Nghiên cứu vai trò chẩn đoán của cộng hưởng từ khớp cổ tay trong bệnh viêm khớp dạng thấp

Tổn thương khớp cổ tay là triệu chứng sớm, thường gặp và yếu tố thuộc tiêu chuẩn chẩn đoán bệnh viêm khớp dạng thấp (VKDT) theo Hội thấp khớp học Mỹ (ACR) 1987. Cho đến nay, Xquang quy ước vẫn là phương tiện phổ biến để phát hiện tổn thương phá huỷ khớp (hình ảnh bào mòn xương) tuy khó phát hiện được tổn thương ở giai đoạn sớm. Từ năm 1996, nhiều nghiên cứu nước ngoài cho thấy cộng hưởng từ (CHT) khớp cổ, bàn tay có thể phát hiện được các tổn thương đặc hiệu có giá trị chẩn đoán sớm [5], [6]. Tại Việt Nam chưa có nghiên cứu về CHT khớp cổ tay ở bệnh VKDT. Đề tài được thực hiện với mục tiêu:

Xác định vai trò chẩn đoán của CHT so với quang quy ước khớp cổ tay trong bệnh viêm khớp dạng thấp.

I. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU

1. Đối tượng nghiên cứu

Gồm 41 bệnh nhân điều trị tại khoa Cơ Xương Khớp bệnh viện Bạch Mai từ tháng 01/2006 đến tháng 10/2006.

Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân nghiên cứu

– Được chẩn đoán xác định VKDT theo  tiêu chuẩn ACR 1987 (American College of  Rheuma- tology – hội Thấp khớp học Mỹ).

– Chấp nhận tham g ia nghiên cứu.

Tiêu chuẩn loại trừ

– Có chống chỉ định chụp Xquang, cộng hưởng từ.

– Có các tổn thương phối hợp vùng cổ –  bàn tay (dị dạng, chấn thương cũ…).

– Không chấp nhận nghiên cứu.

2. Phương pháp nghiên cứu

Loại hình nghiên cứu: Tiến cứu, mô tả cắt ngang.

Tiến hành nghiên cứu

– Đánh giá mức độ hoạt động bệnh về  lâm sàng: Thời gian cứng khớp buổi sáng  (phút); số khớp sưng, số khớp đau; chỉ số Ritchie, điểm mức độ hoạt động của bệnh (tính theo công thức DAS 28 ba biến – Disease activity score).

– Yếu tố dạng thấp (RF – Rheumatoid  Factor) dùng test Latex định tính.

– Tình trạng viêm trên xét nghiệm: tốc độ máu lắng, protein C phản ứng (CRP).

– Đánh giá tổn thương trên phim chụp X quang chuẩn khớp bàn cổ tay hai bên: Mất chất khoáng đầu xương không; hình ảnh bào mòn xương; hẹp

khe khớp, dính khớp. Giai đoạn bệnh: 4 giai đoạn theo Steinbroker

– Chụp CHT khớp cổ tay bên có triệu chứng ưu thế: Chụp tại khoa chẩn đoán hình ảnh do một kỹ thuật viên chuyên khoa đảm nhiệm,  theo mẫu thống nhất. Máy chụp ARIS II; 0.3  Tesla; thuốc đối quang từ Gadolinium TM.  Đánh  giá kết quả theo tiêu chuẩn RAMRIS 2002 (Rheumatoid Arthri- tis Magnetic Resonance Imaging Score) dựa trên 3 tiêu chí: viêm màng hoạt dịch, phù xương và bào mòn xương. Cho điểm tuỳ theo mức độ tổn thương (tổng điểm từ 0 đến 204 điểm).

Tìm mối liên quan giữa X quang quy  ước, CHT và các thông số lâm sàng

Mục tiêu: Xác định vai trò chẩn đoán của cộng hưởng từ so với X quang quy ước khớp cổ tay trong bệnh viêm khớp dạng thấp. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: 41 bệnh nhân chẩn đoán theo tiêu chuẩn ACR 1987, từ tháng 01 – tháng 10 – 2006 theo phương pháp nghiên cứu tiến cứu, mô tả cắt ngang. Kết quả: Cộng hưởng từ phát hiện bào mòn xương ở 100% bệnh nhân mắc bệnh dưới 6 tháng so với 0% trên Xquang. Sau 2 năm mắc bệnh, tỷ lệ này là 100% so với 87,5%. Tổn thương trên cộng hưởng từ phát hiện được cả các tổn thương khác: bào mòn xương (100%), viêm màng hoạt dịch (100%); phù xương (100%). Kết luận: So với X quang, cộng hưởng từ phát hiện được các tổn thương đặc hiệu ở khớp cổ tay có giá trị chẩn đoán sớm bệnh viêm khớp dạng thấp. Ngoài hình ảnh bào mòn xương, cộng hưởng từ còn phát hiện được tổn thương viêm màng hoạt dịch và phù xương.