Nghiên cứu tính an toàn và hiệu quả của viên nang “hồi xuân hoàn” trong điều trị bệnh nhân bị suy giảm tinh trùng thể thản dương hư

Theo các nghiên cứu dịch tễ học của To chức Y tế thế giới, tỉ lệ các cặp vợ chồng trong cộng đồng bị vô sinh chiếm từ 12 – 18% tùy từng nước, trung bình là 15%, tỉ lệ này có xu hướng ngày càng tăng [1], [60], [67], [103]. Trong những cặp vô sinh, vô sinh do nam giới, đơn thuần hoặc kết hợp, chiếm xấp xỉ 50% [1], [88].

Vô sinh nữ đã được quan tâm nghiên cứu từ lâu. Các phương pháp chẩn đoán và điều trị vô sinh nữ khá phong phú, đã và đang được thực hiện ở hầu hết các bệnh viện chuyên khoa cũng như các trung tâm. Nhưng vô sinh nam cho đến nay vẫn ít được chú ý.

Suy giảm tinh trùng (SGTT) là nguyên nhân trực tiếp gây vô sinh nam. Số lượng và chất lượng tinh trùng người trên thế giới đang ngày càng có xu hướng giảm [61], [81], [87], [117], [118]. Theo các nghiên cứu của WHO, mật độ tinh trùng tối thiểu đang giảm từ 40 triệu/ml (1980) xuống 20 triệu/ml (1999), và 15 triệu/ml (2010). Tỉ lệ tinh trùng tiến tới giảm từ 50% (1999) xuống 32% (2010) [117], [118].

Việc điều trị SGTT còn gặp nhiều khó khăn, chủ yếu do SGTT có nhiều nguyên nhân [3], [4], [45], [46], [47], [66], [68]. Y học hiện đại (YHHĐ) đã đạt được nhiều thành tựu trong điều trị vô sinh do SGTT, nhưng kết quả chưa ổn định và đa số thuốc sử dụng đều có những tác dụng không mong muốn do SGTT thường phải điều trị kéo dài. Chính vì vậy, trong những năm gần đây nhiều nhà khoa học quay lại với y học cổ truyền (YHCT). Vì thuốc YHCT có thể uống kéo dài và ít có những ảnh hưởng bất lợi.

Theo YHCT tinh trùng ít và hoạt động yếu là do thận, chủ yếu là thận dương hư [35], [120], [121]. Viên nang Hồi xuân hoàn (HXH) (được sản xuất từ bài thuốc Hữu quy ẩm gia vị- bài Hữu quy ẩm được ghi trong Cảnh Nhạc toàn thư từ nửa đầu thế kỷ XVII), có tác dụng ôn thận làm tinh đầy đủ, dùng để chữa thận dương bất túc gia lộc giác giao có tác dụng bổ can thận, ích tinh huyết. Cả bài HXH chữa thận dương bất túc tinh huyết hư. Vì vậy, theo lý luận, viên nang HXH sẽ vừa làm tăng số lượng tinh trùng và tăng hoạt động của tinh trùng.

Vấn đề đặt ra ở đây là HXH có tác dụng điều trị SGTT như thế nào và liệu có an toàn khi sử dụng không. Để giải quyết hai vấn đề trên, chúng tôi tiến hành đề tài nghiên cứu này nhằm hai mục tiêu:

1. Đánh giá tính an toàn của viên nang Hồi xuân hoàn.

2. Đánh giá hiệu quả của viên nang Hồi xuân hoàn trong điều trị bệnh nhân bị suy giảm tinh trùng.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỀ 1

CHƯƠNG 1. TỔNG QUAN 3

1.1. Y HỌC HIỆN ĐẠI 3

1.1.1. Quá trình tạo tinh trùng và các yếu tố ảnh hưởng 3

1.1.2. Sinh lý quá trình thụ thai 13

1.1.3. Các phương pháp điều trị SGTT trên thế giới và trong nước 17

1.2. Y HỌC CỔ TRUYỀN 21

1.2.1. Quan niệm của YHCT về quá trình tạo tinh trùng, các yếu tố ảnh hưởng

đến quá trình tạo tinh trùng 21

1.2.2. Quan niệm của YHCT về sự thụ thai 26

1.2.3. Các thể lâm sàng và điều trị SGTT theo YHCT 28

1.2.4. Giới thiệu bài thuốc hồi xuân hoàn và các vị thuốc trong bài : 35

CHƯƠNG 2. CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 38

2.1. CHẤT LIỆU NGHIÊN CỨU 38

2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 38

2.2.1. Nghiên cứu thực nghiệm 38

2.2.2. Nghiên cứu lâm sàng 39

2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU: 41

2.3.1. Chỉ số nghiên cứu 42

2.3.2. Phương pháp nghiên cứu thực nghiệm 43

2.3.3. Nghiên cứu lâm sàng 51

2.4. XỬ LÝ SỐ LIỆU 56

CHƯƠNG 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 57

3.1. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TRÊN THỰC NGHIỆM 57

3.1.1. Độc tính cấp 57

3.1.2. Độc tính bán trường diễn 57

3.1.3. Ảnh hưởng của viên nang HXH trên di truyền và sinh sản 69

3.2. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU TRÊN BỆNH NHÂN BỊ SUY GIẢM TINH TRÙNG 82

3.2.1. Một số đặc điểm dịch tễ của nhóm nghiên cứu 82

3.2.2. Kết quả nồng độ testosteron, LH, FSH huyết thanh 83

3.2.3. Kết quả tinh dịch đồ ở bệnh nhân nghiên cứu 85

3.2.4. Kết quả các chỉ số tinh dịch đồ trước và sau điều trị giữa các bệnh nhân

có con và chưa 91

3.2.5. Số lượng, chất lượng tinh trùng theo nhóm tuổi 91

3.2.6. Số lượng, chất lượng tinh trùng theo loại vô sinh 93

3.2.7. Kết quả sự cải thiện các triệu chứng theo y học cổ truyền 94

3.2.8. Tác dụng không mong muốn của thuốc trên lâm sàng 95

3.2.9. Kết quả điều trị lâm sàng 96

CHƯƠNG 4. BÀN LUẬN 97

4.1. BÀI THUỐC NGHIÊN CỨU 97

4.2. TÍNH AN TOÀN CỦA BÀI THUỐC HỒI XUÂN HOÀN 97

4.2.1. Độc tính cấp 98

4.2.2. Độc tính bán trường diễn 98

4.2.3. Ảnh hưởng trên di truyền và sinh sản của viên nang HXH 101

4.2.4. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng 111

4.3. TÁC DỤNG CỦA BÀI THUỐC HXH TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN BỊ SUY GIẢM TINH TRÙNG 112

4.3.1. Đối tượng nghiên cứu 112

4.3.2. Nồng độ LH, FSH, testosteron huyết thanh 113

4.3.3. Tinh dịch đồ của các bệnh nhân nghiên cứu: 115

4.3.4. Tác dụng trên các chỉ số tinh dịch đồ trước và sau điều trị giữa hai

nhóm bệnh nhân có con và chưa 124

4.3.5. Tác dụng trên các chỉ số tinh dịch đồ theo tuổi của viên nang HXH. 123

4.3.6. Tác dụng trên các chỉ số tinh dịch đồ theo phân vô sinh 125

4.3.7. Nghề nghiệp của bệnh nhân nghiên cứu 126

4.3.8. Các triệu chứng lâm sàng do thận dương hư 126

4.3.9. Cách tác dụng của viên nang HXH điều trị bệnh nhân bị suy giảm tinh

trùng 129

KẾT LUẬN 131

5.1. TÍNH AN TOÀN CỦA BÀI THUỐC “HỒI XUÂN HOÀN” 131

5.1.1. Độc tính cấp 131

5.1.2. Độc tính bán trường diễn 131

5.1.3. Ảnh hưởng trên di truyền và sinh sản của viên nang HXH 131

5.1.4. Tác dụng không mong muốn trên lâm sàng 132

5.2. TÁC DỤNG CỦA BÀI THUỐC HỒI XUÂN HOÀN TRONG ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN BỊ SUY GIẢM TINH TRÙNG THỂ THẬN DƯƠNG HƯ.. 132

KIẾN NGHỊ 133