NGHIÊN CỨU TỈ LỆ CÁC NHÓM MÁU TRONG HỆ ABO CỦA NGƯỜI ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GIỮA NHÓM MÁU VỚI MỘT SỐ BỆNH TRÊN BỆNH NHÂN NGƯỜI ÊĐÊ TẠI BỆNH VIỆN TỈNH ĐẮK LẮK

LUẬN VĂN THẠC SĨ SINH HỌC THỰC NGHIỆM NGHIÊN CỨU TỈ LỆ CÁC NHÓM MÁU TRONG HỆ ABO CỦA NGƯỜI ÊĐÊ VÀ TƯƠNG QUAN GIỮA NHÓM MÁU VỚI MỘT SỐ BỆNH TRÊN BỆNH NHÂN NGƯỜI ÊĐÊ TẠI BỆNH VIỆN TỈNH ĐẮK LẮK.Phát hiện ra hệ máu ABO là một cống hiến lớn cho ngành huyết học và truyền máu. Qua phân tích sự ngưng kết giữa hồng cầu của người này và huyết thanh của người kia, năm 1900, Landsteiter nêu lên 3 nhóm hồng cầu, dựa vào sự có mặt của kháng nguyên trên hồng cầu [11].
Những nghiên cứu về đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO trên thế giới đã cho thấy có sự khác biệt về tần suất các nhóm máu giữa các đối tượng có màu da và nguồn gốc khác nhau. Những công trình nghiên cứu về đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO ở Việt Nam và Tây Nguyên cũng cho thấy sự khác nhau về tần số của các nhóm máu trong hệ ABO giữa các dân tộc [4], [13], [14], [19], [25].

Gần đây có một số tác giả đã nghiên cứu về mối tương quan giữa nhóm máu với tính cách, tương quan giữa nhóm máu với bệnh tật..Tuy nhiên, những nghiên cứu này có số lượng đối tượng nghiên cứu không nhiều và kết luận còn khá mơ hồ. Nếu như mối tương quan giữa bệnh tật với các kháng nguyên bạch cầu (hệ HLA) đã được nghiên cứu khá nhiều thì những nghiên cứu về mối tương quan giữa các kháng nguyên trên hồng cầu (hệ ABO) với bệnh tật còn khá khiêm tốn [15]. Việc phát hiện mối liên quan giữa nhóm máu với bệnh tật là một vấn đề khá mới mẻ và mang tính cấp thiết, nó giúp những người có các nhóm máu có nguy cơ cao với một số bệnh cần lưu ý kiểm tra sức khoẻ định kỳ để phát hiện bệnh trong giai đoạn sớm giúp cho quá trình điều trị thuận lợi, đồng thời mở ra một lĩnh vực mới mẻ và quan trong trong y học.
Với tính quan trọng và cấp thiết đó, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài này để tìm hiểu mối tương quan của các kháng nguyên hệ ABO trên màng hồng cầu với một số bệnh thường gặp tại bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk.
* MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CỦA ĐỀ TÀI:
⦁    Nghiên cứu tỉ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê tại tỉnh Đắk Lắk.
Đánh giá sự khác biệt về tỉ lệ các nhóm máu giữa người Êđê bình thường với một số bệnh thường gặp trên bệnh nhân tại bệnh viện đa khoa tỉnh Đắk Lắk.

Trang
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ    1
Chương I: TỔNG QUAN TÀI LIỆU    3
1.1     .Lịch sử tìm ra các nhóm máu trong hệ ABO    3
1.2.    Đặc điểm các nhóm máu hệ ABO    5
1.2.1.    Các kháng nguyên của nhóm máu hệ A.B.O    4
1.2.2.    Các kháng thể của nhóm máu hệ ABO    7
1.2.3 .Kỹ thuật xác định nhóm máu    9
1.3.     Nguyên lý chung về di truyền các nhóm máu hệ ABO    10
1.3.1    .Công thức Bernstein xác định tần suất gen    11
1.3.2.    Công thức Bernstein xác định tần suất các genotype    12
1.4.     Hệ thống nhóm máu Rhesus (Rh)    11
1.4.1    .Lịch sử phát hiện hệ thống nhóm máu Rh    11
1.4.2.    Đặc điểm hệ thống nhóm máu Rh    12
1.5.    Tình hình nghiên cứu về các nhóm máu trong hệ ABO    13
1.5.1.    Trên thế giới    13
1.5.2.    Các công trình nghiên cứu nhóm máu hệ ABO ở Việt Nam    13
1.5.3.    Các công trình nghiên cứu nhóm máu ở Tây Nguyên    14
1.6.     Những nghiên cứu về mối tương quan giữa nhóm máu với bệnh tật 15
1.6.1    .Kháng nguyên HLA và bệnh tật    15
1.6.2.    Kháng nguyên A, B và bệnh tật    17
Chương 2 :ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU    18
2.1    Đối tượng nghiên cứu    18
2.1.1    .Người Êđê bình thường    18
2.1.2.     Người Êđê bị bệnh    18
2.1.3.    Thời gian và kế hoạch nghiên cứu    18
2.2.    Nội dung nghiên cứu    19
2.3.    Phương pháp nghiên cứu    20
2.4.    Xử lý số liệu    22
Chương 3 : KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU    23
3.1.    Đặc điểm các nhóm máu người Êđê khoẻ mạnh bình thường    23
3.1.1.    Tỷ lệ các nhóm máu trong hệ ABO    23
3.1.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    24
3.1.3.    Tần suất genotype trong hệ ABO    24
3.2.    Đặc điểm nhóm máu của người Êđê mắc một số bệnh    25
3.2.1.    Tỷ lệ các nhóm máu    25
3.2.2.    Tần suất các gen    29
3.2.3.    Tẩn suất genotype    30
3.3.    Tần suất các nhóm máu của người người bệnh với người khỏe mạnh…31
3.3.1.    Tần suất các nhóm    máu của người viêm loét dạ dày    31
3.3.2.    Tần suất các nhóm    máu của người viêm thận, suy thận    32
3.3.3.    Tần suất các nhóm    máu của người hen phế quản    33
3.3.4.    Tần suất các nhóm    máu của người cao huyết áp    34
3.3.5.    Tần suất các nhóm    máu của người lao phổi    35
3.3.6.    Tần suất các nhóm    máu của người Êđê bị viêm gan, xơ gan    36
3.4. Tương quan các nhóm máu giữa người Êđê khỏe mạnh và người Êđê bị bệnh    37
3.4.1.    Bệnh viêm loét dạ dày    37
3.4.1.1.    Nhóm máu A    37
3.4.1.2.    Nhóm máu B    38
3.4.1.3.    Nhóm máu AB    39
3.4.I.4.    Nhóm máu O    40
3.4.2.    Bệnh viêm thận, suy thận    41
3.4.2.1.    Nhóm máu A    41
3.4.2.2.    Nhóm máu B    42
3.4.2.3.    Nhóm máu AB    43
3.4.2.4.    Nhóm máu O    44
3.4.3.    Bệnh hen phế quản    45
3.4.3.1.    Nhóm máu A    45
3.4.3.2.    Nhóm máu B    46
3.4.3.3.. Nhóm máu AB    47
3.4.3.4.    Nhóm máu O    48
3.4.4.    Bệnh cao huyết áp    49
3.4.4.1.    Nhóm máu A    49
.4.4.2. Nhóm máu B    50
3.4.4.3.    Nhóm máu AB    51
3.4.4.4.    Nhóm máu O    52
3.4.5.    Bệnh lao phổi    53
3.4.5.1.    Nhóm máu A    53
3.4.5.2.    Nhóm máu B    54
3.4.5.3.    Nhóm máu AB    55
3.4.5.4.    Nhóm máu O    56
3.4.6.    Bệnh viêm gan, xơ gan    57
3.4.6.1.    Nhóm máu A    57
3.4.6.2.    Nhóm máu B    58
3.4.6.3.    Nhóm máu AB    59
3.4.6.4.    Nhóm máu O    60
Chương 4 :BÀN LUẬN    61
4.1.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bình thường
khoẻ mạnh    61
4.1.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    61
4.1.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    61
4.1.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    62
4.2.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị bệnh viêm
loét dạ dày    62
4.2.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    62
4.2.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    63
4.2.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    63
4.3.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị bệnh viêm
thận, suy thận    64
4.3.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    64
4.3.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    64
4.3.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    65
4.4.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị bệnh hen
phế quản    65
4.4.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    65
4.4.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    66
4.4.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    66
4.5.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị bệnh cao
huyết áp    67
4.5.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    67
4.5.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    67
4.5.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    68
4.6.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị lao phổi    68
4.6.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    68
4.6.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    69
4.6.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    69
4.7.    Đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của người Êđê bị bệnh viêm
gan, xơ gan    70
4.7.1.    Tần suất các nhóm máu trong hệ ABO    70
4.7.2.    Tần suất các gen trong hệ ABO    70
4.7.3.    Tần suất các genotype trong hệ ABO    71
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ    72
DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang Bảng 1.1: Phương pháp dùng huyết thanh mẫu có kháng thể đã biết trước để xác định kháng nguyên    10
Bảng 1.2: Phương pháp dùng hồng cầu mẫu có kháng nguyên đã biết trước để xác định kháng thể    11
Bảng 3.1: Tỷ lệ các nhóm máu trong hệ ABO của người Ê đê bình thường    22
Bảng 3.2: Tần suất các    gen trong hệ ABO của người Êđê    23
Bảng 3.3: Tần suất các    genotype trong hệ ABO của người Êđê    24
Bảng 3.4: Tần suất các    nhóm máu của người Êđê bị mắc bệnh    25
Bảng 3.5: Tần suất các    gen trong hệ ABO của người Êđê mắc bệnh    28
Bảng 3.6: Tần suất các genotype hệ ABO ở bệnh nhân của người Êđê    29
Bảng 3.7. Tần suất các nhóm máu người Êđê bình thường và người Êđê bị viêm loét dạ dày    30
Bảng 3.8. Tần suất các nhóm máu người Êđê bình thường và người Êđê bị viêm thận, suy thận    31
Bảng 3.9. Tần suất các nhóm máu Êđê người bình thường và người Êđê bị bệnh hen phế quản    32
Bảng 3.10. Tần suất các nhóm máu người Êđê bình thường và người Êđê bị cao huyết áp    33
Bảng 3.11. Tần suất các nhóm máu người Êđê bình thường và người Êđê mắc bệnh lao phổi    34
Bảng 3.12. Tần suất các nhóm máu người Êđê bình thường và người mắc bệnh viêm gan, xơ gan    35
Bảng 3.13. Nhóm máu A người bình thường và viêm loét dạ dày    36
Bảng 3.14. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị viêm loét
dạ dày    37
Bảng 3.15. Nhóm máu AB người Êđê bình thường và người Êđê bị viêm
loét dạ dày    38
Bảng 3.16. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
loét dạ dày    39
Bảng 3.17. Nhóm máu A người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
thận, suy thận    40
Bảng 3.18. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
thận, suy thận    41
Bảng 3.19. Nhóm máu AB của người Êđê bình thường khoẻ mạnh và người
Êđê bị viêm thận, suy thận    42
Bảng 3.20. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
thận, suy thận    43
Bảng 3.21. Nhóm máu A người Êđê bình thường và người Êđê bị hen phế
quản    44
Bảng 3.22. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị hen phế
quản    45
Bảng 3.23. Nhóm máu AB người Êđê bình thường và Êđê mắc bệnh
hen phế quản    46
Bảng 3.24. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê mắc bệnh
hen phế quản    47
Bảng 3.25. Nhóm máu A người Êđê bình thường và người Êđê mắc bệnh
cao huyết áp    48
Bảng 3.26. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị cao huyết
áp    49
Bảng 3.27. Nhóm máu AB người Êđê bình thường và người Êđê bị cao
huyết áp    50
Bảng 3.28. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê bị cao huyết
áp    51
Bảng 3.29. Nhóm máu A người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh lao
phổi    52
Bảng 3.30. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh lao
phổi    53
Bảng 3.31. Nhóm máu AB người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh lao
phổi    54
Bảng 3.32. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh lao
phổi    55
Bảng 3.33. Nhóm máu A người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
gan, xơ gan    56
Bảng 3.34. Nhóm máu B người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
gan, xơ gan    57
Bảng 3.35. Nhóm máu AB người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh
viêm gan, xơ gan    58
Bảng 3.36. Nhóm máu O người Êđê bình thường và người Êđê bị bệnh viêm
gan, xơ gan    59

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1.    Trần Văn Bé và cộng sự (1995). ” Các chỉ số huyết học người bình
thường”. Lược yếu công trình nghiên cứu khoa học 1975-1994. Trung tâm huyết học và truyền máu TP Hồ Chí Minh, tr 1-5.
2.    Nguyễn Hữu Chấn (2001), Hoá sinh, NXB y học, Hà Nội.
3.    Trần Văn Bé: Huyết học lâm sàng, 1988.
4.    Võ Nam Định (1998). Điều tra đánh giá kết quả về nhóm máu hệ A.B.O tại
một số vùng ở Đăk Lăk của 2 nhóm dân tộc Kinh và Êđê . Đề tài tốt nghiệp bác sỹ Y khoa khoá 1992-1998.
5.    Nguyễn Văn Đức (2002), phương pháp kiểm tra thống kê sinh học,
NXBKH & KT, tr268
6.    Trịnh Bỉnh Dy, Đỗ Đình Hồ, Phạm Khuê, Nguyễn Quang Quyền, Lê
Thành Uyên (1982), Về những thông số sinh học người Việt Nam
7.    Nguyễn Thế Khánh, Phạm Tử Dương ( 2003), Xét nghiệm sử dụng
trong lâm sàng, NXB y học Hà Nội, tr5-64, 423-467.
8.    Nguyễn Thế Khánh, Phạm Tử Dương ( 1997), Hoá nghiệm sử dụng trong
lâm sàng. Hằng số sinh lý của người bình thường, 15-711.
9.    Học viện Quân Y ( 1995). Phương pháp nghiên cứu khoa học, Y học. NXB
Quân đội Nhân dân, Hà Nội.
10.    Ngô Như Hoà (1981). Thống kê trong nghiên cứu Y học. Tập I và 2. NXB
Y học, Hà Nội .
11.    Khoa huyết học và truyền máu Bệnh viện Bạch Mai ( 1978). Huyết học
tập I. NXB Y học, Hà Nội.
12.    Nguyễn Đình Khoa (1983). Các dân tộc Việt Nam. NXB Đại học và
Trung học chuyên nghiệp, Hà Nội.
13.    Đào Mai Luyến, Đỗ Công Huỳnh (1997) “Bước đầu nghiên cứu đặc
điểm nhóm máu người Êđê tại tỉnh Đăk Lăk”. Tạp chí Y học thực hành. Bộ Y tế, (10), tr: 66 – 67.
14.    Đào Mai Luyến (1999). Nghiên cứu đặc điểm các nhóm máu trong hệ ABO của một số tộc người tại khu vực Tây Nguyên. Tạp chí Khoa học, trường Đại học Tây Nguyên số 3tr :105-110.
15.    Nguyễn Quốc Nam (2007), Bệnh hay gặp theo nhóm máu. Tạp chí sức
khoẻ và đời sống.
16.    Đỗ Trung Phấn (1996). “Một số chỉ số máu ngoại vi người bình thường”.
Kết quả bước đầu nghiên cứu một số chỉ tiêu sinh học người Việt Nam. NXB Y học, Hà Nội. tr: 187-189.
17.    Võ Phụng, Nguyễn Dung (1998). Báo cáo tổng kết một số chỉ tiêu sinh
học của người bình thường tại khu vực miền Trung. Đại học Huế, Trường ĐH Y khoa.
18.    Nguyễn Quang Quyền (1978), Các chủng tộc loài người, nhóm máu ở
các chủng tộc, NXB Khoa học kỹ thuật trang 37.
19.    Trần Thị Lệ Trình (2003). Nghiên cứu đặc điểm các nhóm máu trong hệ
ABO của người Êđê, người Mơnông và người Kinh tỉnh Đăk Lăk. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ y khoa, khóa1997 – 2003. Trường đại học Tây Nguyên.
20.    Nguyễn Tấn Ghi Trọng “chủ biên” (1975). Hằng số sinh học người Việt
Nam. NXB Y học, Hà Nội.
21.    Lê ngọc Trọng, Lê Nam Trà, Nguyễn Văn Tường (2003), Các giá trị
sinh học người Việt Nam bình thường ở thập kỷ 90 đến thế kỷ 20, NXB Y học.
22.    Lê Đức Tu (1987), Hoá sinh y học, tập 2, NXB Học Viện Quân Y.
23.    Bạch Quốc Tuyên và cộng sự ( 1978), Huyết Học, tập I, NXB Y học, tr
308
24.    Nguyễn Thế Vân (2004). Nghiên cứu đặc điểm các nhóm máu trong hệ
ABO của người Giarai và người Kinh ở tỉnh Gia Lai. Luận văn tốt nghiệp bác sỹ y khoa, khóa 1998 – 2004. Trường đại học Tây Nguyên.
25.    Vũ Đức Vọng, Nguyễn Xuân Tâm, Bùi Vĩnh Diên, Ngô Xuân Bắc
(1996) “Một số nhận xét về các chỉ số huyết học của 8 dân tộc Êđê, Kơho, Mơnông, Giarai, Xơđăng, Bana, Rơngao, Châumạ ở Tây Nguyên từ 1985 đến 1995” Tạp chí Y học thực hành. Bộ Y tế (12), tr: 177 – 181
26.    Vũ Đình Vinh (2001), Hướng dẫn sử dụng các xét nghiệm sinh hoá, NXBY Học Hà Nội.
27.    Goldstein, Brơn M.S Am. Rev (1977). Hoá sinh, 464, 887.
28.    J.H.Green (1996), sinh học lâm sàng cơ sở, NXB Y Học tr 380.
29.    Guyton C.A (1992), SGK sinh lý học Y khoa, xuất bản lần thứ 8, Mỹ.
30.    Jeam. M.Fime( 1979), nhóm máu và cẩm nang thực hành miễn dịch
truyền máu. Tài liệu dịch của khoa Huyết Học Bệnh Viên Bạch Mai..
31.    John V.Dacie, Lewis SM ( 1984), Huyết học thực hành, xuất bản lần thứ
6. Luân Đôn, Melbuorne và New York, tr 248-252.
32.    Keny AP (1953), sinh hoá học. Luân Đôn, tr 2,661.
33.    Mollison P.L (1997), Truyền máu trong y học lâm sàng, xuất bản lần thứ
10, xuất bản phẩm khoa học Blach Well, Anh.