Nghiên cứu thực trạng xơ hóa cơ Delta ở trẻ em tại tỉnh Hà Tây và một số yếu tố liên quan

Cơ Delta là môt cơ của khớp vai, tham gia vào các đông tác của khớp vai, gồm có 3 bó: bó trước, bó giữa và bó sau. Cơ Delta bám vào mép dưới gai vai, bờ ngoài mỏm cùng vai và môt phần ba trước ngoài của xương đòn. Các thớ chạy xuống dưới (bó giữa) hoäc chếch từ sau ra trước (bó sau) hoäc từ trước ra sau (bó trước) tụm lại để bám vào lồi củ Delta (ấn Delta) [4, 6, 18].

Xơ hoá cơ Delta (XHCDT) là hiên tượng xuất hiên các dải xơ trong cơ Delta [23]. Bênh XHCDT có thể do bẩm sinh hoäc mắc phải [10, 20, 21]. Khi cơ Delta bị xơ hóa, nhiều đông tác của khớp vai bị ảnh hưởng đâc biêt là đông tác khép cánh tay vào thân mình. Nếu tình trạng xơ hóa kéo dài có thể gây biến dạng côt sống và lồng ngực. Mäc dù ở bất cứ tuổi nào cũng có nguy cơ mắc bênh nhưng phần lớn các trường hợp XHCDT phát hiên trên thế’ giới thường tạp trung ở nhóm trẻ em [20, 22, 26].

Trước những näm 60 tình trạng XHCDT đã được mô tả bởi các tác giả Mỹ, Cellarius (1948) và Lerch (1949). Näm 1965, Sato báo cáo 3 trường hợp XHCDT đầu tiên [47]. Näm 1966, Bhattcharyya (Ấn Đô) đã mô tả 3 bênh nhân có tổn thương XHCDT [19]. Đây là tình trạng co ngắn bó giữa cơ Delta do đó cánh tay không khép được vào thân mình. Näm 1969, Goodfellow (Anh) và công sự đã mô tả môt trường hợp xơ hoá bó trước cơ Delta gây co rút cơ Delta làm cho xương bả vai nhô cao và xoay ngoài tạo nên biến dạng đâc biêt [29]. Từ đó đến nay nhiều trường hợp XHCDT khác đã được báo cáo từ Ấn Đô, Nhạt Bản, Đài Loan, Trung Quốc [24, 27, 26]. ở Nhạt có thời điểm XHCDT bôt phát thành môt vấn đề xã hôi [43, 49]. Theo báo cáo của Chen (Đài Loan) tỷ lê xơ hoá cơ Delta trong thập niên 1980 lên đến 10% trẻ em ở môt số vùng [27, 25, 26]. Hầu hết các tài liêu đều cho thấy tình trạng XHCDT được xác định là liên quan đến sự thay đổi trong cơ Delta sau khi tiêm thuốc kháng sinh, thuốc giảm đau và vitamin.

Tại Việt Nam, năm 1994, Nguyễn Ngọc Hưng [5] đã phẫu thuật trường hợp đầu tiên co cứng giang vai sau tiêm kháng sinh trong cơ Delta ở trẻ em. Năm 2005, trong đợt kiểm tra sức khoẻ hàng loạt cho trẻ em huyện Nghi Xuân tỉnh Hà Tĩnh, hàng trăm trẻ em bị XHCDT đã được phát hiện số liệu ước tính về tỷ lệ hiện mắc XHCDT trong quần thể là 1.5%. Cho đến tháng 6 năm 2006 tình trạng XHCDT đã được phát hiện trên 10.000 trẻ em ở 30 tỉnh thành trong cả nước, trong đó Hà Tây là tỉnh được thông báo có nhiều người mắc XHCDT đang gây quan ngại trong dư luân.

Xuất phát từ tình hình trên chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này với mục tiêu là:

1. Xác định tỷ lệ hiện mắc xơ hóa cơ Delta của tỉnh Hà Tây.

2. Tìm hiểu một số yêu tố liên quan đến tình trạng xơ hóa cơ Delta ở trẻ em và tuổi vị thành niên. 

MỤC LỤC

Đặt vấn đề 1

Chương 1: Tổng quan 3

1.1. Giải phẫu, chức năng cơ Delta và khớp vai 3

1.1.1. Cơ Delta 3

1.1.2. Khớp vai 5

1.1.3. Vân đông chức năng khớp vai và cơ Delta 6

1.2. Bênh Xơ hóa cơ Delta 8

1.2.1. Dịch tễ học bênh xơ hoá cơ delta 8

1.2.2. Nguyên nhân và cơ chế bênh sinh xơ hoá cơ delta 11

1.2.3. Tổn thương giải phẫu bênh học 14

1.2.4. Biểu hiên lâm sàng và cân lâm sàng xơ hóa cơ Delta 15

1.2.5. Chẩn đoán 19

1.2.6. Hâu quả của xơ hoá cơ Delta 21

1.2.7. Phân loại mức đô xơ hoá cơ Delta 21

1.2.8. Điều trị 21

Chương 2: Đối tượng và phương pháp nghiên cứu 23

2.1. Đối tượng nghiên cứu 23

2.2. Thời gian và địa điểm nghiên cứu 24

2.2.1. Thời gian nghiên cứu: 24

2.2.2. Giới thiêu tóm lược địa điểm nghiên cứu 24

2.3. Phương pháp nghiên cứu 26

2.3.1. Cỡ mẫu nghiên cứu 26

2.3.2. Phương pháp chọn mẫu: 26

2.3.3. Phương pháp và công cụ thu thâp số liêu 27

2.3.4. Các thông số nghiên cứu 28

2.4. Phương pháp phân tích số liêu 30

2.5. Đạo đức trong nghiên cứu 30

Chương 3: Kết quả nghiên cứu 31

3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 31

3.1.1. Tỷ lệ hiện mắc XHCDT: 32

3.1.2. Phân bố XHCDT theo địa điểm điều tra 32

3.1.3. Phân bố XHCDT theo nhóm tuổi 33

3.1.4. Phân bố tỷ lệ XHCDT theo giới 35

3.1.5. Đặc điểm lâm sàng chung của bệnh nhân XHCDT 35

3.1.7. Phân bố tỷ lệ mắc XHCDT theo bên 37

3.2. Tìm hiểu Một số yếu tố liên quan đến bệnh XHCDT 38

3.2.1. Yếu tố giới 38

3.2.2. Yếu tố tuổi 39

3.2.3. Yếu tố địa dư và XHCDT 39

3.2.4. Tiêm kháng sinh vào vùng cơ Delta 40

3.2.5. Tiêm kháng sinh nhiều đợt vào vùng cơ Delta 40

3.2.6. Thời điểm kháng sinh và XHCDT 41

3.2.7. Loại kháng sinh đã được sử dụng trong nhóm mắc XHCDT…. 41

3.2.8. Tiêm vác xin và XHCDT 42

3.2.9. Diễn biến tại chỗ sau khi tiêm và XHCDT 43

3.2.10. Tiền sử gia đình có người bị XHCDT 43

3.2.11. Cơ địa sẹo lồi và XHCDT 44

3.3. Một số kết quả phỏng vấn nhân viên y tế về thực hành tiêm kháng sinh

và Vaccine 44

3.3.1. Phân bố vị trí tiêm kháng sinh 44

3.3.2. Tỷ lệ sử dụng kháng sinh theo đường tiêm 45

3.3.3. Tỷ lệ sử dụng các vác xin có chỉ định tiêm bắp 46

Chương 4: Bàn luận 47

4.1. Thực trạng xơ hoá cơ Delta tại Hà Tây 47

4.1.1. Tỷ lệ hiện mắc xơ hoá cơ Delta: 47

4.1.2. Bàn luân về tuổi mắc XHCDT: 47

4.1.3. Bàn luân về giới: 48

4.1.4. Bàn luân tỷ lê mắc XHCDT 48

4.1.5. Bàn luân về các đặc điểm lâm sàng chung của XHCDT: 50

4.2. Tìm hiểu một số yêu tố liên quan đến xơ hoá cơ delta 52

4.2.1. Yếu tố tuổi 52

4.1.3. Yếu tố địa dư và XHCDT 52

4.2.4. Tiêm kháng sinh trực tiếp vào cơ delta 53

4.2.5. Tiêm kháng sinh nhiều đợt vào vùng cơ Delta 54

4.2.6. Thời điểm tiêm kháng sinh 56

4.2.7. Về loại kháng sinh đã sử dụng trong nhóm bênh nhân XHCDT.. 57

4.2.9. Yếu tố gia đình 59

4.2.10. Cơ địa 59

Kết luận 60

Khuyến nghị 61

Tài liệu tham khảo

Phụ lục