NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG KÍCH THÍCH MIỄN DỊCH VÀ CHỐNG VIÊM GAN MẠN CỦA VIÊN NÉN LIVGANIC TRÊN THỰC NGHIỆM

Luận án NGHIÊN CỨU TÁC DỤNG KÍCH THÍCH MIỄN DỊCH VÀ CHỐNG VIÊM GAN MẠN CỦA VIÊN NÉN LIVGANIC TRÊN THỰC NGHIỆM. Viêm gan mạn tính là một bệnh lý gây ra bởi nhiều tác nhân, có thể dẫn tới các hậu quả như xơ gan, ung thư gan và là nguyên nhân dẫn tới gia tăng gánh nặng bệnh tật hoặc tử vong [1]. Có nhiều nguyên nhân dẫn tới viêm gan mạn như nhiễm virus, do rượu, hóa chất hoặc nguyên nhân tự miễn trong đó nguyên nhân do virus là nguyên nhân thường gặp. Sinh lý bệnh học của viêm gan mạn tính, đặc biệt trong trường hợp do virus, có sự tham gia của nhiều quá trình như quá trình tổn thương hoại tử tế bào gan, xơ hóa gan và quá trình đáp ứng miễn dịch của cơ thể đối với virus [2].
Cơ chế đáp ứng miễn dịch và các rối loạn gây ra do đáp ứng miễn dịch là nguyên nhân quan trọng hàng đầu đóng góp vào tổn thương gan dẫn tới xơ gan, đặc biệt là các đáp ứng miễn dịch đối với các nguyên nhân gây viêm gan mạn do virus [2]. Ngược lại, quá trình xơ hóa gan và đáp ứng miễn dịch kéo dài với tác nhân gây bệnh dần dần dẫn tới suy giảm hệ thống miễn dịch tại gan và của cả cơ thể [2],[3]. Hạn chế quá trình xơ hóa gan là một yếu tố quan trọng trong điều trị bệnh lý viêm gan mạn tính, đặc biệt viêm gan do virus. Do vậy, một trong những hướng đi trong nghiên cứu phát triển thuốc mới trong điều trị viêm gan mạn do virus là tìm ra các sản phẩm có khả năng nâng cao khả năng đáp ứng miễn dịch của cơ thể hoặc có khả năng hạn chế quá trình diễn tiến dẫn tới xơ gan.

Các nghiên cứu thực nghiệm trên bệnh lý gan cho thấy nhiều điều thú vị và gợi mở các hướng nghiên cứu mới, cách đặt câu hỏi nghiên cứu từ nhiều phía cho những sản phẩm mong muốn có tác dụng điều trị bệnh gan. Trong những sản phẩm đó, Livganic là sản phẩm phối hợp 2 vị thuốc đã được biết đến trước đó có tác dụng bảo vệ gan (cao Cà gai leo và cao Mật nhân), tuy nhiên chưa được nghiên cứu kỹ lưỡng tác dụng trên bệnh lý gan khi phối hợp,2 nhất là với các bệnh lý gan mạn tính. Trong quá trình nghiên cứu tại Bộ môn
Dược lý Trường Đại học Y Hà Nội, bước đầu trên thực nghiệm đã xác định được tác dụng sơ bộ của Livganic trên bệnh lý viêm gan cấp tính [4]. Bên cạnh đó, một thử nghiệm trên nhóm nhỏ bệnh nhân viêm gan cho thấy dường như Livganic có hiệu quả trong việc điều trị viêm gan virus B (VGB) mạn tính (số liệu chưa công bố). Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng kiệt quệ và suy giảm đáp ứng miễn dịch của cơ thể với virus dẫn tới sự tồn tại phát triển của virus viêm gan B trong viêm gan mạn tính, gây ra xơ hóa tổ chức gan, suy giảm chức năng gan [3],[5]. Như vậy, một câu hỏi nghiên cứu đặt ra là: Livganic có tác dụng gì lên hệ thống miễn dịch và hạn chế quá trình xơ hóa gan trong viêm gan mạn tính hay không? Xuất phát từ một số kết quả nghiên cứu ban đầu và câu hỏi nghiên cứu đó, đồng thời để làm nền móng cho việc thử nghiệm lâm sàng trên nhóm bệnh nhân VGB mạn tính đủ lớn trong tương lai, đề tài nghiên cứu trên thực nghiệm này được tiến hành với hai mục tiêu:
1. Đánh giá tác dụng kích thích miễn dịch của viên nén Livganic trên thực nghiệm.
2. Đánh giá tác dụng chống viêm gan mạn của viên nén Livganic trên thực nghiệm

MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ………………………………………………………………………………….. 1
CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU……………………………………………… 3
1.1. Bệnh lý viêm gan…………………………………………………………………….. 3
1.1.1. Sơ lược về giải phẫu, mô học và chức năng của gan ………………… 3
1.1.2. Bệnh lý viêm gan cấp tính……………………………………………………. 5
1.1.3. Bệnh lý viêm gan mạn tính ………………………………………………….. 6
1.2. Mô hình dược lý gây suy giảm miễn dịch và viêm gan mạn, xơ gan. 30
1.2.1. Mô hình gây suy giảm miễn dịch thực nghiệm………………………. 30
1.2.2. Mô hình gây viêm gan mạn tính, xơ gan ………………………………. 34
1.3. Viên nén Livganic …………………………………………………………………. 36
1.3.1. Cây Cà gai leo………………………………………………………………….. 36
1.3.2. Cây Mật nhân…………………………………………………………………… 39
CHƯƠNG 2. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU……… 42
2.1. Động vật thực nghiệm ……………………………………………………………. 42
2.2. Chất liệu nghiên cứu………………………………………………………………. 42
2.2.1. Nguồn gốc ………………………………………………………………………. 42
2.2.2. Quy trình tạo thuốc nghiên cứu…………………………………………… 42
2.2.3. Chuẩn bị dung dịch sản phẩm nghiên cứu…………………………….. 44
2.3. Hóa chất, dụng cụ phục vụ nghiên cứu ……………………………………… 44
2.3.1. Hóa chất phục vụ nghiên cứu……………………………………………… 44
2.3.2. Dụng cụ, máy móc phục vụ nghiên cứu ……………………………….. 45
2.4. Mô hình nghiên cứu và đánh giá tác dụng của viên nén Livganic….. 45
2.4.1. Tác dụng của Livganic trên mô hình suy giảm miễn dịch………… 46
2.4.2. Tác dụng của Livganic trên mô hình viêm gan mạn ……………….. 54
2.4.3. Xử lý số liệu…………………………………………………………………….. 55CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU ………………………………………….. 56
3.1. Tác dụng của Livganic trên mô hình suy giảm miễn dịch…………….. 56
3.1.1. Mô hình suy giảm miễn dịch cấp bằng cyclophosphamid ……….. 56
3.1.2. Mô hình suy giảm miễn dịch bằng CY kéo dài………………………. 65
3.1.3. Mô hình suy giảm miễn dịch bằng tia xạ………………………………. 77
3.2. Tác dụng của viên nén Livganic trên mô hình viêm gan mạn tính …. 89
3.2.1. Kết quả về ảnh hưởng tỷ lệ chuột chết, trọng lượng và hình thái
gan …………………………………………………………………………………. 89
3.2.2. Kết quả đánh giá chức năng gan thông qua xét nghiệm máu ……. 96
3.2.3. Ảnh hưởng lên các chỉ số đánh giá mức độ xơ gan ………………… 98
CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN ……………………………………………………………….. 99
4.1. Tác dụng kích thích miễn dịch của Livganic……………………………….. 99
4.1.1. Tác dụng kích thích miễn dịch của Livganic trên mô hình suy giảm
miễn dịch do CY………………………………………………………………. 99
4.1.2. Tác dụng kích thích miễn dịch của Livganic trên mô hình suy giảm
miễn dịch bằng tia xạ ………………………………………………………. 112
4.1.3. Bàn luận chung về tác dụng kích thích miễn dịch của Livganic 116
4.2. Tác dụng ức chế viêm gan mạn của Livganic ……………………………. 117
4.3. Mối liên quan giữa tác dụng tăng cường miễn dịch và chống viêm gan
mạn của viên nén Livganic……………………………………………………. 123
4.4. Hạn chế của đề tài…………………………………………………………………. 127
KẾT LUẬN………………………………………………………………………………….. 129
KIẾN NGHỊ…………………………………………………………………………………. 130
DANH MỤC BÀI BÁO ĐÃ CÔNG BỐ LIÊN QUAN
ĐẾN ĐỀ TÀI
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC

DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1. Giai đoạn xơ hóa gan theo các thang điểm ………………………………. 9
Bảng 1.2. Các thuốc sử dụng để điều trị viêm gan C tại Việt Nam …………… 26
Bảng 1.3. Phác đồ điều trị người bệnh viêm gan C không xơ gan…………….. 27
Bảng 1.4. Phác đồ điều trị viêm gan C ở bệnh nhân xơ gan còn bù ………………… 27
Bảng 1.5. Phác đồ điều trị viêm gan C ở bệnh nhân xơ gan mất bù ………….. 28
Bảng 3.1. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng lách tương đối…………. 56
Bảng 3.2. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng tuyến ức tương đối…… 57
Bảng 3.3. Ảnh hưởng của thuốc thử lên số lượng bạch cầu …………………….. 57
Bảng 3.4. Ảnh hưởng của thuốc thử lên công thức bạch cầu ở máu ngoại vi…. 58
Bảng 3.5. Ảnh hưởng của thuốc thử lên nồng độ IgG máu ngoại vi………….. 59
Bảng 3.6. Ảnh hưởng của thuốc thử đến phản ứng bì với kháng nguyên OA….. 60
Bảng 3.7. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ IL – 2 …………………………. 60
Bảng 3.8. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ TNF – α ……………………… 61
Bảng 3.9. Kết quả giải phẫu vi thể lách và tuyến ức. ……………………………… 62
Bảng 3.10. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng lách tương đối……….. 65
Bảng 3.11. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng tuyến ức tương đối…. 66
Bảng 3.12. Ảnh hưởng của thuốc thử lên số lượng bạch cầu …………………… 67
Bảng 3.13. Ảnh hưởng của thuốc thử lên công thức bạch cầu ở máu ngoại vi.. 68
Bảng 3.14. Ảnh hưởng của thuốc thử lên nồng độ IgG máu ngoại vi………… 69
Bảng 3.15. Ảnh hưởng của thuốc thử đến phản ứng bì với kháng nguyên OA … 70
Bảng 3.16. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ IL – 2 ……………………….. 71
Bảng 3.17. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ IFN – α……………………… 71
Bảng 3.18. Ảnh hưởng của Livganic lên các dấu ấn miễn dịch………………… 72
Bảng 3.19. Kết quả giải phẫu vi thể lách và tuyến ức. ……………………………. 73
Bảng 3.20. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng lách tương đối……….. 77Bảng 3.21. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng tuyến ức tương đối…. 77
Bảng 3.22. Ảnh hưởng của thuốc thử lên số lượng bạch cầu …………………… 78
Bảng 3.23. Ảnh hưởng của thuốc thử lên công thức bạch cầu ở máu ngoại vi …. 79
Bảng 3.24. Ảnh hưởng của thuốc thử lên nồng độ IgG máu ngoại vi………… 80
Bảng 3.25. Ảnh hưởng của thuốc thử đến phản ứng bì với kháng nguyên OA … 81
Bảng 3.26. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ IL – 2 ……………………….. 82
Bảng 3.27. Ảnh hưởng của thuốc thử đến nồng độ IFN – α……………………… 82
Bảng 3.28. Ảnh hưởng của Livganic lên các dấu ấn miễn dịch………………… 83
Bảng 3.29. Kết quả giải phẫu vi thể lách và tuyến ức. ……………………………. 84
Bảng 3.30. Số lượng chuột chết sau 18 tuần …………………………………………. 89
Bảng 3.31. Ảnh hưởng của thuốc thử lên trọng lượng gan………………………. 89
Bảng 3.32. Kết quả giải phẫu vi thể gan ………………………………………………. 92
Bảng 3.33. Ảnh hưởng của thuốc thử đến hoạt độ AST, ALT và nồng độ
bilirubin toàn phần, albumin, cholesterol toàn phần……………… 96
Bảng 3.34. Ảnh hưởng của thuốc thử lên một số chỉ số huyết học……………. 97
Bảng 3.35. Ảnh hưởng của thuốc thử lên hàm lượng hydroxyprolin và lượng
collagen typ IV ………………………………………………………………. 98

DANH MỤC ẢNH
Ảnh 3.1: Hình ảnh vi thể lách chuột lô chứng sinh học (chuột số 2)…………. 63
Ảnh 3.2: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô chứng sinh học (chuột số 2)…… 63
Ảnh 3.3: Hình ảnh vi thể lách chuột lô mô hình (chuột số 12)…………………. 63
Ảnh 3.4: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô mô hình (chuột số 12)…………… 63
Ảnh 3.5: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống levamisol ………………………….. 64
Ảnh 3.6: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống levamisol ……………………. 64
Ảnh 3.7: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 61)…. 64
Ảnh 3.8: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 61).. 64
Ảnh 3.9: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 73) .. 65
Ảnh 3.10: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 73)…. 65
Ảnh 3.11: Hình ảnh vi thể lách chuột lô chứng sinh học (chuột số 1) ……….. 74
Ảnh 3.12: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô chứng sinh học (chuột số 1) …. 74
Ảnh 3.13: Hình ảnh vi thể lách chuột lô mô hình (chuột số 11) ………………. 74
Ảnh 3.14: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô mô hình (chuột số 11)…………. 74
Ảnh 3.15: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống levamisol (chuột số 23) ………… 75
Ảnh 3.16: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống levamisol (chuột số 23)…… 75
Ảnh 3.17: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg……………… 75
Ảnh 3.18: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 38 ).. 75
Ảnh 3.19: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 45)…. 76
Ảnh 3.20: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg ……….. 76
Ảnh 3.21: Hình ảnh vi thể lách chuột lô chứng sinh học…………………………. 86
Ảnh 3.22: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô chứng sinh học…………………… 86Ảnh 3.23: Hình ảnh vi thể lách chuột lô mô hình (chuột số 13)……………….. 86
Ảnh 3.24: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô mô hình (chuột số 13)…………. 86
Ảnh 3.25: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống levamisol (chuột số 33)…………. 87
Ảnh 3.26: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống levamisol (chuột số 33)…… 87
Ảnh 3.27: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 36).. 87
Ảnh 3.28: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 36). 87
Ảnh 3.29: Hình ảnh vi thể lách chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 61)…… 88
Ảnh 3.30: Hình ảnh vi thể tuyến ức chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột
số 61)……………………………………………………………………………… 88
Ảnh 3.31: Hình ảnh đại thể gan lô Chứng sinh học (chuột số 1): Gan bình
thường ……………………………………………………………………………. 90
Ảnh 3.32: Hình ảnh đại thể gan lô Chứng sinh học (chuột số 2): Gan bình
thường ……………………………………………………………………………. 90
Ảnh 3.33: Hình ảnh đại thể gan chuột lô mô hình (chuột số 17): Hình ảnh xơ
gan (nhạt màu, mất độ bóng, có khối xơ)……………………………… 90
Ảnh 3.34: Hình ảnh đại thể gan chuột lô mô hình (chuột số 20): Hình ảnh xơ
gan (nhạt màu, mất độ bóng, có khối xơ)……………………………… 90
Ảnh 3.35: Hình ảnh đại thể gan chuột Lô Silymarin (chuột số 24): Gan gần
như bình thường ………………………………………………………………. 91
Ảnh 3.36: Hình ảnh đại thể gan chuột Lô Silymarin (chuột số 25): Gan gần
như bình thường ………………………………………………………………. 91
Ảnh 3.37: Hình đại thể gan chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 36):
Gan gần như bình thường ………………………………………………….. 91
Ảnh 3.38: Hình đại thể gan chuột lô uống Livganic 0,6 g/kg (chuột số 37):
Gan nhạt màu, mất độ bóng……………………………………………….. 91Ảnh 3.39: Hình đại thể gan chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 51):
Gan gần như bình thường ………………………………………………….. 91
Ảnh 3.40: Hình đại thể gan chuột lô uống Livganic 1,8 g/kg (chuột số 54):
Gan gần như bình thường ………………………………………………….. 91
Ảnh 3.41: Hình ảnh vi thể gan chuột lô chứng sinh học (chuột số 1)………… 94
Ảnh 3.42: Hình ảnh vi thể gan chuột lô chứng sinh học (chuột số 6)………… 94
Ảnh 3.43: Hình ảnh vi thể gan chuột Mô hình (chuột số 17) ………………….. 94
Ảnh 3.44 Hình ảnh vi thể gan chuột Mô hình (chuột số 20) ……………………. 94
Ảnh 3.45: Hình ảnh vi thể gan chuột Chứng dương (chuột số 24) ……………. 94
Ảnh 3.46: Hình ảnh vi thể gan chuột Chứng dương (chuột số 26) ……………. 94
Ảnh 3.47: Hình ảnh vi thể gan chuột Livganic 0,6 g/kg (chuột số 36) ………. 95
Ảnh 3.48: Hình ảnh vi thể gan chuột Livganic 0,6 g/kg (chuột số 38) ………. 95
Ảnh 3.49: Hình ảnh vi thể gan chuột Livganic 1,8 g/kg (chuột số 51) ………. 95
Ảnh 3.50: Hình ảnh vi thể gan chuột Livganic 1,8 g/kg (chuột số 53) ……….