NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG CHĂM SÓC sức KHOẺ TRẺ EM DƯỚI 5 TUỔI Ở 28 XÃ NÔNG THÔN VÀ THỬ NGHIỆM CAN THIỆP

Luận án NGHIÊN CỨU THỰC TRẠNG CHĂM SÓC sức KHOẺ TRẺ EM DƯỚI 5 TUỔI Ở 28 XÃ NÔNG THÔN VÀ THỬ NGHIỆM CAN THIỆP TẠI MỘT XÃ TỈNH QUẢNG NINH.Mang thai và sinh con đã chứa đựng những nguy cơ về sức khoẻ có ý nghĩa, thậm chí đối với cả những phụ nữ trước đó hoàn toàn khoẻ. Khoảng gần 40% phụ nữ có thai đã trải qua những vấn đề sức khoe có liên quan đến thai nghén và 15% đã phải chịu đựng những biến chứng lâu dài đe dọa suốt cuộc đời [123]. Hàng nâm gần 600.000 phụ nữ ở lứa tuổi sinh đẻ đã chết do những biến chứng của quá trình chửa đẻ và đa số tử vong trong số này là ở các nước đang phát triển, nguycn nhân do sự thiếu hụt về chãm sóc y tế [123][112]. Tỷ lệ tử vong chu sinh chiếm 18% trong tổng số tử vong dưới 5 tuổi ở trẻ em [18][25].

Tại các nước đang phát triển chết sơ sinh chiếm 55,1% trong tổng số chết trẻ em. Chết trong 24 giờ đầu của cuộc đẻ chiếm 44,4% trong tổng số chết sơ sinh [103]. Các nguyên nhân được kể đến có sự thiếu hụt các dịch vụ chăm sóc trước và trong khi sinh [106].

Hơn 10 triệu trẻ em chết hàng nãm trên thế giới trước khi đến ngày sinh nhật lần thứ 5, trong đó khoảng 8 triệu chết do 5 nguyên nhân: Viêm phổi, các bệnh tiêu chảy, sốt rét, SDD, sởi và những bệnh truyền nhiễm khác có thể phòng được bằng vacxin [96].

Tại Việt Nam các bệnh có tỷ lệ mắc và chết cao nhất là: Viêm phổi, ỉa chảy do nhiễm trùng, suy dinh dưỡng… [12] . Ước tính có khoảng 33 % chết do nhiễm khuẩn hô hấp cấp tính và 25% do tiêu chảy [95]. Tình trạng ốm không được điều trị, tự điều trị, đến bệnh viện muộn… ỉà những nguyên nhân gián tiếp gây tử vong trẻ em [6][89].

Chỉ bằng việc nuôi con bằng sữa mẹ có thể giảm đi hơn 10% tử vong trẻ em, việc kết hợp bú mẹ và ăn sam hợp lý có thể giảm đi hơn 20% số trẻ suy dinh dưỡng và giúp trẻ tăng sức đề kháng với bệnh sởi và nhiều bệnh khác.

Vấn đề được đặt ra là: Tại sao bà mẹ/ trẻ em không sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khoe?

Mục tiêu của Chiến lược chăm sóc và bảo vệ sức khoe nhân dân giai đoạn 2001-2010” là: ,êPhấn đấu để mọi người dân được hưởng các dịch vụ CSSKBĐ, có điều kiện tiếp cận và sử dụng các dịch vụ ỵ tế có chất lượng. Mọi người đều được sống trong cộng đồng an toàn, phát triển tốt về thể chất và tinh thẩn. Giảm tỷ lệ mắc bệnh, nâng cao thể lực, tâng tuổi thọ và phát triển giống nòi”. Với mục tiêu nêu trên chăm sóc sức khoe trẻ em là cần thiết và là cơ sò để thực hiện sức khoẻ cho mọi người trong thời gian hiên tại và trong tương lai. Chính vì vậy trong 8 chỉ tiêu sức khoẻ đạt được vào năm 2010 có 6 chỉ tiêu trực tiếp liên quan đến trẻ em [24].

Một trong những chính sách y tế Việt Nam bước vào thiên niên kỷ mới là củng cố y tế cơ sở, đặc biệt là Y tế thôn bản [64]. Một câu hỏi nữa được đặt ra là: Nâng cao vai trò giáo dục sức khoè của y tế thôn bản liệu có cải thiện có ý nghĩa các chỉ số chăm sóc sức khoẻ trè em?

Với những lý do trên, đề tài nghiên cứu này được tiến hành nhằm tìm hiểu thực trạng tình hình chăm sóc sức khoẻ trẻ em ở một số cộng đồng vùng nông thôn, sử dụng dịch vụ y tế của hộ gia đình khi trẻ khoẻ và khi trẻ ốm, các yếu tố tác động đến việc sử dụng dịch vụ y tế và khả năng đáp ứng của y tế cơ sở ở các vùng địa lý khác nhau. Qua thử nghiệm nâng cao vai trò giáo dục sức khoẻ cua đội ngũ y tế thôn bản, đề tài này mong muốn đưa ra một số bằng chứng khoa học và thực tiễn cho giải pháp tăng cường khả năng đáp ứng của hệ thống y tế cơ sở với nhu cầu chăm sóc sức khoẻ trẻ em. Do một số giới hạn về nguồn lực và thời gian, đề tài chỉ giới hạn trong một số xã nông nghiệp và thử nghiệm can thiệp trong một diện hẹp với hai mục tiêu sau:

MỤC TIÊU NGHIÊN cứu

/- Mô tả thực trạng và một số yếu tố liên quan đến chăm sóc sức khoẻ trẻ em dưới 5 tuổi ở 28 xã thuộc 7 vùng sinh thái.

2- Thử nghiệm giải pháp can thiệp và dánh giá hiệu quả ở một xã thuộc huyện Hoành Bồ tỉnh Quảng Ninh.

MỤC LỤC

TRANG

Lời cảm ơn i

Lời cam đoan iii

Danh mục chữ viết tắt iv

Mục lục vi

Danh mục các bảng số liệu vii

Danh muc các biểu đồ I

ĐẶT VÂN ĐỂ 1

Chương i: TổNG QUAN 4

1.1. Tinh hình sức khoẻ trẻ em 4

1.2. Hệ thống cung ứng dịch vụ y tế 17

1.3. Tinh hình sử dụng dịch vụ y tế 23

1.4. “Quản lý chăm sóc sức khoẻ ban đẩu dựa vào cộng đồng” 33

và mối liên quan giữa cung cấp và sử dụng dịch vụ y tế

1.5. Các định nghĩa sử dụng trong nghiên cứu 37

Chương 2: Đối TƯỢNG VA PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cúu

2.1. Đối tượng nghiên cứu 38

2.2. Phương pháp nghiên cứu 41

Chương 3: KET QƯẢ NGHIÊN cúu

3.1. Tinh hình cung cấp và sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức 50

khoẻ trẻ em tại 28 xã thuộc 7 vùng

3.2. Hoạt động can thiệp và hiệu quả chăm sóc sức khoe trẻ em 76

tại Hoành Bồ

Chương 4: BÀN LUẬN

4.1. Những nét chính về phía cung cấp dịch vụ chăm sóc sức 89

khoẻ trẻ em tại 28 xã thuộc 7 vùng

4.2. Tình hình sử dụng các dịch vụ chăm sóc sức khoẻ cho trẻ 91

em < 5 tuổi

4.3. Hoat động can thiệp tại Hoành Bổ và hiệu quả 108

KÊTLUẠN 119

KHUYÊN NGHỊ 122

TÀI LIỆU THAM KHẢO 123

PHỤ LỤC 136