Nghiên cứu ứng dụng và đánh giá kết quả điều trị sỏi niệu quản trên bằng phương pháp phẫu thuật nội soi sau phúc mạc

Việt Nam là một nước nhiệt đới, nằm trong vành đai sỏi trên bản đổ thế giới, tỷ lệ bệnh sỏi tiết niệu khá cao, chiếm khoảng 35% – 45% số bệnh nhân đến khám bệnh tại các chuyên khoa tiết niệu [10],[15],[19],[20],[30]. Trong số bệnh nhân đến điểu trị sỏi tiết niệu nói chung, tỷ lệ bệnh nhân có sỏi niệu quản chiếm khoảng 28,27% [15],[30].

Sỏi niệu quản khác với sỏi thận vì gây biến chứng sớm hơn sỏi thận. Sỏi niệu quản có thể gây bít tắc đường tiết niệu, nước tiểu từ thận không thoát được tới bàng quang, ứ đọng lại trong phần đường tiết niệu phía trên sỏi, làm tăng áp lực trong hệ thống đài bể thận, gây giãn đài bể thận và ống thận, nhiễm khuẩn, nhanh chóng phá huỷ thận. Do đó, khi sỏi niệu quản không có khả năng di chuyển thoát qua đường tự nhiên ra ngoài, cần can thiệp sớm, lấy sỏi niệu quản, loại trừ nguy cơ tắc nghẽn gây phá huỷ hỏng thận.

Hiện nay đã có nhiều phương pháp điểu trị sỏi không phẫu thuật như: tán sỏi ngoài cơ thể (Extracorporeal shock wave lithotripsy- ESWL), lấy sỏi qua nội soi niệu quản ngược dòng (uretero retrograde lithotomy – URL), lấy sỏi thận qua da (percutaneous nephro lithotomy – PCNL), tỷ lệ can thiệp phẫu thuật sỏi tiết niệu ở các nước phát triển giảm còn 5%-10% [38],[52],[77],[95]. Với điều kiện hiện tại ở Việt Nam, người bệnh thường đến điều trị muộn khi sỏi đã phát triển lớn, thậm chí đã có biến chứng giãn đài bể thận, chức năng thận suy giảm, không còn chỉ định cho những phương pháp điều trị sỏi không phẫu thuật thì bắt buộc phải can thiệp phẫu thuật. Tỷ lệ sạch sỏi đối với sỏi niệu quản trên kích thước lớn hơn 1cm của các phương pháp điều trị không phẫu thuật chỉ đạt 72% đến 88% và có thể không lấy hết sỏi chỉ trong 1 lần can thiệp [38]. Mặt khác, khi các phương pháp điều trị không phẫu thuật có tai biến và biến chứng, thất bại phải chuyển phẫu thuật mở,…hoặc do cơ sở trang bị phương tiện không đổng bộ, không đầy đủ để hỗ trợ phối hợp nhau giải quyết các trường hợp thất bại, thì phải can thiệp tiếp bằng phẫu thuật. Do đó, nhiều khi bênh nhân không chấp nhân điểu trị bằng các phương pháp không phẫu thuật mà chấp nhận điều trị phẫu thuật lấy sỏi.

Phương pháp phẫu thuật nôi soi (laparoscopic surgery) lấy sỏi niệu quản ra đời cho phép điều trị phần lớn bệnh nhân sỏi niệu quản có chỉ định phẫu thuật trong môt lần can thiệp.

Phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc lấy sỏi niệu quản trên có nhiều ưu điểm, phù hợp với sinh lý, không phải đi qua phúc mạc, có thể tránh được môt số tai biến và biến chứng phủ tạng trong phúc mạc. Do đó xu hướng phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc tuy phát triển sau nhưng ngày càng được nhiều phẫu thuật viên tiết niệu sử dụng hơn.

Phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc lấy sỏi niệu quản trên mới được ứng dụng tại Việt Nam trong thập kỷ gần đây, số lượng bệnh nhân còn ít, kinh nghiệm chưa nhiều, chưa có điều kiện theo dõi đánh giá kết quả phẫu thuật đầy đủ. Mặt khác, việc chỉ định cũng như tìm hiểu những yếu tố liên quan đến các tai biến, biến chứng của phẫu thuật, xây dựng quy trình kỹ thuật phù hợp với hoàn cảnh hiện tại,… là những vấn đề mà nhiều tác giả quan tâm, bàn luận.

Xuất phát từ những tình hình thực tế trên, chúng tôi tiến hành đề tài: “Nghiên cứu ứng dụng và đánh giá kết quả điều trị sỏi niệu quản trên bằng phương pháp phẫu thuật nội soi sau phúc mạc” với 2 mục tiêu:

1. Đánh giá kết quả điều trị sỏi niệu quản trên bằng phương pháp phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc tại Bệnh viện Hữu nghị Việt Đức.

2. Góp phần xây dựng chỉ định và quy trình phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc điều trị sỏi niệu quản trên.

Mực Lực

Trang phụ bìa Lời cam đoan Mục lục

Danh mục chữ viết tắt Danh mục bảng Danh mục biểu đổ Danh mục hình

Danh mục sơ đổ Trang

ĐẶT VẤN ĐỂ 1

CHƯƠNG 1:TổNG QUAN TÀI LIÊU 3

1.1. Phân đoạn niêu quản và giải phẫu vùng bụng ngoài phúc mạc

ứng dụng trong phẫu thuật nôi soi 3

1.2. Giải phẫu sinh lý bênh của bênh sỏi niêu quản 9

1.3. Những yếu tố liên quan và thái đô xử trí sỏi niêu quản 12

1.4. Các phương pháp điều trị sỏi niêu quản 22

1.5. Tình hình phát triển phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc lấy sỏi

niêu quản tại Việt Nam 37

CHƯƠNG 2: ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu 39

2.1. Đối tượng nghiên cứu 39

2.2. Phương pháp nghiên cứu 39

2.3. Thiết kế nghiên cứu 40

2.3.1. Cỡ mẫu nghiên cứu 40

2.3.2. Phương tiên và trang thiết bị 40

2.3.3. Các bước tiến hành nghiên cứu 43

2.4. Nôi dung nghiên cứu 44

CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN cứu 59

3.1. Đặc điểm lâm sàng 59

3.2. Đặc điểm cận lâm sàng 64

3.3. Kết quả phẫu thuật 71

3.4. Kết quả điều trị 82

CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 92

4.1. Đặc điểm chung của đối tượng nghiên cứu 92

4.2. Quy trình phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc lấy sỏi niêu quản trên 97

4.3. Kết quả phẫu thuật 112

4.4. Góp phần xây dựng chỉ định phẫu thuật nôi soi sau phúc mạc

lấy sỏi niêu quản trên 126

KẾT LUẬN 134

Danh mục các công trình nghiên cứu của tác giả đã công bố có liên quan

đến luận án

Tài liệu tham khảo

Mẩu bệnh án nghiên cứu

Danh sách bệnh nhân