Nghiên cứu tình hình và đánh giá kết quả can thiệp rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ở thai phụ từ tam cá nguyệt thứ hai đến khám tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021

Luận văn chuyên khoa II Nghiên cứu tình hình và đánh giá kết quả can thiệp rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ở thai phụ từ tam cá nguyệt thứ hai đến khám tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021. Rối loạn tăng huyết áp thai kỳ là một trong những vấn đề sản khoa quan trọng nhất, chiếm tỷ lệ khoảng 12% trên toàn thế giới, gây biến chứng cho 5- 10% các trường hợp mang thai. Nguyên nhân hàng đầu gây tử vong mẹ bên cạnh băng huyết, thuyên tắc huyết khối và nhiễm trùng, chiếm khoảng 16% tử vong mẹ do thai [58], [59], [71]. Thai nhi có nguy cơ chậm tăng trưởng trong tử cung, sơ sinh phải đối diện với các biến chứng của non tháng khi phải chấm dứt thai kỳ sớm, là một trong năm nguyên nhân gây tử vong nhiều nhất cho thai nhi tại các nước đang phát triển [69].
Tại Mỹ La Tinh và Caribe rối loạn huyết áp gây 26% tử vong mẹ, trong khi ở Châu Phi và Châu Á tỷ lệ này khoảng 9%. Tỷ lệ mắc tiền sản giật đã tăng 25% trong hai thập kỷ qua tại Mỹ, những phụ nữ sinh con năm 2003 có nguy cơ bị TSG nặng gấp 6,7 lần so với những phụ nữ sinh con năm 1980

[61], [69], [23]. Ở Việt Nam, tỷ lệ tăng huyết áp thai kỳ khoảng 5% trong công trình điều tra có quy mô rộng và toàn diện với sự hợp tác của Tổ chức y tế thế giới năm 2002 [11]. Tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Sóc Trăng, tổng kết năm 2019 tỷ lệ rối loạn tăng huyết áp thai kỳ khoảng 3,1% trên tổng số sanh [1].
Rối loạn tăng huyết áp thai kỳ là nguyên nhân hàng đầu gây ra các kết cục thai kỳ bất lợi cho thai phụ và sơ sinh trên toàn cầu, bệnh lý này vẫn còn là vấn đề khó giải quyết và không dự phòng được, biện pháp điều trị triệt để là chấm dứt thai kỳ. Tại Việt Nam, có nhiều nghiên cứu về rối loạn tăng huyết áp với những mục tiêu khác nhau phần lớn tập trung ở các bệnh viện chuyên khoa; chưa phổ biến đến các đơn vị y tế cơ sở về việc can thiệp dự phòng, xác định những các yếu tố nguy cơ liên quan và đánh giá kết quả kiểm soát các trường hợp rối loạn tăng huyết áp tại đây còn nhiều khó khăn và chưa đồng bộ. Quản lý thai nghén tốt, phát hiện sớm và có những biện2 pháp can thiệp điều trị kịp thời tình trạng tăng huyết áp thai kỳ có ý nghĩa quan trọng trong dự phòng các rối loạn mạch máu não và tim mạch cho mẹ cũng như tránh những tổn thương đối với thai nhi [27], [28], [75], [67]. Tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng, đa số các trường hợp rối loạn tăng huyết áp chưa được quản lý thai nghén chặt chẽ, tiếp nhận nhiều thai phụ tiền sản giật đến trễ khi đã xảy ra các biến chứng nặng nên vấn đề điều trị tương đối khó khăn và phức tạp, gây nguy hiểm cho thai phụ và thai nhi. Xuất phát từ những lý do trên, chúng tôi tiến hành thực hiện đề tài: “Nghiên cứu tình hình và đánh giá kết quả can thiệp rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ở thai phụ từ tam cá nguyệt thứ hai đến khám tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021” với mục tiêu cụ thể:
1. Xác định tỷ lệ phân loại rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ở thai phụ từ tam cá nguyệt thứ hai đến khám tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021.
2. Tìm hiểu một số yếu tố liên quan đến rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ở thai phụ từ tam cá nguyệt thứ hai đến khám tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021.
3. Đánh giá kết quả kiểm soát huyết áp và kết cục thai kỳ ở thai phụ có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ từ tam cá nguyệt thứ hai tại Bệnh viện Chuyên khoa Sản Nhi Tỉnh Sóc Trăng năm 2020-2021

MỤC LỤC
Trang
Lời cam đoan
Lời cảm ơn
Danh mục các chữ viết tắt
Danh mục đối chiếu các từ Anh- Việt
Danh mục các bảng
Danh mục các sơ đồ, biểu đồ
MỞ ĐẦU………………………………………………………………………………………………1
Chƣơng 1. TỔNG QUAN TÀI LIỆU ………………………………………………………3
1.1. Đại cương về rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ………………………………………. .. 3
1.2. Tình hình rối loạn tăng huyết áp thai kỳ.. ………………………………………….. …7
1.3. Các yếu tố liên quan đến rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………10
1.4. Quản lý thai kỳ đối với những thai phụ có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ.. .11
1.5. Biến chứng của rối loạn tăng huyết áp thai kỳ .. …………………………………. .17
1.6. Tình hình nghiên cứu trên thế giới và Việt Nam…………………………………. .21
Chƣơng 2. ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU………………24
2.1. Đối tượng nghiên cứu …………………… . …………………………………………….. 25
2.2. Phương pháp nghiên cứu ………………. ……………………………………………… 25
2.3. Vấn đề y đức . ……………………………… ……………………………………………… 44
Chƣơng 3. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU …………………………………………………..46
3.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu………………………………………… 46
3.2. Tỷ lệ các phân loại rối loạn tăng huyết áp thai kỳ được quản lý tại phòng
khám …………………………………………. ……………………………………………… 48
3.3. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………… 503.4. Kết quả kiểm soát huyết áp và kết cục thai kỳ ở các thai phụ có rối loạn
tăng huyết áp thai kỳ được quản lý thai tại phòng khám ……………………… .58
Chƣơng 4. BÀN LUẬN ………………………………………………………………………..64
4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu………………………………………… .64
4.2. Tỷ lệ các phân loại rối loạn tăng huyết áp thai kỳ được quản lý tại phòng
khám …………………………………………. ……………………………………………… 66
4.3. Một số yếu tố liên quan đến rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………… 70
4.4. Kết quả kiểm soát huyết áp và kết cục thai kỳ ở các thai phụ có rối loạn
tăng huyết áp thai kỳ được quản lý thai tại phòng khám ……………………… .79
KẾT LUẬN…………………………………………………………………………………………90
KIẾN NGHỊ………………………………………………………………………………………..92
TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC
Phụ lục 1. Phiếu thu thập dữ liệu
Phụ lục 2. Phiếu tình nguyện tham gia nghiên cứu
Phụ lục 3. Phiếu tư vấn theo dõi sức khỏe tại nhà
Phụ lục 4. Phiếu theo dõi sự tuân thủ các biện pháp can thiệp tại phòng khám
Phụ lục 5. Bản đồ hành chính Tỉnh Sóc TrănG

DANH MỤC CÁC BẢNG
Trang
Bảng 2.1. Chỉ định biện pháp can thiệp các trường hợp
rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………. ………………………………… .34
Bảng 2.2. Lịch khám thai định kỳ……………………… ………………………. .35
Bảng 3.1. Tuổi của đối tượng nghiên cứu …………. ………………………………. .46
Bảng 3.2. Tình trạng huyết áp được ghi nhận lúc quản lý tại phòng khám….50
Bảng 3.3. Liên quan giữa độ tuổi với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ.. ……… .50
Bảng 3.4. Liên quan giữa nơi ở với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………. .51
Bảng 3.5. Liên quan giữa nghề nghiệp với rối loạn
tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………………………. 51
Bảng 3.6. Liên quan giữa dân tộc với rối loạn
tăng huyết áp thai kỳ …………………… …………………………………………….. 52
Bảng 3.7. Liên quan giữa trình độ học vấn
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………. 52
Bảng 3.8. Liên quan giữa tiền sử sản khoa
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ…………………………………………………… 53
Bảng 3.9. Liên quan giữa tiền sử bệnh lý nội khoa
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………. 54
Bảng 3.10. Liên quan giữa số lần khám thai
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………. 55
Bảng 3.11. Liên quan giữa tuổi thai đến khám lần đầu tại phòng khám
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ………………………………………………… 55
Bảng 3.12. Liên quan giữa số thai với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ………. 56
Bảng 3.13. Liên quan giữa chỉ số khối cơ thể
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………. 56Bảng 3.14. Liên quan giữa đái tháo đường ở thai kỳ hiện tại
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ. ………………………………………………… 57
Bảng 3.15. Phân tích hồi qui logistic các yếu tố liên quan
với rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………………………. 57
Bảng 3.16. Sự tuân thủ quản lý thai kỳ các trường hợp
có rối loạn tăng huyết áp……………………………………………………………… 59
Bảng 3.17. Quản lý các trường hợp
có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ…………………………………………………… 59
Bảng 3.18. Can thiệp điều trị các trường hợp
có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ…………………………………………………… 60
Bảng 3.19. Các biến chứng ở thai phụ
có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ…………………………………………………… 61
Bảng 3.20. Kết cục ở sơ sinh của thai phụ
có rối loạn tăng huyết áp thai kỳ…………………………………………………… 62
Bảng 4.1. So sánh các tỷ lệ rối loạn tăng huyết áp thai kỳ
của một số nghiên cứu. ……………………………………………………………….. 67
Bảng 4.2. So sánh các nghiên cứu khác về phân loại các trường hợp
rối loạn tăng huyết áp thai kỳ ………………………………………………………. 68DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Trang
Sơ đồ 1.1. Sinh bệnh học của rối loạn tăng huyết áp do thai …………………. .6
Sơ đồ 2.1. Quy trình thực hiện nghiên cứu …………………………………………. 43
Biểu đồ 3.1. Nơi ở của đối tượng nghiên cứu….. …………………………………. 46
Biểu đồ 3.2. Nghề nghiệp của đối tượng nghiên cứu….. ……………………….. 47
Biểu đồ 3.3. Đặc điểm dân tộc của đối tượng nghiên cứu….. …………………. 47
Biểu đồ 3.4. Trình độ học vấn của đối tượng nghiên cứu………………………. 48
Biểu đồ 3.5. Tỷ lệ rối loạn tăng huyết áp thai kỳ …………………………………. 48
Biểu đồ 3.6. Tỷ lệ phân loại rối loạn tăng huyết áp thai kỳ quản lý
tại phòng khám Sản ……………………………………………………………………. 49
Biểu đồ 3.7. Kết quả kiểm soát huyết áp…………………………………………….. 60
Biểu đồ 3.8. Tình trạng huyết áp được theo dõi
đến 12 tuần sau sinh .. ……………………………………………………………….. 61
Biểu đồ 3.9. Tuổi thai khi chấm dứt thai kỳ………………………………………… 6