Nghiên cứu ứng dụng mPCR để xác định phân týp của HIV-1 ở Hà Nội – Viêng Chăn (2007- 2011)

Tên đề tài luận án: “Nghiên cứu ứng dụng mPCR để xác định phân týp của HIV-1 ở Hà Nội – Viêng Chăn (2007- 2011)”.Đây là đề tài đầu tiên nghiên cứu về phân týp HIV-1 ở Lào. Nghiên cứu đã đề xuất được qui trình thích hợp cho việc xác định phân týp HIV-1 áp dụng ở Lào bằng multiplex PCR phù hợp trong điều kiện hiện tại. Kết quả nghiên cứu cũng cho thấy phân týp dạng tái tổ hợp CRF01-AE của HIV-1 là phân týp chủ yếu ở cả hai khu vực (98,57 % ở khu vực Hà Nội và 85% ở khu vực Viêng Chăn). Khu vực Viêng Chăn có tỷ lệ phân týp HIV phức tạp và đa dạng hơn, ngoài dạng CRF01-AE còn có cả các phân týp A, B, C phát hiện được với tỷ lệ thấp (0,7 % – 2,14%) ở các đối tuợng nghiện chích ma túy và gái mại dâm.

Nghiên cứu ứng dụng mPCR để xác định phân týp của HIV-1 ở Hà Nội và Viêng Chăn (2007- 2011)  HIV gồm có 2 týp sinh học đó là HIV-1 và HIV-2, trong đó HIV- 1 đang lan tràn và gây đại dịch phạm vi toàn cầu. HIV-1 có đặc tính đa dạng di truyền cao được phân thành các nhóm (Groups), các phân týp (Subtypes), các dạng dưới phân týp (Sub-subtypes) và các dạng tái tổ hợp (Circuling recombinant forms – CRFs). HIV-1 gồm có 4 nhóm: M, O, N và P, trong đó nhóm N và O chỉ thấy ở Tây Trung Phi. Nhóm P mới phát hiện ở Cameroon là nhóm rất hiếm. Nhóm M có tính đa dạng di truyền cao phổ biến nhất, đã và đang lây lan nhanh phạm vi toàn cầu. Nhóm M được chia làm 10 phân týp gồm: A, B, C, D, E, F, G, H, J và K nhưng chỉ có 7 phân týp hay gặp nhất từ A đến G. Ngoài ra còn phát hiện khoảng 51 dạng tái tổ hợp và nhiều biến thể chưa xác định được phân týp. Điều đặc biệt là các phân týp phân bố mang tính trội cho từng vùng địa lý khác nhau trên bản đồ toàn cầu và mỗi phân týp lại có tính trội theo đường lây truyền nhất định, kết quả thu được từ vùng Sahara châu Phi cho rằng phân týp A, C, D và E của HIV-1 thích nghi lây truyền qua đường tình dục khác giới, còn phân týp B lại ít hiệu quả truyền qua con đường này; ở Bắc Mỹ, Tây Âu, Đông Nam Á phân týp B lại hiệu quả truyền qua tiêm chích ma tuý và giữa cá nhân đồng tính; ở Thái Lan, phân týp B trội ở những đối tượng tiêm chích ma túy, phân týp E trội ở những trường hợp lây nhiễm qua đường tình. Vì vậy nghiên cứu về phân bố các phân týp, các dạng táitổ hợp của HIV-1 có giá trị giám sát dịch tễ học tầm khu vực và toàn cầu liên quan đến chiến lược dự phòng, phát triển vaccine thích hợp cho từng khu vực, làm cơ sở cho việc lựa chọn liệu pháp kháng virus, triển vọng phát triển vaccine dự phòng và dữ liệu cho các nghiên cứu sau này thiết lập bản đồ dịch tễ phân týp HIV-1 lưu hành tầm quốc gia và trong khu vực.
Hiện nay có nhiều phương pháp xác định phân týp HIV, trong đó multiplex PCR (mPCR) hay còn gọi là PCR đa mồi là kỹ thuật dùng 2 xác định nhiều phân týp HIV-1 trong cùng một tube phản ứng với nhiều vòng phản ứng, mPCR là kỹ thuật có nhiều ưu điểm, phù hợp với điều kiện của Việt Nam và Lào hiện nay. Vì vậy chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu ứng dụng mPCR để xác định phân týp của HIV-1 ở Hà Nội và Viêng Chăn (2007- 2011) ” với mục tiêu:
1. Tối ưu hóa qui trình multiplex PCR để xác định các phân týp chủ yếu HIV-1 ở khu vực Hà Nội và Viêng Chăn.
2. Xác định các phân týp chủ yếu của HIV-1 trên các đối tượng ở khu vực Hà Nội và Viêng Chăn bằng kỹ thuật multiplex PCR