NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH CÁC ĐA HÌNH CỦA CODON 72 TRÊN GENE P53 Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ DẠ DÀY
NGHIÊN CỨU XÁC ĐỊNH CÁC ĐA HÌNH CỦA CODON 72 TRÊN GENE P53 Ở BỆNH NHÂN UNG THƯ DẠ DÀY
Nguyễn Thị Túy Hà*, Hà Thị Minh Thi**, Nguyễn Khoa Nguyên*, Hoàng Thị Lệ Xuân*, Nguyễn Thị Hiệp*, Lê Khắc Quỳnh Nga*
*Trung tâm Chăm sóc SKSS Tỉnh Thừa Thiên Huế
**Bộ môn Di truyền Y học, Trường Đại học Y Dược Huế
TÓM TẮT
Đặt vấn đề và mục tiêu: Vai trò của gene p53 trong ung thư dạ dày vẫn đang còn tranh cãi. Nghiên cứu này nhằm mục tiêu xác định tỷ lệ các đa hình codon 72 trên gene p53 ở bệnh nhân ung thư dạ dày và đánh giá mối liên quan của các đa hình codon 72 trên gene p53 với một số đặc điểm thương tổn trên nội soi và phân loại mô bệnh học của ung thư dạ dày.
Đối tượng và phương pháp nghiên cứu: Nghiên cứu được thực hiện trên 68 bệnh nhân được chẩn đoán xác định là ung thư dạ dày (nhóm bệnh) và 136 người không ung thư dạ dày (nhóm chứng). Các đa hình codon 72 trên gene p53 của cả hai nhóm được xác định bằng kỹ thuật PCR-RFLP với DNA được chiết tách từ các mẫu mô niêm mạc dạ dày.
Kết quả: Ở nhóm ung thư dạ dày, tỷ lệ các kiểu gene Arginine/Arginine, Arginine/Proline và Proline/Proline lần lượt là 29,4%; 42,7 và 27,9%, không có sự khác biệt so với nhóm không ung thư dạ dày. Phân tích đường cong ROC cho thấy điểm cắt giới hạn ở kiểu gene Proline/Proline là 52 tuổi, sớm hơn ở kiểu gene Arginine/Proline là 65 tuổi. Tỷ lệ những bệnh nhân có kiểu gene Proline/Proline ở ung thư dạ dày Borrmann type III và IV là 41,9%, cao hơn so với nhóm type I và II (16,2%, p = 0,037) và cũng cao hơn so với nhóm không ung thư dạ dày (18,4%, p = 0,01). Tỷ lệ kiểu gene Proline/Proline ở nhóm ung thư dạ dày type lan tỏa là 41,7%, cao hơn nhóm không ung thư dạ dày 18,4% (p = 0,023).
Kết luận: Không có sự khác biệt về tỷ lệ các kiểu gene Arginine/Arginine, Arginine/Proline và Proline/Proline giữa nhóm ung thư dạ dày và không ung thư dạ dày. Tuy nhiên, có mối liên quan giữa kiểu gene Proline/Proline với các nhóm ung thư dạ dày theo phân loại Borrmann và nhóm ung thư dạ dày type lan tỏa theo phân loại Lauren.
I. ĐẶT VẤN ĐỀ
Ung thư dạ dày (UTDD) là bệnh ung thư phổ biến hàng thứ tư và là nguyên nhân gây tử vong do ung thư đứng thứ hai trên toàn thế giới [6]. Đây là bệnh lý phức tạp và chịu ảnh hưởng của nhiều yếu tố. Phần lớn các yếu tố này tác động bằng cách gây thương tổn niêm mạc dạ dày và ức chế khả năng tự sửa chữa của nó. Cơ thể người bệnh cũng có những đáp ứng điều hòa để bảo vệ thông qua các yếu tố ức chế và kích thích, đó là sản phẩm của các gene tiền ung thư và gene ức chế ung thư [10]. Một trong những gene ức chế ung thư quan trọng ở người là gene p53, khu trú trên nhiễm sắc thể 17 (17p13.1). Gene này mã hóa cho protein p53 là một yếu tố phiên mã của nhiều gene có vai trò thúc đẩy hiện tượng ngừng chu kỳ tế bào hoặc chết theo chương trình. Khi có những biến đổi trên gene p53 làm mất hoặc suy giảm chức năng protein tương ứng, sẽ ảnh hưởng đến chu kỳ và tuổi thọ của tế bào, từ đó tạo điều kiện hình thành khối u.
Gene p53 có khá nhiều đột biến và đa hình, một trong những đa hình được xem như có liên quan đến ung thư dạ dày là đa hình tại codon 72, thuộc exon 4 của gene. Đa hình này liên quan đến sự biến đổi nucleotide của bộ ba mã từ CGC thành CCC đã tạo nên một sự thay thế acid amin thứ 72 từ Arginine thành Proline.
Trong những năm qua, đã có nhiều nghiên cứu trên thế giới nhằm khảo sát mối liên quan của đa hình codon 72 trên gene p53 với nguy cơ mắc ung thư dạ dày nhưng các kết quả còn chưa thống nhất. Tuy nhiên, Yong Zhou (2007) tiến hành một phân tích tổng hợp từ số liệu của 12 nghiên cứu bệnh-chứng đã cho thấy đa hình này có liên quan đến ung thư dạ dày ở các nước châu Á [10]. Và mới đây, Qi Zhang (2012) cũng ghi nhận mối liên quan giữa đa hình codon 72 trên gene p53 với nguy cơ ung thư dạ dày và cho rằng đa hình này có thể là một dấu ấn sinh học (biomarker) quan trọng với tính nhạy cảm ung thư dạ dày ở người Châu Á [8].
Xuất phát từ những thực tế trên, bước đầu chúng tôi thực hiện đề tài “Nghiên cứu xác định các đa hình của codon 72 trên gene p53 ở bệnh nhân ung thư dạ dày” nhằm các mục tiêu sau:
1.Xác định tỷ lệ các đa hình codon 72 trên gene p53 ở bệnh nhân ung thư dạ dày.
2.Đánh giá mối liên quan của các đa hình codon 72 trên gene p53 với một số đặc điểm thương tổn trên nội soi và phân loại mô bệnh học của ung thư dạ dày.
Hy vọng sẽ giúp ích cho các bạn, cũng như mở ra con đường nghiên cứu, tiếp cận được luồng thông tin hữu ích và chính xác nhất