Nghiên cứu tình trạng thiếu máu ở thai phụ đẻ tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, năm 2007

Trong thời kỳ thai nghén, sự hình thành và phát triển của thai phụ thuộc rất nhiều vào sức khoẻ của mẹ. Viêc nuôi dưỡng thai chịu ảnh hưởng của sự cấp máu từ tuần hoàn của người mẹ tới bánh rau và thai. Nếu tuần hoàn máu mẹ đầy đủ sẽ cung cấp đủ chất dinh dưỡng cho thai, ngược lại nếu người mẹ bị thiếu máu trong giai đoạn mang thai sẽ có ảnh hưởng xấu tới sự phát triển của thai.

Tình trạng thiếu máu ở phụ nữ mang thai rất phổ biến ở các nước đang phát triển. Theo thống kê của WHO, ở các nước đang phát triển, 56% phụ nữ có thai bị thiếu máu; ở các nước phát triển tỷ lê này 16% [4]. Riêng ở Châu Phi, tỷ lê này là 60%, Châu Á là 52%, Châu Mỹ La Tinh là 39%, Châu Âu là 17% [70].

Thiếu máu ở thời kỳ mang thai là một trong những nguyên nhân gây sảy thai, đẻ non, thai chậm phát triển trong tử cung, trẻ đẻ ra nhẹ cân, thiếu máu. Đối với người mẹ, tỷ lê tử vong khi đẻ ở những người mẹ bị thiếu máu sẽ cao hơn người bình thường [34]. Thiếu máu làm tăng tai biến chảy máu trong và sau đẻ, nhiễm khuẩn hậu sản, sót rau, choáng trong cuộc đẻ, chậm phục hồi sức khoẻ sản phụ sau đẻ [4], [13].

Như vậy, thiếu máu ở phụ nữ có thai, ngoài ý nghĩa y học còn mang ý nghĩa xã hội rõ rêt. Sự hiểu biết đầy đủ các khía cạnh của vấn đề này như tỷ lê mắc bênh, bênh sinh, bênh căn…sẽ đóng góp một phần quan trọng vào sự nghiêp bảo vê sức khoẻ bà mẹ, trẻ em nói chung cũng như trong viêc làm giảm tỷ lê thiếu máu ở phụ nữ có thai (PNCT) nói riêng.

Đã có nhiều công trình nghiên cứu ở trong và ngoài nước về thiếu máu ở PNCT. Thực tế’ tại Viêt Nam, các công trình nghiên cứu chủ yếu xác định tỷ  

lệ thiếu máu ở PNCT và một số nguyên nhân, yếu tố dịch tễ liên quan tới thiếu máu khi mang thai, chưa có nhiều công trình nghiên cứu về ảnh hưởng của thiếu máu trong quá trình mang thai tới người mẹ và trẻ sơ sinh.

Vì vậy, để làm rõ thêm các yếu tố liên quan tới thiếu máu và ảnh hưởng của thiếu máu với trẻ sơ sinh, chúng tôi tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu tình trạng thiếu máu ở thai phụ đẻ tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, năm 2007” với ba mục tiêu:

1. Xác định tỷ lệ thiếu máu ở thai phụ đẻ tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương, năm 2007.

2. Nghiên cứu một số yếu tố liên quan tới thiếu máu thai phụ đẻ tại Bệnh viện Phụ sản Trung ương trong thời gian trên

3. Nghiên cứu một số ảnh hưởng của thiếu máu đối với bà mẹ khi đẻ và trẻ sơ sinh.

MỤC LỤC

ĐẶT VẤN ĐỂ 1

Chương 1: TổNG QUAN TÀI LIỆU 3

1.1. Những thay đổi sinh lý về huyết động ở PNCT 3

1.1.1. Thay đổi về thể tích máu lưu hành 3

1.1.2. Thay đổi các thành phần tế bào máu 5

1.2. Thiếu máu ở phụ nữ có thai 6

1.2.1. Định nghĩa thiếu máu 6

1.2.2. Định nghĩa thiếu máu ở phụ nữ có thai 6

1.2.3. Phân loại thiếu máu ở PNCT của WHO 7

1.2.4. Chẩn đoán thiếu máu ở PNCT 7

1.2.5. Nguyên nhân thiếu máu 8

1.3. Tình hình thiếu máu ở PNCT trên Thế giới 12

1.4. Một số yếu tố liên quan đến thiếu máu 13

1.5. Ảnh hưởng của thiếu máu tới mẹ và trẻ sơ sinh 16

1.6. Một số công trình nghiên cứu của nước ngoài 20

1.7. Một số nghiên cứu ở Việt Nam 21

Chương 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 24

2.1. Địa điểm nghiên cứu 24

2.2. Đối tượng nghiên cứu 24

2.2.1. Tiêu chuẩn chọn mẫu 24

2.2.2. Tiêu chuẩn loại trừ 24

2.3. Phương pháp nghiên cứu 24

2.3.1. Thiết kế nghiên cứu 24

2.3.2. Công thức tính cỡ mẫu 24

2.3.3. Cách chọn mẫu 25

2.3.4. Thu thập thông tin và dữ liêu 26

2.2.5. Các biến số nghiên cứu 26

2.3.4. Một số tiêu chuẩn liên quan đến nghiên cứu 28

2.4. Xử lý số liệu 30

2.5. Khía cạnh đạo đức 30

Chương 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 31

3.1. Đặc điểm đối tượng nghiên cứu 31

3.2. Tỷ lệ thiếu máu 32

3.3. Một số yếu tố liên quan đến thiếu máu ở thai phụ 34

3.3.1. Mối liên quan giữa yếu tố tuổi của thai phụ và thiếu máu 34

3.3.2. Mối liên quan giữa yếu tố nghề nghiệp và thiếu máu ở thai phụ ..35

3.3.3. Mối liên quan giữa nơi ở và thiếu máu của thai phụ 36

3.3.4. Mối liên quan giữa số lần đẻ của thai phụ và thiếu máu 36

3.3.5. Mối liên quan về khoảng cách giữa hai lần sinh của thai phụ đẻ con

rạ và thiếu máu 37

3.3.6. Mối liên quan giữa số lượng thai trong một lần đẻ của thai phụ và

thiếu máu 38

3.3.7. Mối liên quan giữa thiếu máu của thai phụ và các bệnh tăng huyết

áp đơn thuần, bệnh thận 39

3.3.8. Liên quan giữa thiếu máu và các bệnh tim, bệnh phổi mãn 39

3.3.9. Mối liên quan giữu yếu tố bị tiền sản giật và thiếu máu 40

3.4. Một số ảnh hưởng của thiếu máu đối với thai phụ sau đẻ và sơ sinh…. 41

3.4.1. Mối liên quan giữa thiếu máu ở thai phụ và cách đẻ 41

3.4.2. Mối liên quan giữa thiếu máu trước đẻ và chảy máu sau đẻ 41

3.4.3. Mối liên quan giữa thiếu máu trước đẻ và truyền máu sau đẻ 42

3.4.4. Mối liên quan giữa thiếu máu mẹ và đẻ non 43

3.4.5. Mối liên quan giữa thiếu máu mẹ và sơ sinh chậm phát triển trong tử

cung 43

3.4.6. Liên quan giữa thiếu máu ở thai phụ và trọng lượng sơ sinh 44

3.4.7. Mối liên quan giữa thiếu máu mẹ chỉ số Apgar của sơ sinh 46

3.4.8. Mối liên quan giữa thiếu máu mẹ và thai chết lưu 48

3.4.9. Mối liên quan giữa thiếu máu mẹ và tử vong sơ sinh 49

Chương 4: BÀN LUẬN 50

4.1. Các chỉ số huyết học: Hemoglobin, hổng cầu và Hematocrit 50

4.2. Tỷ lệ thiếu máu 51

4.2.1 Kết quả nghiên cứu của một số tác giả khác trong nước 52

4.2.2. Tỷ lê thiếu máu trên thế’ giới 53

4.2.3. Mức độ thiếu máu 54

4.3. Một số yếu tố liên quan đến thiếu máu thai phụ 55

4.3.1. Tuổi của thai phụ 55

4.3.4. Nghề nghiệp của thai phụ 56

4.3.3. Khu vực sinh sống của thai phụ 57

4.3.4. Số lần đẻ của thai phụ 58

4.3.5. Khoảng cách đẻ của thai phụ 59

4.3.6. Số lượng thai trong một lần đẻ 60

4.3.7. Liên quan giữa thiếu máu và các bệnh: tăng huyết áp, bệnh thận,

bệnh tim và bệnh phổi mãn tính 60

4.3.8. Tiền sản giật và thiếu máu 61

4.4. Một số ảnh hưỏng của thiếu máu tới mẹ khi đẻ và sơ sinh 61

4.4.1. Thiếu máu ở thai phụ và cách đẻ 61

4.4.2. Thiếu máu trước đẻ và chảy máu, truyền máu sau đẻ 62

4.4.3. Thiếu máu mẹ và tuổi thai 63

4.4.4. Thiếu máu mẹ và sơ sinh chậm phát triển trong tử cung 64

4.4.5. Thiếu máu mẹ và cân nặng của trẻ sơ sinh 65

4.4.6. Thiếu máu mẹ và chỉ số Apgar của sơ sinh 67

4.4.7. Thiếu máu mẹ và thai chết lưu 68

4.4.8. Thiếu máu mẹ và tử vong trẻ sơ sinh 68

KẾT LUẬN: 70

KIẾN NGHỊ: 72

TÀI LIỆU THAM KHẢO

PHỤ LỤC