Nghiên cứu ứng dụng multiplex-pcr xác định phán týp hiv-1 trên đối tượng nghiện chích ma tuý và mại dâm khu vực Viêng Chăn – Lào

Nghiên cứu sự  phân bố  các phân týp của HIV-1 góp phần giám sát dịch tễ  học, lựa chọn liệu  pháp  kháng  virut,  phát  triển  vắcxin.  Nghiên  cứu  này  nhằm  xác  định  phân  týp  HIV-1  trên  các  đối  tượng  có  xét  nghiệm  HIV  dương  tính  ở  khu  vực  Viêng  Chăn,  gồm  3  nhóm:  nghiện  chích  ma  tuý  (NCMT),  gái  mại  dâm  (GMD)  và  các  đối  tượng  khác.  Kết  quả:  NCMT  gặp  phân  týp  táí  tổ  hợp  CRF01-  AE = 39/50 người (78%), phân týp A = 1/50 người (2%), phân týp B = 1/50 người (2%) và  chưa xác định  9/50 người (18%); GMD gặp phân týp tái tổ  hợp CRF01-  AE = 39/50 người (78%),
phân týp C = 3/50 người (6%) và chưa xác định 8/50 người (16%); nhóm đối tượng khác gặp phân  týp tái tổ hợp CRF01- AE = 40/40 người (100%).

HIV có 2 týp là HIV-1 và HIV-2, cả hai týp này đều lây truyền qua đường tình dục, đường máu và  từ mẹ sang con. HIV-1 có tính đa dạng di truyền cao và dễ dàng lây lan nhanh trong cộng đồng. Các  chủng của HIV-1 được phân thành 4 nhóm: M, N, O, P, trong đó nhóm M chiếm tuyệt  đại đa số, lại  được chia thành 10 phân týp bao gồm các phân týp A, B, C, D, E, F, G, H, J và K [7], 49 dạng tái tổ hợp (CRFs) [8] của các phân týp trên. Các phân týp phân bố  mang tính trội cho từng vùng địa lý  khác nhau, mỗi phân týp lại có tính trội theo những đường lây truyền nhất định. Ví dụ,  ở  Thái Lan,  phân týp B trội ở những đối tượng TCMT, phân týp E trội ở những trường hợp lây nhiễm qua đường  tình dục [7]. Nghiên cứu sự  phân bố  các phân týp và dạng tái tổ  hợp của HIV-1 có giá trị  giám sát  dịch tễ  học ở  tầm quốc gia và khu vực; liên quan đến chiến lược dự  phòng, phát triển vắcxin thích  hợp cho từng khu vực, đối tượng, chế  tạo các kít chẩn đoán và lựa chọn liệu pháp kháng virut đặc  hiệu (hiệu quả của thuốc kháng virut khác nhau với từng phân týp) [3, 6]. 
Có nhiều phương pháp xác định phân týp HIV-1: giải trình tự  gen, phát  hiện kháng thể  peptide  đặc hiệu, heteroduplex mobility assay (HMA)… Trong đó, phương pháp multiplex PCR sử dụng phối hợp  các ADN mồi đặc hiệu xác định phân týp trên một phản ứng, thao tác đơn giản, hiệu quả cao, cho kết  quả  nhanh,  giá  thành  hợp  lý.  Trong  nghiên  cứu  này  chúng  tôi  áp  dụng  kỹ  thuật  multiplex  PCR  (mPCR) để  chẩn đoán phân týp HIV-1 khu vực Viêng Chăn trên đối tượng tiªm  chích ma tuý, GMD  và các đối tượng khác.