Nghiên cứu thực trạng bất thường sinh sản ở huyện Phù Cát – Bình Định, xây dưng và bước đầu đánh giá hệ thóng tầm soát bất thường sinh sản ở cộng đồng

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, mỗi năm trên toàn cầu có khoảng 2,6 triệu ca thai chết lưu (TCL), trong đó khoảng 90% xảy ra ở các nước có thu nhập thấp và trung bình. Tỷ lệ TCL ở Việt Nam 17,91/1000 ca sinh, Thái Lan là 4,3/1000 ca sinh, Philippine 15,89/1000 ca sinh. Lý do lớn nhất của tỷ lệ TCL cao là do các biến chứng trong thai kỳ kết hợp với hạn chế việc chăm sóc sức khỏe. Tỷ lệ sẩy thai (ST) trên thế giới chiếm 8-12% các trường họp có thai được nhận biết trên lầm sàng, do thai phát triển không bình thường mà nguyên nhân chủ yếu là do bất thường nhiễm sắc thể ở thai. Trong khi đó ước tính 6% trẻ sinh ra trên toàn thế giới bị các dị tật bẩm sinh (DTBS) nghiêm trọng do di truyền hoặc có nguồn gốc từ di truyền; hơn nữa hàng trăm ngàn DTBS do mẹ phơi nhiễm với các yếu tố môi trường; ít nhất 3,3 triệu trẻ em dưới 5 tuổi chết hàng năm do DTBS nghiêm trọng và hầu hết những trẻ sống sót cũng để lại những di chứng tâm thần và sinh lý.

Bất thường sinh sản (BTSS) và đặc biệt là DTBS gây ảnh hưởng rất lớn tới chất lượng cuộc sống, gánh nặng bệnh tật cho xã hội và gánh nặng trong việc chăm sóc sức khỏe cộng đồng.

Nguyên nhân dẫn đến BTSS là do di truyền (mang đột biến nhiễm sắc thể hoặc đột biến gen, do mắc bệnh di truyền phân từ…), do tác động của các tác nhân vật lý, hóa học và sinh vật học. Ở Việt Nam ngoài các nguyên nhân như ở các nước, ở một số vùng còn chịu ảnh hưởng của chất độc hóa học chiến tranh (CĐHHCT). Mặc dù chiến tranh đã qua đi nhiều năm nhưng các chất độc còn tồn lưu trong môi trường và những đột biến đã xuất hiện do bị phơi nhiễm CĐHHCT vẫn còn được di truyền qua các thế hệ vì vậy việc phòng tránh tác hại gây BTSS, DTBS ở những khu vực này là rất cần thiết, đảm bảo ưu sinh giống nòi.

Huyện Phù Cát- Bình Định có 200.817 người, đa số sống bằng nghề nông, tỷ suất sinh thô 2,3% (năm 2010). Trong chiến tranh chống Mỹ huyện Phù Cát có sân bay Phù Cát là nơi lưu giữ và vận chuyển CĐHHCT, đồng thời cũng là vùng bị rải CĐHHCT. Một nghiên cứu từ năm 2001-2003 cho thấy, tỷ lệ BTSS chung 10,64%, tỷ lệ mẹ bị ST 8,3%, tỷ lệ mẹ bị TCL 5,24% và tỷ lệ mẹ có con bị DTBS 5,82%. Một số nghiên cứu khác đều cho thấy tỷ lệ bệnh tật, tỷ lệ DTBS ở đây cao hơn so với các nơi khác. Tuy nhiên, thông tin về BTSS và DTBS luôn thay đổi theo thời gian. Từ lúc thực hiện nghiên cứu đó (2001-2003) đến nay các số liệu về BTSS, DTBS không được tập hợp và báo cáo, vì thế cũng không được cập nhật. Các bất thường đặc biệt DTBS không được cập nhật liên tục nên các biện pháp can thiệp thường muộn, hiệu quả thấp, đôi khi gây những biến chứng, đồng thời các thông tin muộn cũng khó để đánh giá, áp dụng các biện pháp phòng chống DTBS và BTSS.

Làm thế nào để có được các thông tin cập nhật để có các các can thiệp sớm, kịp thời cho các trường hợp DTBS và cao hơn là có biện pháp nào để phòng tránh, làm giảm DTBS, BTSS ở cộng đồng là vấn đề cấp bách với những nơi chịu nhiều hậu quả của chất độc hóa học như ở Phù Cát.

2. Mục tiêu và mong muốn đạt được khi đăng ký đi học nghiên cứu sinh

– Tầm soát được bất thường sinh sản và dị tật bẩm sinh ở cộng đồng, làm cơ sở cho việc can thiệp sớm, khắc phục sớm bất thường sinh sản và dị tật bẩm sinh.

– Nâng cao trình độ chuyên môn cho bản thân, từng bước nâng cao chất lượng hoạt động y tế làm cơ sở giảm bất thường sinh sản, dị tật bẩm sinh.

3. Lý do chọn cơ sở đào tạo

Mặc dù Bình Định là một tỉnh miền Trung Việt Nam, nhưng các nhà nghiên

cứu về hậu quả của chất độc hóa học chiến tranh ở Phù Cát – Bình Định lại được trường Đại học Y Hà Nội (đặc biệt từ bộ môn Y sinh học – Di truyền, phòng Nghiên cứu khoa học trường Đại học Y Hà Nội) nghiên cứu nhiều nhất. Trong quá trình cùng tham gia thực hiện các đề tài nghiên cứu của trường Đại học Y Hà Nội, tôi đã trưởng thành hơn. cũne ciua viêc tham eia các nghiên cứu này mong muốn hình thành được sớm chế BTSS.