Nghiên cứu tình trạng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim điều trị tại Bệnh viện A Thái Nguyên
Luận văn Nghiên cứu tình trạng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim điều trị tại Bệnh viện A Thái Nguyên.Suy tim là một tình trạng bệnh lý rất thường gặp trên lâm sàng, một gánh nặng lớn của cộng đồng, tỷ lệ bệnh suy tim ngày càng gia tăng nhanh chóng. Theo tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization – WHO) ước tính có khoảng 5 triệu người mới mắc suy tim hàng năm trên toàn thế giới và gánh nặng kinh tế cho chăm sóc điều trị bệnh nhân suy tim cung tiêu tốn nhiều tỉ đô la Mỹ mỗi năm [10], [18], [19]. Chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy tim thấp hơn bất kỳ bệnh lý nào khác, trong những năm gần đây trên cơ sơ những hiểu biết sâu hơn về cơ chế bệnh sinh của suy tim, về tính năng tác dụng của một số thuốc mới trong điều trị suy tim, người ta đã thu được những kết quả khả quan trong điều trị, cải thiện đáng kể tiên lượng và chất lượng cuộc sống của bệnh nhân suy tim. Măc dù vậy suy tim vẫn là một nguyên nhân gây chết hàng đầu vì bệnh tật [11], [19], [46].
Kháng Insulin là sự suy giảm hiệu quả tác dụng sinh học của Insulin trên tế bào đích, biểu hiện thông thường bằng gia tăng nồng độ Insulin trong máu, kháng Insulin được biết đến đầu tiên là tình trạng gia tăng nhu cầu Insulin trong bệnh lý Đái tháo đường typ 2. Vài năm trở lại đây kháng Insulin và suy tim đã được nhiều tác giả trên thế giới nghiên cứu, kết quả đều cho thấy tỉ lệ kháng Insulin ở nhóm bệnh nhân suy tim cao hơn ở nhóm không có suy tim và tình trạng suy tim ở nhóm có kháng Insulin phức tạp hơn ở nhóm không kháng Insulin [7], [15], [48], [49]. Những phát hiện mới từ những nghiên cứu này cũng đã làm thay đổi quan điểm trong điều trị suy tim, ví dụ trước đây Metformin có chống chỉ định ở bệnh nhân suy tim thì nay bằng thực nghiệm lâm sàng đã cho thấy lợi ích rõ ràng của nó với suy tim [21], [35].
Mặc dù cơ chế suy tim gây kháng Insulin chưa được hiểu rõ một cách chính xác. Nhưng thực tế kháng Insulin và suy tim là vòng xoắn bệnh lý tác động lẫn nhau, khi có suy tim thì tỉ lệ kháng Insulin gia tăng hơn khi không có suy tim, ngược lại với suy tim có kháng Insulin thì biểu hiện lâm sàng trầm trọng hơn và các biểu hiện ngoại vi cũng phức tạp hơn suy tim không có kháng Insulin.
Mối liên quan giữa kháng Insulin và suy tim hiện nay đang là một chủ đề được đặc biệt quan tâm. Trên thế giới đã có nhiều nghiên cứu về vấn đề này, ở Việt Nam kháng Insulin mới chỉ được nghiên cứu ở bệnh nhân đái tháo đường type 2, bệnh mạch vành, xơ gan, tai biến mạch não…, nhưng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim chưa được nghiên cứu nhiều. Từ thực tế đó để hiểu hơn về tình trạng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đê tài: “Nghiên cứu tình trạng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim điều trị tại Bệnh viện A Thái Nguyên” với các mục tiêu sau:
1. Xác định tình trạng kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim điều trị tại Bệnh viện A Thái Nguyên theo chỉ số HOMA – IR.
2. Phân tích mối liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm lâm sàng và cận lâm sàng của suy tim.
TÀI LIỆU THAM KHẢO
TIẾNG VIỆT
1. Tạ Văn Bình (2006), Bệnh đái tháo đường, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, pp. 85-7.
2. Tạ Văn Bình (2007), Những nguyên lý nền tảng bệnh đái tháo đường tăng glucose máu, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, pp. 208-4.
3. Bộ Y tế Bệnh viện Bạch Mai (2012), Hướng dẫn chẩn đoán và điều trị bệnh nội khoa, Nhà xuất bản Y học, Hà Nội, pp. 202-8.
4. Lê Văn Chi (2010), Nghiên cứu hội chứng chuyển hóa và vai trò của kháng Insulin, estradiol và testosteron ở phụ nữ mãn kinh Luận án Tiến sĩ Y học, pp. 78-82.
5. Trương Ngọc Dương (2005), “Nghiên cứu nồng độ Insulin huyết thanh ở bệnh nhân đái tháo đường type 2”, Yhọc thực hành, 6, pp. 13-5.
6. Lê Thanh Hải (2007), Nghiên cứu kháng Insulin, một yếu tố nguy cơ ở bệnh nhân tai biến mạch máu não Luận án Tiến sĩ Y học, pp. 75-9.
7. Nguyễn Cửu Lợi (2004), Nghiên cứu sự kháng Insulin, một yếu tố nguy cơ ở bệnh mạch vành ở nam giới, Luận án Tiến sĩ y khoa, pp. 81-7.
8. Hoàng Đăng Mịch (2010), “Kháng Insulin ở bệnh nhân tăng huyết áp vô căn”, Y học Việt Nam, 1, pp. 45-50.
9. Phạm Thị Nhuận (2010), “Nghiên cứu tình trạng đái tháo đường typ 2 tại Bệnh viện Đa khoa Trung Ương Thái Nguyên”, Y học thực hành, 74, pp. 113-7.
10. Lê Đình Sáng (2010), Bệnh học tim mạch, Bách Khoa Y Học, Hà Nội, pp. 87-9.
11. Trần Kim Sơn (2013), “Kháng Insulin ở bệnh nhân suy tim”, 65, pp. 407-13.
12. Nguyễn Cảnh Toàn, Ngô Quốc Thái (2008), “Nghiên cứu kháng Insulin ở bệnh nhân tăng huyết áp có rối loạn glucose máu lúc đói .”, Tạp chí thông tin Y Dược, 12, pp. 22-4.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/
13. Trần Thị Kim Thanh (2010), “Giá trị của HOMA và QUICKI trong chẩn đoán kháng Insulin ở bệnh nhân đái tháo đường týp 2 cao tuổi có hội chứng chuyển hoá ”, TCNCYH, 64 (4), pp. 33-8.
14. Trần Đức Thọ, Nguyễn Văn Quýnh (2007), Nghiên cứu mối liên quan giữa kháng Insulin với béo phì và rối loạn lipid máu ở bệnh nhân ĐTĐ type 2 Luận án Tiến sỹ Y học, pp. 50-4.
15. Nguyễn Hải Thủy (2008), Bệnh tim mạch trong rối loạn nội tiết và chuyển hoá, Đề kháng Insulin, NXB Đại học Huế, pp. 49-58.
16. Nguyễn Hải Thủy (2009), Bệnh tim mạch trong đái tháo đường, Rối loạn chuyển hóa tế bào cơ tim Đái tháo đường, NXB Đại học Huế, pp. 9-28.
17. Hoàng Ngọc Vân (2012), Ngiên cứu tình trạng kháng Insulin ở người có rối loạn glucose máu lúc đói bằng phương pháp HOMA -IR, Luận án Bác sỹ chuyên khoa cấp II, pp. 66.
18. Nguyễn Lân Việt (2013), “Điều trị suy tim: Cập nhật từ khuyến cáo mới năm 2012 của ESC và 2013 của ACC/AHA”, Tạp chí Tim mạch Việt Nam, 54, pp. 23-6.
19. Nguyễn Lân Việt (2014), Thực hành bệnh tim mạch, Nhà xuất bản y học, Hà nội, pp. 98-5.
TIẾNG ANH
20. AlZadjali M. A., Godfrey V., Khan F., et al (2009), “Insulin resistance is highly prevalent and is associated with reduced exercise tolerance in nondiabetic patients with heart failure”, J Am Coll Cardiol, 53 (9), pp. 747¬53.
21. Aroor A. R., Mandavia C. H., Sowers J. R. (2012), “Insulin resistance and heart failure: molecular mechanisms”, Heart Fail Clin, 8 (4), pp. 609-17.
22. Basyigit F., Temizhan A., Malcok O., Et al (2010), “The relationship between Insulin resistance and left ventricular systolic and diastolic functions and functional capacity in patients with chronic heart failure and metabolic syndrome”, TurkKardiyol Dern Ars, 38 (3), pp. 173-81.
23. Bell D. S. (2003), “Functional class in patients with heart failure is associated with the development of diabetes”, Am J Med, 115 (5), pp. 412; author reply 412.
24. Cakir E., Dogan M., Topaloglu O., et al (2013), “Subclinical atherosclerosis and hyperandrogenemia are independent risk factors for increased epicardial fat thickness in patients with PCOS and idiopathic hirsutism”, Atherosclerosis, 226 (1), pp. 291-5.
25. Coats A. J., Anker S. D. (2000), “Insulin resistance in chronic heart failure”, J Cardiovasc Pharmacol, 35 (7 Suppl 4), pp. S9-14.
26. Dickstein K., Vardas P. E., Auricchio A., et al (2010), “2010 Focused Update of ESC Guidelines on device therapy in heart failure: an update of the 2008 ESC Guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure and the 2007 ESC Guidelines for cardiac and resynchronization therapy. Developed with the special contribution of the Heart Failure Association and the European Heart Rhythm Association”, Europace, 12 (11), pp. 1526-36.
27. Dinh W., Lankisch M., Nickl W. (2010), “Insulin resistance and glycemic abnormalities are associated with deterioration of left ventricular diastolic function: a cross-sectional study”, Cardiovasc Diabetol, 9, pp. 63.
28. Doehner W., Todorovic J., Kennecke C. (2012), “Improved Insulin sensitivity by the angiotensin receptor antagonist irbesartan in patients with systolic heart failure: a randomized double-blinded placebo-controlled study”, Int J Cardiol, 161 (3), pp. 137-42.
29. Doehner W., von Haehling Anker, S. D. (2008), “Insulin resistance in chronic heart failure”, JAm Coll Cardiol, 52 (3), pp. 239; author reply 239¬40.
30. Epstein A. E., DiMarco J. P., Ellenbogen K. , et al (2008), “ACC/AHA/HRS 2008 Guidelines for Device-Based Therapy of Cardiac Rhythm Abnormalities: a report of the American College of Cardiology/American Heart Association Task Force on Practice Guidelines (Writing Committee to Revise the ACC/AHA/NASPE 2002 Guideline Update for Implantation of Cardiac Pacemakers and Antiarhythmia Devices) developed in collaboration with the American Association for Thoracic Surgery and Society of Thoracic Surgeons”, JAm Coll Cardiol, 51 (21), pp. e1-62.
31. Falskov B., Hermann T. S., Et al (2011), “The effect of chronic heart failure and type 2 diabetes on Insulin-stimulated endothelial function is similar and additive”, Vasc Health RiskManag, 7, pp. 771-6.
32. Ingelsson E., Sundstrom J., Arnlov J., Et al (2005), “Insulin resistance and risk of congestive heart failure”, JAMA, 294 (3), pp. 334-41.
33. Kemppainen J., Tsuchida H., Stolen K., Et al (2003), “Insulin signalling and resistance in patients with chronic heart failure”, J Physiol, 550 (Pt 1), pp. 305-15.
34. Khan A. M., Cheng S., Magnusson M., Et al (2011), “Cardiac natriuretic peptides, obesity, and Insulin resistance: evidence from two community- based studies”, J Clin Endocrinol Metab, 96 (10), pp. 3242-9.
35. Mamas M. A., Deaton C., Rutter M. K., Et al (2010), “Impaired glucose tolerance and Insulin resistance in heart failure: underrecognized and undertreated?”, J Card Fail, 16 (9), pp. 761-8.
36. Mori J., Zhang L., Et al (2013), “Impact of the renin-angiotensin system on cardiac energy metabolism in heart failure”, JMol Cell Cardiol, 63, pp. 98-106.
37. Muramatsu T., Ozaki Y. (2014), “European Society of Cardiology (ESC) Congress Report From Barcelona 2014”, Circ J, 78 (11), pp. 2610-8.
38. Nishiyama Y., Minohara M., Ohe M., Et al (2006), “Effect of physical training on Insulin resistance in patients with chronic heart failure”, Circ J, 70 (7), pp. 864-7.
39. Paolisso G., De Riu S., Marrazzo G., Et al (1991), “Insulin resistance and hyperInsulinemia in patients with chronic congestive heart failure”, Metabolism, 40 (9), pp. 972-7.
40. Pfister R., Schneider C. A. (2009), “ESC guidelines for the diagnosis and treatment of acute and chronic heart failure 2008: application of natriuretic peptides”, EurHeart J, 30 (3), pp. 382-3; author reply 383.
41. Rame J. E. (2012), “Chronic heart failure: a reversible metabolic syndrome?”, Circulation, 125 (23), pp. 2809-11.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên http://www.lrc-tnu.edu.vn/
42. Rienstra M., Sun J. X., Lubitz S. A., Et al (2012), “Plasma resistin, adiponectin, and risk of incident atrial fibrillation: the Framingham Offspring Study”, Am Heart J, 163 (1), pp. 119-124 el.
43. Roden M. (2004), “How free fatty acids inhibit glucose utilization in human skeletal muscle”, News Physiol Sci, 19, pp. 92-6.
44. Schnackenberg C. G., Costell M. H., Krosky D. J., Et al (2013), “Chronic inhibition of 11 beta -hydroxysteroid dehydrogenase type 1 activity decreases hypertension, Insulin resistance, and hypertriglyceridemia in metabolic syndrome”, BiomedRes Int, 2013, pp. 427640.
45. Swan J. W., Anker S. D., Walton C., Et al (1997), “Insulin resistance in chronic heart failure: relation to severity and etiology of heart failure”, J Am Coll Cardiol, 30 (2), pp. 527-32.
46. Tatsumi E., Nakatani T., Imachi K., Et al (2007), “Domestic and foreign trends in the prevalence of heart failure and the necessity of next-generation artificial hearts: a survey by the Working Group on Establishment of Assessment Guidelines for Next-Generation Artificial Heart Systems”, J Artif Organs, 10 (4), pp. 187-94.
47. Toit Eugene F. du, Donner Daniel G. (2012), Insulin Resistance, Myocardial Insulin Resistance: An Overview of Its Causes, Effects, and Potential Therapy.
48. Tuunanen H., Engblom E., Naum A., Et al (2006), “Free fatty acid depletion acutely decreases cardiac work and efficiency in cardiomyopathic heart failure”, Circulation, 114 (20), pp. 2130-7.
49. Utsunomiya H., Yamamoto H., Kunita E., Et al (2014), “Insulin resistance and subclinical abnormalities of global and regional left ventricular function in patients with aortic valve sclerosis”, Cardiovasc Diabetol, 13, pp. 86.
50. Wisniacki N., Taylor W., Lye M., Et al (2005), “Insulin resistance and inflammatory activation in older patients with systolic and diastolic heart failure”, Heart, 91 (1), pp. 32-7.
51. Witteles R. M., Fowler M. B. (2008), “Insulin – resistant cardiomyopathy clinical evidence, mechanisms, and treatment options”, J Am Coll Cardiol, 51 (2), pp. 93-102.
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC BẢNG v
DANH MỤC BIỂU ĐỒ vii
ĐẶT VẤN ĐỀ 1
Chương 1:_TỔNG QUAN 3
1.1. SUY TIM 3
1.2. INSULIN VÀ HIỆN TƯỢNG KHÁNG INSULIN 18
1.3. KHÁNG INSULIN Ở BỆNH NHÂN SUY TIM 20
1.4. CÁC PHƯƠNG PHÁP XÁC ĐỊNH KHÁNG INSULIN 25
1.5. NGHIÊN CỨU VỀ KHÁNG INSULIN Ở BỆNH NHÂN SUY TIM …. 29
Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 31
2.1. ĐỐI TƯỢNG, ĐỊA ĐIỂM VÀ THỜI GIAN NGHIÊN CỨU 31
2.2. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32
2.3. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU 37
2.4. VẤN ĐỀ ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU 37
Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 38
3.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CÁC ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 38
3.2. ĐẶC ĐIỂM VỀ KHÁNG INSULIN Ở BỆNH NHÂN SUY TIM 42
3.3. LIÊN QUAN GIỮA KHÁNG INSULIN THEO HOMA – IR VỚI MỘT
SỐ ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA SUY TIM .. 45 Chương 4: BÀN LUẬN 51
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU 51
4.2. ĐẶC ĐIỂM VỀ KHÁNG INSULIN Ở BỆNH NHÂN SUY TIM 55
4.3. MỐI LIÊN QUAN GIỮA KHÁNG INSULIN VỚI MỘT SỐ ĐĂC
ĐIỂM LÂM SÀNG VÀ CẬN LÂM SÀNG CỦA SUY TIM 58
KẾT LUẬN 65
KHUYẾN NGHỊ 67
TÀI LIỆU THAM KHẢO 68
PHỤ LỤC 73
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Dd : Diameter of the left ventricular and diastolic: (Đường kính thất trái cuối tâm trương)
Ds : Diameter of the left ventricular and systolic: (Đường kính thất trái cuối tâm thu)
ĐKTP : Đường kính thất phải
EF : Ejection fraction: (Phân số tống máu)
Go : Glucose máu lúc đói
HOMA : Homeostasic Model Assessment: (Nghiệm pháp đánh giá mẫu nội môi hằng định)
HOMA-IR : Homeostasic Model Assessment Insulin Resistance
(Nghiệm pháp đánh giá kháng Insulin bằng mẫu nội môi hằng định)
IR : Insulin Resistance (Kháng Insulin)
IL : Interleukin
Io : Insulin máu lúc đói
NYHA : New York Heart Association: (Hiệp hội Tim New York)
QUICKI : Quantitave Inssulin Sensitivity Check Index: (Chỉ số kiểm tra độ nhậy Insulin định lượng)
TDMP : Tràn dịch màng phổi
Vd : The left ventricular and diastolic volume: (Thể tích thất trái cuối tâm trương)
Vs : The left ventricular and systolic volume: (Thể tích thất trái cuối tâm thu)
WHO : World Health Organization: (Tổ chức Y tế Thế giới)
DANH MỤC BẢNG
Bảng 3.1. Đặc điểm về tuổi và giới của nhóm nghiên cứu 38
Bảng 3.2. Đặc điểm về thời gian bị bệnh của nhóm nghiên cứu 38
Bảng 3.3. Đặc điểm về nguyên nhân suy tim của nhóm nghiên cứu 39
Bảng 3.4. Một số đặc điểm lâm sàng suy tim của nhóm nghiên cứu 40
Bảng 3.5. Một số đặc điểm điện tim của nhóm nghiên cứu 40
Bảng 3.6. Một số đặc điểm X quang tim phổi của nhóm nghiên cứu 41
Bảng 3.7. Một số đặc điểm siêu âm tim của nhóm nghiên cứu 41
Bảng 3.8. Đặc điểm một số chỉ số sinh hoá, huyết học của nhóm nghiên cứu …. 42 Bảng 3.9. Giá trị trung bình của chỉ số Io, Go, Io/Go, HOMA – IR của nhóm
nghiên cứu 42
Bảng 3.11. Giá trị trung bình của chỉ số Io, Go, Io/Go, HOMA – IR ở nhóm
có kháng và không kháng Insulin 43
Bảng 3.12. Giá trị trung bình của chỉ số Io, Go, HOMA – IR theo thời gian bị
bệnh của nhóm nghiên cứu 44
Bảng 3.13. Giá trị trung bình của chỉ số Io, Go, HOMA – IR theo NYHA
của nhóm nghiên cứu 44
Bảng 3.14. Liên quan giữa kháng Insulin theo nhóm tuổi ở bệnh nhân suy tim
của nhóm nghiên cứu 45
Bảng 3.15. Liên quan giữa kháng Insulin theo giới ở bệnh nhân suy tim của
nhóm nghiên cứu 45
Bảng 3.16. Liên quan giữa kháng Insulin với thời gian bị bệnh suy tim của nhóm
nghiên cứu 46
Bảng 3.17. Liên quan giữa kháng Insulin với nguyên nhân suy tim của nhóm
nghiên cứu 46
Bảng 3.18. Liên quan giữa kháng Insulin với mức độ suy tim theo NYHA…. 47 Bảng 3.19. Liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm lâm sàng suy tim … 47
Bảng 3.20. Liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm điện tim ở bệnh
nhân suy 48
Bảng 3.21. Liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm Xquang tim
phổi ở bệnh nhân suy tim 48
Bảng 3.22. Liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm siêu âm tim ở
bệnh nhân suy tim 49
Bảng 3.23. Liên quan giữa kháng Insulin với một số đặc điểm sinh hoá, huyết
học ở bệnh nhân suy tim 49
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
•
Biểu 3.1. Phân độ suy tim theo NYHA 39
Biểu đồ 3.2. Tương quan giữa chỉ số HOMA -IR với mức độ suy tim theo NYHA .. 50 Biểu đồ 3.3. Tương quan giữa chỉ số HOMA – IR với EF 50