Bảo hộ lao động Hoa Kỳ : Men tách chuỗi bên cholesterol (CYP11A1)
: 11ß- Hydroxylase (CYP11B1)
: Aldosteron Synthetase (CYP11B2)
: 17a-Hydroxylase (CYP17)
: 11ß- Hydroxylase (CYP19A1)
: 21ß- Hydroxylase (CYP21A2)
: Radioimmunoassay kỹ thuật miễn dịch phóng xạ
: The Southern Early Childhood Association : Toxic Equivalent : Toxic Equivalency Factor : Thyroxin : Triiodothyronin
: 2,3,7,8-Tetrachloro dib enzo -p ara-dioxin : 2,3,7,8-tetrachlorodibenzofuran : Tumor Necrosis Factor cytokine thuộc yếu tố gây hoại tử : Polychlorinate biphenyls.
: Polychlorinated dibenzo-para-dioxins : Polychlorinated dibenzofuran : parts-per-trillion Một phần nghìn tỷ : World Health Organization Tổ chức Y tế Thế giới
: United States Environmental Protection Agency Cơ quan bảo vệ môi trường Hoa Kỳ : Prostaglandin-Encoperoxide H2 synthase-2
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất